بانک‌ها کوچک شدند

به گزارش کسب و کار نیوز، سال گذشته بود که معاون وزیر اقتصاد با توجه به وجود ۲۳ هزار و ۴۵۸ شعبه در کشور تاکید کرد که تعداد شعب نظام بانکی کشور باید در مجموع ۱۲ هزار شعبه باشد و بانک‌ها نیز باید بهینه‌سازی شعب خود را در دستور کار قرار دهند. در حال حاضر نیز برخی از کارشناسان در ادامه روند کاهش تعداد شعب بانکی و تعطیلی ۴۳۸ شعبه در سال ۹۸ تاکید می‌کنند که از مجموع ۲۲ شعبه‌ای که در حال حاضر در کشور فعال است، باید ۱۰ هزار شعبه حذف شود. اما این اقدام، با توجه به خللی که با حذف این شعبه‌ها در فرآیند خدمات رسانی به مشتریان بانکی به وجود آمده و همچنین ضربه این کار به شاغلان بانکی، مورد انتقاد قرار گرفته است. به گفته کارشناسان حذف ۱۰ هزار شعبه بانکی یعنی حذف ۱۰۰ هزار شغل است.
در همین رابطه علی کاظمی باباحیدری عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از کاهش تعداد شعب برخی بانک‌ها در شهرستان‌های کوچک، گفت: اگرچه براساس تصمیم شورای پول و اعتبار مقرر شد؛ تعداد شعب بانکی کاهش یابد اما این مصوبه باید در شهرهای بزرگ که به فاصله هر ۲۰۰ متر یک شعبه بانکی وجود دارد، اجرایی شود این در حالی است که به واسطه عملی شدن این مصوبه، شعب بانکی در شهرستان‌هایی با ۷ هزار جمعیت تعطیل شده‌اند و مردم برای انجام خدمات بانکی سرگردان هستند.
با این اوصاف چند مسئله اساسی در خصوص موضوع حذف شعب بانکی به میان می‌آیند. یک تعطیلی شعب بانکی با چه مکانیزمی باید صورت بگیرد تا در فرآیند خدمات رسانی بانک‌ها به مردم صدمه نزند؟ دو دولت چه راهکاری را باید به منظور جبران از دست رفتن مشاغل حاصل از حذف شعب در نظر بگیرد؟ و مهم‌تر از همه اینکه حذف شعب بانکی بر اساس چه پارامترهایی باید صورت بگیرد؟
بر اساس آمارهای موجود، تعداد شعب بانک‌های کشور از ۲۳ هزار و ۵۴۹ شعبه در پایان سال گذشته به ۲۳ هزار و ۱۱۱ شعبه تا آبان ماه جاری رسیده که حاکی از تعطیلی ۴۳۸ شعبه در سال ۹۸ است.
بر اساس آمار بانک مرکزی، با توجه به جمعیت ۸۳ میلیون نفری کشور به ازای هر سه هزار و ۶۰۰ نفر یک شعبه بانکی در کشور فعالیت دارد.
بررسی ۴۳۸ شعبه بانکی تعطیل شده، گویای آن است که در این میان بانک‌های تجارت، صادرات و ملی بیشترین کاهش را در تعداد شعب داشتند.

معاون امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد نیز به تازگی اعلام کرد: بر اساس مطالعه‌ای که وزارت امور اقتصادی و دارایی انجام داده، اکنون ۱۲ هزار شعبه بانکی در کشور می‌تواند نیازهای جمعیتی را تامین کند و این در حالی است که حدود ۲۲ هزار شعبه وجود دارد و باید ۱۰ هزار شعبه کاهش پیدا کند.

کامران ندری، کارشناس اقتصادی

وظیفه بانک‌ها اشتغالزایی نیست

دغدغه بانک‌های خصوصی ایجاد شغل نیست. بسیاری از این بانک‌ها شکل گرفته‌اند تا سودآوری داشته باشند. یعنی اگر ایجاد شغل به سودآوری آنها صدمه بزند، در راستای آن حرکت نمی‌کنند. حذف شعب این بانک‌ها نیز زمانی که زیان ده هستند، با توجه به منطق کاسبی و درآمدزایی، ضروری به نظر می‌رسد. بنابراین صحبت از حذف بانک‌های خصوصی در این رابطه منطقی به نظر نمی‌رسد. اما در صورتی که صحبت از بانک‌های دولتی باشد، مسئله متفاوت است. ممکن است یک بانک دولتی به پشتوانه یک نهاد به منظور ایجاد شغل تاسیس شده  و هدف از آن به کارگماری افراد باشد. در این حالت نیز وظیفه کلی شبکه بانکی، تسهیل خدمات‌رسانی و به ویژه تامین مالی تولید است. اگر بانک‌ها در نقش مهم خود یعنی تسهیلات‌دهی به تولید موفق عمل نکنند و هزینه‌ها بر سود آنها پیشی بگیرد، تعطیلی آنها حتی به قیمت از دست رفتن برخی شغل کارمندان آنها برای اقتصاد سودمندتر است. به عبارتی یک بنگاه اقتصادی در وهله اول باید بازدهی داشته باشد و بازدهی آن بر موضوع ایجاد شغل اولویت دارد. وظیفه بانک‌ها نیز اشتغالرایی نیست و اقتصاد راه دیگری برای آن باز کرده است. افرادی نیز که به دنبال تعطیلی شعب بانک‌ها بیکار شده‌اند، بعد از مدتی قادر به پیدا کردن شغل خواهند بود. یعنی در اقتصاد سالم و اقتصادی که حذف شعب با رویکرد سلامت نظام بانکی صورت می‌گیرد، در یک سوی دیگر نهادهای حمایتی مثل سازمان تامین اجتماعی باید به کمک بیکاران بیاید. از سویی سلامت شبکه بانکی به تسهیل تامین مالی تولید و در یک سوی دیگر ایجاد مشاغل جدید می‌انجامد که برای افراد از کار بیکار شده‌، فرصت جدید شغلی است.
در رابطه با موضوع خلل حذف شعب بانکی برای خدمات رسانی به مشتریان بانکی نیز باید تاکید کرد که با توجه به الکترونیکی شدن بسیاری از خدمات بانکی و انجام امور بانکی توسط مردم از طریق اینترنت و یا دستگاه هایی مثلATM کمتر به مراجعه حضوری به شبکه بانکی نیاز است که در این موارد نیز مابقی شعب از پس ارائه خدمات به مردم بر می‌آیند. تنها تفاوت این امر با گذشته طولانی‌تر شدن اندک زمان خدمات رسانی بانک ها است. حذف شعب بانکی خیلی از هزینه‌ها را برای نظام بانکی می‌کاهد و بانک‌ها از این موضوع سود بسیاری برده‌اند.