یکه‌تازی غول ها در بازار سفارش آنلاین غذا

مینا حسینی
به گزارش کسب و کار نیوز، سال ۹۶ بود که این قطار حرکت خود را پرشتاب‌تر از قبل ادامه داد و طی هشت سال گذشته استارت‌آپ‌های زیادی را با امید نسبت به آینده روشن سوار بر خود کرد؛ اما امروز، این قطار روی سراشیبی سقوط قرار گرفته و ممکن است دیر یا زود استارت‌آپ‌ها را با خود به دره مرگ ببرد.
تعطیلی زنجیره‌وار پیمنت ۲۴، دونیت، تعدیل نیرو در دیجی‌کالا، تعطیلی بامیلو و تعطیلی صدها استارت‌آپ کوچک و بزرگ که دیگر حتی نامی از آنها در میان نیست شرایط اکوسیستم استارت‌آپ ایران را در سایه تحریم به شدت تحت‌تاثیر قرار داده است و حتی کوچک‌ترین اندیشه‌ای برای حفظ آنها در بدنه دولت وجود ندارد. در این میان استارت‌آپ سفارش آنلاین غذای «چنگال» نیز در حالی به فهرست فراموش‌شدگان پیوست که خبر تعطیلی این استارت‌آپ تا این لحظه ازسوی مسئولان این شرکت تایید نشد و تلاش‌های کسب‌وکار برای تماس با این استارت‌آپ و مسئولان آن راه به جایی نبرد. شنیده‌ها حاکی از آن است که این استارت‌آپ به‌دلیل تحریم‌ها و ناتوانی سرمایه‌گذاری خارجی تعطیل شده است. با اینکه این شرکت هنوز اطلاعیه‌ای منتشر نشده است، نمایش داده‌ نشدن رستوران‌ها و نبود امکان سفارش غذا در وب‌سایت چنگال، تعطیلی فعلی شرکت را تأیید می‌کند. هفته گذشته در نشست خبری اعلام شد که سرویس‌های سفارش آنلاین غذای «چیلیوری» و «ریحون» با یکدیگر ادغام شدند تا کنار یکدیگر به حیات ادامه دهند؛ به‌همین‌دلیل، بعد از انتشار خبر تعطیلی استارت‌آپ «چنگال» عده‌ای احتمال دادند شاید این دو موضوع با یکدیگر ارتباط داشته باشند؛ اما گفته می‌شود دلیل تعطیلی استارت‌آپ چنگال، تنها به مشکلات سرمایه‌گذاری مربوط است. این استارت‌آپ با اینکه با رستوران‌های مشهوری قرارداد داشت، به‌نظر می‌رسد به‌دلیل مشکلات ناشی از تحریم‌ها در سرمایه‌گذاری خارجی و کمبود سرمایه‌گذار داخلی، نمی‌تواند به فعالیتش ادامه دهد. شرکت «ایده‌نگر باربد تجارت» فعالیت خود را از سال ۱۳۹۵ با نام تجاری «چنگال» در تهران آغاز کرد. تیم این استارت‌آپ پیش‌تر فعالیت خود را خارج از ایران آغاز کرده بود و سپس فعالیت خود را در تهران، کیش و کرج گسترش داد و همچنین قصد داشت در آینده وارد بازار مشهد و اصفهان شود؛ اما هم‌اکنون فعالیت آن در هاله‌ای از ابهام است. اگر بخواهید در محل زندگی خود سفارش آنلاین غذا داشته باشید در حال حاضر چند انتخاب محدود بیشتر نخواهید داشت. در واقع این بازار جذاب که در حدود ۳ تا ۴ سال پیش محل تولد و رشد قارچ‌گونه انبوهی از سرویس‌ها بود این روزها به محلی برای یکه‌تازی قدرت‌ها تبدیل شده است. پس از ادغام «چیلیوری» و «ریحون» دیگر نمی‌توان عنوان رقابتی به این بازار داد و باید به نوعی آن را دوقطبی دانست؛ گرچه «اسنپ‌فود» در این حوزه آنقدر قدرتمند است که حتی با اغراق می‌توانیم آن را تک بازیگر اصلی این حوزه در کشور بدانیم. همه دلایل ذکرشده را که کنار هم بگذارید می‌توانید بهترین زمینه برای کنار رفتن سرویس‌هایی باشد که تا پیش از این کمتر به آنها توجه شده و یا عدم سرمایه‌گذاری بزرگ، بازاری بسیار محدود در اختیار آنها قرار داده بود. متأسفانه شرایط تحریمی کشور و عدم تمایل به سرمایه‌گذاری شرکای خارجی را باید یکی دیگر از دلایل پایان کار «چنگال» بدانیم و به علت آنکه این سرویس‌دهنده تحت حمایت مستقیم این سرمایه‌گذاران بود، خروج آنها از تیم سهامی «چنگال» به پایان کار این استارت‌آپ انجامید. گویا مهم‌ترین دلیل پایان کار این استارت‌آپ عدم توانایی سرمایه‌گذاری خارجی روی «چنگال» به‌دلیل تحریم‌ها بوده است. این در حالی است که امروز تخم سرمایه‌گذاران خارجی را مار خورده است! سرمایه‌گذاران داخلی نیز به‌دلیل مشکلات متعدد حاضر به سرمایه‌گذاری در این حوزه نیستند. علی سمساریلر، مدیرعامل «سرآوا» نیز هفته گذشته در گفتگوی اختصاصی با «کسب‌وکار» اعلام کرد که این گروه نیز طی امسال به دلایل متعدد روی استارت‌آپ جدیدی سرمایه‌گذاری نکرده‌اند.
«کسب‌وکار» در گفتگو با یک کارشناس، دلایل خروج سرمایه‌گذاران از زیست‌بوم نوآوری را بررسی می‌کند.

