سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
مینا حسینی
به گزارش کسب و کار نیوز، صحبت از مهاجرت، نقل و نبات جلسات فعالان حوزه گیم شده است. از طرفی جوانانی که استارت‌آپی در این حوزه راه انداخته‌اند با رفتن به سربازی باید قید تلاش‌های پیشین خود برای بازی‌سازی را بزنند و چه بسا با رفتن یک جوان به دوره خدمت، استارت‌آپی نابود شود. از طرف دیگر حوزه محتوای دیجیتال به‌ویژه صنعت بازی یکی از صنایعی است که ظرفیت توسعه صادرات ایران در آن بالاست. بیایید از زاویه دیگر به این حوزه نگاه کنیم. بر مبنای توانمندی‌های این حوزه، حمایت‌های صادراتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از بازی‌های رایانهای افزایش یافت. چند سالی است که در ایران، پروژه‌های موفقی در زمینه انتشار بازی‌های ایرانی در بازارهای بین‌المللی آغاز شده و به نتیجه رسیده است. با هدف توانمندسازی تیم‌های بازی‌ساز در زمینه ورود به بازارهای صادراتی و همچنین حمایت از توسعه برنامه‌های صادراتی در حوزه بازی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد ملی بازی‌های رایانهای برنامه حمایتی مشترکی را آغاز کردند. براساس توافقات به‌‌عمل‌آمده میان مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری، ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد ملی بازی‌های رایانهای، دستورالعمل حمایت‌های صادراتی مشترک از تولید‌کنندگان بازی‌های رایانهای به مرحله اجرا رسیده است. منتورینگ و مشاوره در حوزه تولید و انتشار بین‌المللی بازی، شرکت در دوره‌های آموزشی مرتبط با صادرات بازی، تهیه گزارش تحقیقات بازار بین‌المللی و یا طرح کسب‌وکار صادراتی، استفاده از ابزارهای بازاریابی و اطلاع رسانی بین‌المللی، حضور مستقل شرکت‌ها در رویداد‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللی، حمایت از اعزام و پذیرش هیات‌های تجاری و ثبت محصولات و علائم تجاری در بازارهای هدف صادراتی از جمله این حمایت‌هاست. این در حالی است که کارشناسان این حوزه معتقدند چنین حمایت‌هایی راه به جایی نخواهد برد و دولت لازم است حلقه اول این زیست‌بوم را تقویت کند؛ یعنی آنچه ما نیروی متخصص گیم می‌نامیم. «کسب‌وکار» در گفتگو با کارشناسان، این مساله را بررسی می‌کند.
چارچوب حمایت‌های دولتی در صنعت گیم
حسین مزروعی، مدیر شتاب‌دهنده «آواگیمز»
ما در مجموعه آواگیمز تجربه فروش در بازار بین‌المللی را داشتیم. چند پروژه داشتیم که بیرون از ایران توانسته بفروشد و در رسانه‌های بین‌المللی حتی حرفی برای گفتن داشته است. برخی از بازی‌های ما که برای بازار بین‌المللی تولید کردیم به عنوان بازی برتر روز و هفته انتخاب شده است. این به این معناست که صادرات بازی شدنی است. البته ما هم در «آواگیمز» به این نتیجه رسیده‌ایم که تمرکزمان باید روی بازار داخل باشد؛ یعنی به این نتیجه رسیده‌ایم که با توجه به محدودیت‌های موجود هدف‌مان این باشد که نیاز بازار داخل را تامین کنیم و در گام‌های بعد وارد بازار خارج شویم؛ با توجه به دردسرها و تحریم‌ها و مشکلات زیادی که وجود دارد. حتی ما چند داستان موفقیت بین‌المللی داریم؛ یعنی اگر مجموعه‌ای بخواهد در ایران در این حوزه کار کند یقینا «آواگیمز» یکی از مجموعه‌هایی است که به دلیل تجربیات موفق قبلی، صلاحیت برای این کار دارد. محدودیت برای وارد شدن به بازار بین‌الملل قطعاً وجود دارد. مهم‌ترین آن نیز بحث تحریم‌هاست. مشخصا در حال حاضر هیچ ایرانی به صورت مستقیم نمی‌تواند محصولی در اپ‌استور یا گوگل‌پلی منتشر کند؛ یعنی هر کسی هم که منتشر کند باید با واسطه این کار را انجام بدهد و به نحوی قراردادی بیرون از ایران داشته باشد. پس در نتیجه محدودیت برای ورود به بازار بین‌الملل هست و این محدودیت بسیار جدی است. ولی با وجود همه این محدودیت‌ها باز هم تیم‌های ایرانی توانسته‌اند محصولات‌شان را به بازار بین‌الملل عرضه کنند. موضوع مهاجرت موضوعی جدی و یک مشکل بزرگ است. هر نهاد دولتی که بخواهد از صنعت گیم حمایت کند، حمایت او باید در راستای حل مشکل منابع انسانی باشد. اگر منابع انسانی مناسبی داشته باشیم و شرکت‌ها به چنین نیروی کاری دسترسی داشته باشند مسائل مربوط به دور زدن تحریم و فروش محصول بیرون از ایران را خود شرکت‌ها می‌توانند به نحوی حل کنند مانند بخش تولید که این مشکل را حل کرده است. در این حوزه، بخش خصوصی خودش می‌تواند روی پای خودش بایستد و به نحوی این مشکلات را حل کند. قطعا تاثیر حمایت در قالب حضور در نمایشگاه یا حمایت‌های این‌گونه در صنعت گیم کم است و حمایت در حلقه‌های اول به‌ویژه در توسعه منابع انسانی خیلی بیشتر می‌تواند موثر باشد حتی در بحث صادرات. اگر مشکل نیروی انسانی متخصص حل شود هم می‌توانیم محصول باکیفیتی تولید کنیم و هم می‌توانیم محصولات را وارد بازارهای جهانی کنیم. وقتی هم که چنین نیروی انسانی نداشته باشیم به هر شکلی بخواهیم با خارجی‌ها رقابت کنیم، قادر به این کار نیستیم. بازار گیم یک بازار بسته نیست. به‌طور مثال شاید شما یک محصول را با یک کیفیت کمتر در بازار عراق عرضه کنید با این توجیه که همسایه هستیم و دسترسی داریم؛ اما در بازار گیم اصلا این‌طور نیست. بازاری است که هر جای دنیا محصولش را تولید می‌کند و همه دنیا به آن دسترسی دارند. پس تنها چیزی که می‌تواند در آنجا رقابت کند، کیفیت است. پس تا زمانی که ما محصول باکیفیت در حوزه گیم نداشته باشیم، نمی‌توانیم به صادرات آن فکر کنیم. ما اگر محصول باکیفیت داشته باشیم حتی با وجود تحریم‌ها صادرات آن پیچیده نیست.
