اهرم تحرک صادرات غیرنفتی

بازارها در کشورهای مختلف تحت‌تأثیر آیتم‌های گوناگون و عوامل مختلف جهت می‌گیرند. در برخی از کشورها که از ثبات سیاسی، امنیتی و منطقه‌ای بیشتری برخوردارند میزان التهاب فقط از قیمت‌های جهانی سرچشمه می‌گیرد؛ اما در کشور ما به بازارها در کشورهای مختلف تحت‌تأثیر آیتم‌های گوناگون و عوامل مختلف جهت می‌گیرند. در برخی از کشورها که از ثبات سیاسی، امنیتی و منطقه‌ای بیشتری برخوردارند میزان التهاب فقط از قیمت‌های جهانی سرچشمه می‌گیرد؛ اما در کشور ما به‌دلیل مسائل منطقه‌ای، حضور آمریکا و همچنین موقعیت استراتژیک خلیج‌فارس، عوامل سیاسی و منطقه‌ای بیشترین تاثیر را در اقتصاد ما داشته‌اند. در روزهای اخیر شهادت سردار سلیمانی باعث التهاب در بازارها شد و در پی آن خواست عمومی و مردمی در تشییع باشکوه این سردار در جهت انتقام‌جویی و توئیت‌های ترامپ بر دامنه التهابات در بازارهای جهانی و داخلی افزود. قیمت نفت و طلا افزایشی شد و بورس‌های جهان و تهران کاهشی شدند؛ اما نکته جالب اینکه با وجود این همه تهدید و التهاب، قیمت دلار و طلا نوسانات محدودی را نشان داد و حتی پس از حمله موشکی به پایگاه‌های آمریکایی در روز چهارشنبه، صف‌های فروش بازار بورس توسط حقیقی‌ها و حقوقی‌ها جمع شد. این موضوع نشان می‌دهد قدرت بازدارندگی و مقاومت به همراه پشتوانه مردمی می‌تواند به پایداری اقتصاد و ثبات اقتصادی کمک کند. بی‌تردید این اتفاق، وزنه سیاسی و اقتصادی کشور را در رویدادها و مبادلات جهانی سنگین‌تر خواهد کرد و از این به بعد سایه تهدید و جنگ می‌تواند جای خود را به ثبات و اقتدار تغییر دهد. با بررسی اقتصاد جهان درمی‌یابیم که چالش‌های امنیتی و سیاسی موجبات بی‌ثباتی و کاهش حجم سرمایه‌گذاری‌ها را به‌دنبال خواهد داشت. گام پنجم برجامی نیز که با تدبیر نظام صورت گرفت، در شرایط فعلی نه‌تنها کمترین تبعات را برای کشور خواهد داشت، بلکه باعث انزوای آمریکا و نمایش اقتدار و حق‌گویی ایران خواهد بود. تحریم‌ها در برخی موارد توانست به فرصت تبدیل شود و شرکت‌های ایرانی را در موقعیت رشد و توسعه قرار دهد. البته گستردگی حجم تحریم‌ها فشار فراوانی هم بر اقتصاد کشور وارد کرده است؛ اما با افزایش نرخ ارز و همچنین محدودیت و ممنوعیت در واردات، تولیدات کشور در شرایط کسب بازارهای جهانی قرار دارد. البته تحریم مالی و بانکی، این بازارها را محدود به بازارهای منطقه‌ای کرده است؛ اما بازارهای منطقه‌ای از جمله بازار اوراسیا می‌تواند بازار بکر و قابل نفوذی باشد. برای تسخیر بازارهای منطقه‌ای نیاز به پیمان‌های پولی و مالی است. از سوی دیگر تقویت بخش تولید با تزریق نقدینگی و سرمایه در گردش از یک سو و تسهیل در تامین مواد اولیه ضروری به نظر می‌رسد. بدیهی است اهرم اساسی برای تحرک صادرات غیرنفتی، بهبود فضای کسب‌وکار است. زمانی که رشد تولید علم کشور رتبه یک رقمی را دارد و اقتصاد کشور با وجود تحریم رتبه ۲۷ را دارد، می‌توان با قاطعیت به موضوع چالش‌های فضای کسب‌وکار به عنوان یک مانع بزرگ اشاره کرد. گفتنی است توانمندی بخش خصوصی با وجود قوانین متعدد حمایتی از جمله قانون بهبود فضای کسب‌وکار تا زمانی که نقش بخش خصوصی در تصمیمات اقتصادی پررنگ‌تر نشود نمی‌توان به رشد و بهره‌وری مناسب دست یافت. در نهایت ایجاد یک مکانیزم پویا، منسجم، شفاف و رقابتی به یک نظام مدیریتی شایسته نیازمند است. شاید یکی از دلایل عدم ارتقای تولید و اقتصاد، نداشتن نظام منسجم، پویا و شایسته‌محور مدیریتی است. نبود یک نظام ارزیابی عملکرد که بتواند به مدیریت در بخش‌های مختلف با تبدیل معیار کمی به کیفی امتیاز دهد، خود بیانگر نبود یک نظام مدیریتی توانمند است. در چنین نظامی که مکانیزم، ساختار و پویایی لازم را ندارد حتی مدیران توانمند نیز موجبات موفقیت بخش‌های مختلف اقتصاد را فراهم نخواهند آورد. شاید اصلاح نظام و ساختار مدیریتی اقتصاد، زیربنای رهایی از ابرچالش‌های اقتصاد کشور باشد.