آینده مبهم اقتصاد ایران

محمدرضا طلایی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران
معمولاً سرمایه ترسوست. فعل سرمایه‌گذاری در وضعیت اقتصادی مناسب و در فضایی که امنیت سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد، رخ می‌دهد. به‌دلیل تحریم‌ها سرمایه‌گذاران خارجی کلاً وارد بازار ایران نمی‌شوند. در شرایط فعلی نیز نمی‌شود آینده را پیش‌بینی و برآورد کرد که در آینده اقتصاد ایران چه اتفاقی خواهد افتاد. بنابراین در این فضا مسلماً سرمایه‌گذاران نیز روی یک پروژه خاص سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. این موضوع ربطی به استارت‌آپ‌ها یا شرکت‌هایی که در زمینه‌های مختلف اقتصادی فعالیت می‌کنند، ندارد. در هر دو بخش این اتفاق می‌افتد. زمانی می‌شود روی یک تولید یا محصول سرمایه‌گذاری کرد که بتوان برنامه بلندمدتی را طراحی و پیاده‌سازی کرد. امروز نمی‌شود در خصوص آینده اقتصادی و در بحث تولید و بحث سرمایه‌گذاری، آینده‌نگری خوبی را داشته باشیم. این دلایل هم مربوط به سرمایه‌گذاران داخلی است و هم سرمایه‌گذاران خارجی. حتی اگر تحریم را فراموش کنیم (گرچه تحریم صددرصد تاثیر می‌گذارد) در این فضای اقتصادی که مشخص نیست در آینده چه می‌شود و ثبات اقتصادی وجود ندارد، کسی ورود پیدا نمی‌کند. این بحث مربوط به سرمایه‌گذاری است. مجموعه‌هایی نیز هستند که خودشان می‌خواهند برنامه‌ریزی و محصولات یا خدماتی را به بازار ارائه کنند باز هم به دلیل اینکه شفافیت در آینده اقتصادی وجود ندارد آنها نیز عملاً ورود پیدا نمی‌کنند. در حوزه فناوری اطلاعات نیز با توجه به اینکه این بخش واگن آخر قطار در ایران دیده شده و اهمیت خاصی را در چرخه اقتصادی کشور ندارد (به این دلیل که متاسفانه سیاست‌گذاران و دولتمردان ما برای آن برنامه‌ای ندارند) شاهد هستیم که در این بخش مشکلات بیشتر به چشم می‌آید و این مساله روی حوزه فناوری اطلاعات، استارت‌آپ‌ها، بخش‌هایی که در زمینه تولید محتوای دیجیتال هستند، بازی‌های رایانه‌ای و ناشران دیجیتال تأثیر زیادی گذاشته است. نمی‌توان مسیری را درخصوص بخش‌های ذکرشده پیش‌بینی کرد. یک تولیدکننده زمانی محصولی را تولید می‌کند که بتواند برای آن برنامه‌ریزی داشته باشد. یک مسیری و یک جاده‌ای برای او روشن باشد و ببیند مقصد کجاست. در حوزه فناوری اطلاعات امروز اصلاً مقصد مشخص نیست. بنابراین سرمایه‌گذار هم در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌کند. دلیل اصلی عدم ورود سرمایه‌گذار، شرایط ناثبات اقتصادی و نامشخص بودن آینده اقتصادی است. متأسفانه دولت از طرفی عنوان می‌کند در شرایط جنگی به سر می‌بریم؛ ولی فقط در آن بُعدی که خودش حرکت می‌کند تصور می‌کند شرایط جنگی است؛ یعنی برای بخش خصوصی شرایط جنگی را در نظر نمی‌گیرد. دولت در شرایط جنگ اقتصادی کجا نسبت به کاهش نرخ بهره یا سود تسهیلات بانکی اقدام کرده است؟ در خصوص معافیت‌های مالیاتی چه کاری را انجام داده است؟ درخصوص رونق تولید چه برنامه‌ای دارد؟ ما می‌بینیم که دولت مدام تکرار می‌کند ما در شرایط جنگی هستیم و این شرایط، شرایط اضطراری است. پس منِ فعال بخش خصوصی باید از آن شرایط جنگی نیز بهره‌مند شوم. اگر نتوانستم تسهیلات بانکی خود را در سررسید آن بازپرداخت کنم باید دولت ببیند که من در شرایط جنگ اقتصادی به سر می‌برم. در حوزه مالیات آیا سازمان امور مالیاتی تسهیلاتی را فراهم کرده است؟ آیا سازمان تامین اجتماعی امکاناتی را برای شرکت‌ها فراهم کرده است؟ دولت درخصوص روان‌سازی و حذف مقررات زائد چه امکاناتی را فراهم کرده است؟ بی‌توجهی و فشارهای دولت در این شرایط باعث شده که همه تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی از آینده اقتصاد کشور ناامید شوند و شرایط به این صورت اصلاً مناسب نخواهد بود.