ریزش نیروی کار در صنعت گیم
معین رضایی، موسس انجمن گیم دانشگاه فردوسی مشهد
مشکل صادرات مشکل همه صنایع و ازجمله حوزه‌های آی‌تی و استارت‌آپی است. اکثر جوانانی که در این صنعت فعال‌اند دانشجو هستند و مشکل دانشگاه، سربازی و… را دارند. نیروی کار به‌دلیل سربازی دو سال از ما جدا می‌شود و ما دو سال نیروی خود را از دست می‌دهیم و حتی ممکن است یک استارت‌آپ کاملاً نابود شود. مورد دوم دانشگاه است. دانشگاه هیچ همکاری‌ای با شرکت‌ها و دانشجویانی که در این حوزه فعال‌اند، نمی‌کند. همین دلایل (سربازی، دانشگاه و مهاجرت) باعث شده نیروی انسانی را از دست بدهیم. ما بیشتر از نیمی از تیم‌مان را به همین دلیل از دست دادیم. مساله دیگر مسائل بانکی و نقل و انتقال پول است. مسئولان ما حتی نمی‌توانند برای یک مربی فوتبال خارجی پول واریز کنند. شما تصور کنید چند استارت‌آپ ایرانی دچار وضعیت مشابه این شده‌اند و هیچ کسی هیچ حرفی نزده و کمکی نکرده است؛ ولی برای حل مشکل واریز پول یک مربی فوتبال، رئیس بانک مرکزی و معاون وزیر امور خارجه همه پاسخگویند؛ ولی وقتی برای استارت‌آپ‌ها این اتفاق می‌افتد هیچ کسی هیچ کمکی نمی‌کند. مثلا در حال حاضر اکانت گوگلی‌پلی، اکانت اپل‌استور و.. خیلی از بازی‌سازها که از آن درآمدزایی داشتند بسته شده و هیچ کسی پاسخگو نیست. بحث تحریم‌ها در بحث نشر خارجی یک فاجعه است. چند سال پیش نمایشگاه پی‌جی‌سی در دو دوره برگزار شد و نمایشگاه خوبی بود. آنجا بازی‌سازان بین‌المللی به ایران آمده بودند و علاقه‌مند بودند در این حوزه کار کنند. خود ما با یکی از این افراد به مرحله قرارداد رسیدیم؛ اما بعد از تحریم دیگر حاضر نشدند با ما کار کنند. پتانسیل بالایی در ایران هست؛ ولی وقتی سرمایه خارجی نیاید و ارتباط نباشد ما مشتریان‌مان را از دست می‌دهیم. تحریم‌ها ضربه سنگینی به شرکت ما در آن زمان بود. وقتی شرکت‌های رسمی و قانونی می‌گویند که ما با ایرانی‌ها کار نمی‌کنیم حمایت‌های دولتی کاری از پیش نمی‌برد. این حرف‌ها تنها شعار است؛ ولی هر حمایتی که از طرف دولت برای ورود به بازار خارج شکل بگیرد قطعا خارجی‌ها متوجه می‌شوند و جلویش را خواهند گرفت. همین که فضا باز باشد و ما بتوانیم برای نشر خارجی ارتباط بگیریم خود پروسه جلو می‌افتد و نیازی به حمایت دولت نیست. یعنی ما از نظر تکنولوژی در ایران در سطح قابل قبولی هستیم. شاید چیزی که کم است همین ارتباط است و می‌بینید که نمونه‌های ایرانی که به خارج رفتند و واقعا موفق شدند. مثال آن بازی «پسرخوانده» است. وقتی این پتانسیل هست نشان می‌دهد می‌توانیم موفق شویم. منتها این بازی‌ها وقتی در مسابقات خارجی هم شرکت می‌کنند به نام یک کشور دیگر شرکت می‌کنند.
