کاهش علائم حیاتی اکوسیستم استارت‌آپی

سرمقاله –

واقعاً معلوم نیست این اختلاف‌نظر از کجا نشأت می‌گیرد و از کجا شروع می‌شود؛ ولی این تعارض بسیار برجسته است و باید راجع به آن صحبت کرد؛ درواقع زمان، زمانی نیست که ما ساکت باشیم و در مقابل یک فضای بسیار شیک و روشنی از وضعیت استارت‌آپ در ایران نشان داده شود؛ در صورتی که واقعیت این است که وضعیت این‌گونه نیست. بشخصه اعتقاد دارم معاونت علمی‌وفناوری یکی از سالم‌ترین مجموعه‌هایی است که در این حوزه کار می‌کند و این مساله را در جلسات مختلف نیز مطرح کرده‌ام؛ ولی اختلاف‌نظر زیادی که بین فعالان این اکوسیستم با نظرات ایشان وجود دارد می‌تواند به خاطر فضای انتخاباتی باشد که پیش‌ِرو داریم. به هر حال شایعاتی به گوش ما می‌رسد که فکر می‌کنیم معاونت علمی وضعیت را سفیدتر از آن چیزی که هست، نشان می‌دهند زیرا شاید این ترسیم شرایط برای آینده مهم باشد و سمت‌هایی که در آینده به ایشان داده می‌شود. اما باید متذکر شد که شخصاً به عنوان کسی که در انجمن صنفی با فعالان این حوزه تعامل دارم، مشکل مالیات، بیمه و شهرداری را هنوز نتوانسته‌ایم حل کنیم. همچنین ما مساله تامین سرمایه را برای خیلی از استارت‌آپ‌ها نتوانسته‌ایم حل و فصل کنیم. در این فضا زمانی که می‌بینیم گفته می‌شود همه چیز عالی و سفید و دنیا شیشه‌ای است، کمی عجیب به نظر می‌رسد. آقای ستاری بگویند که تمام این مدت وقتی ما به ایشان گفتیم که به لحاظ فنی و علمی، دوستانی که در حال حاضر به پرونده‌ها رسیدگی می‌کنند فاقد چنین دانشی هستند، چه تغییری به وجود آمد؟ سازمان‌ها، نهادها و معاونت‌های بسیاری که در این حوزه ادعای حمایت از این اکوسیستم را دارند، بگویند کوچک‌ترین کاری که در این حوزه کردند چه بوده است. شرکت‌هایی زیادی که خود را ثبت نکردند یا درخواست انحلال دادند از ترس اینکه به‌واسطه اطلاعات و کارشناسی اشتباه رسیدگی شوند، جزو آمار ایشان نیست؟ ایرانیانی که در حال حاضر در ترکیه هستند و پیش از این از همکاران ما بودند و به‌دلیل چنین شرایطی مهاجرت کردند، آیا جزو آمار ایشان نیستند؟ با هرکدام از همکاران ما تماس بگیرید یک فهرست بلندبالا از دوستانش دارد که در کشورهای دیگر در حال حاضر کار می‌کنند. آیا این افراد جزو آمار ایشان نیست که می‌گویند مهاجرت نخبه‌ها به صفر رسیده است؟ من یک یادداشتی دیدم که در آن بیان شده منظور آقای ستاری حوزه داروسازی بوده که در آن آمار مهاجرت به صفر رسیده است. آیا این خلط مبحث نیست؟ با این ایهام صحبت کردن درست است؟ آیا تنها یک اشتباه بوده است؟ اگر اشتباه بوده بنابراین لازم است ایشان معذرت‌خواهی کند و به‌واسطه سمت دولتی‌شان اعلام کنند که این اشتباه از کلمه من برداشت شده و در حوزه آی‌تی مهاجرت نخبگان ما در چه حدی بوده؛ ولی مشخصاً در حوزه داروسازی این عدد و رقم بوده است. می‌خواهیم اگر ایشان در جایگاه مسئول هستند فقط به این سوالات پاسخ دهند. سوالات بسیار ساده و روشن است و ممکن است ما تریبون دیگری نداشته باشیم که دوباره تکرار کنیم یا با ادبیات دیگری بپرسیم؛ ولی با عدم پاسخ به این سوالات، اتفاقی که می‌افتد این است که باز به جمع کسانی که ایشان فکر می‌کنند از شرایط حال حاضر برای اقتصاد کشور راضی و در حال پیشرفت‌اند جای‌شان را عوض می‌کنند با کسانی که دارند مایوس و ناامید می‌شوند و به فکر خداحافظی از این کشور هستند.

علائم حیاتی این اکوسیستم واقعا رو به کاهش می‌رود. منظور این است که ما نمی‌توانیم یک عامل را نشان دهیم و بگوییم این یک عامل دارد به این اکوسیستم لطمه می‌زند و یک نفر می‌تواند از جایگاه حاکمیت با حل و فصل کردن مشکل، مساله را حل کند. خیر، چنین چیزی وجود ندارد. مجموعه‌ای از عوامل که باید قبل از این برای آن فکر و راهکار پیدا می‌شد باعث شده چنین شرایطی به وجود بیاید. در حال حاضر دیگر امکان ندارد که در کوتاه‌مدت مشکلات را حل کرد. به‌طور مثال ما وقتی به‌موقع روی سیلابس درسی دانشگاه‌های‌مان فکر نکردیم، وقتی به‌موقع به مقوله آموزش درست فکر نکردیم، نتیجه آن در حال حاضر نبود کافی متخصص است. وقتی ما در حال حاضر متخصص نداریم، یک شبه نمی‌شود این افراد را تولید کرد، از جایی هم نمی‌شود وارد کرد، این با مسائل تغذیه و غذای مردم که حاکمیت یک‌شبه حل می‌کند، واقعاً تفاوت دارد. قرار است نقش مهمی از بودجه را مالیات ایفا می‌کند. بنابراین ما یک‌شبه نمی‌توانیم بگوییم که از این دوستان مالیات نگیرید. از طرفی هم اگر بخواهند نگیرند کارشناس و مباحث و زیرساخت‌های لازم را ندارند. بنابراین یک عامل یا مهم‌ترین عامل برای مشکلات حال حاضر وجود ندارد. تساهلی که دوستان به خرج  داده‌اند، منتج شده به مشکلاتی که ممکن بود ۴- ۵ پیش اگر به عنوان یک وظیفه فوری تعریف می‌شد، این شرایط موجود نبود. در حال حاضر مشکلات بزرگ دست به دست هم داده‌اند و فضا را به‌طور کلی غبارآلود کرده‌اند.