سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
در همین چهل سال ابتدای انقلاب اسلامی مسئله اقتصاد به دغدغه اصلی حاکمیت، دولتمردان و به ویژه رسانه تبدیل شده است. شاید به جرأت بتوان گفت که سیاستگذاری قابل ملاحظه و موفقی از سوی تصمیم گیرندگان و حکمرانان اقتصادی در عرصه افزایش توان و بهبود رقابت پذیری در بنگاه های اقتصادی صورت پذیرفته باشد. اگرچه طی این سال ها اقدامات قابل تقدیری از سوی دولتمردان صورت گرفته است که از جمله آنها می توان به تشویق بنگاه های زودبازده و یا موضوع حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد، اما با این حال هنوز بخش عمده ای از کسب وکارها به لحاظ توان بنگاهی به جهت رشد در فضای مبادلات بین المللی مهیا نشده اند. امروز به تحقیق می توان گفت که از میان ده ها معضل از جمله دسترسی به منابع ارزان، دسترسی به منابع انسانی خبره، مهم ترین معضل بنگاه ها و کسب وکارهای ایرانی، معضل نوآوری در همه ابعاد است. این معضل و عقب ماندگی موجب شده تا بسیاری از کسب و کارهای ایرانی در فضای به شدت رقابتی جهانی حرفی برای گفتن نداشته باشند. با توجه به شرایط فعلی که زمان کافی برای توسعه درونی نوآوری وجود ندارد، بهره مندی از کسب وکارهای نوظهور تحت عنوان استارت آپ فرصت مناسبی برای جبران عقب ماندگی های گذشته است. به نظر می رسد تمامی معضلات و مشکلاتی که پیش تر بیان شد با سرمایه گذاری کمتر و در زمان کوتاه تر از طریق همکاری و مشارکت مابین کسب وکارهای سنتی و استارت آپ ها قابل جبران باشد. در این شرایط اتاق تهران وظیفه خود می داند که در راستای مأموریت ها و اهداف قانونی، زمینه توانمندسازی بنگاه های عضو را از طریق ورود به این عرصه فراهم کند. امید است مطالبی که در نشست امروز بیان می شود مورد استفاده شما عزیزان قرار گیرد.
در ادامه فرزین فردیس، عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران مطالب خود را این گونه آغاز کرد: بدون شک جمع حاضر از طریق اخبار رسانه های اقتصادی و رسانه های حوزه علم و فناوری می دانند که در یک دوره چند ماهه کشور آمریکا تحریم های شدیدی را علیه شرکت هوآوی وضع کرد. سوال اینجاست که چرا آمریکا از این شرکت واهمه دارد و این گونه علیه آن اقدام می کند؟ در سال ۲۰۱۸ شرکت هوآوی مقام اول ثبت پتنت دنیا را با ثبت ۵۴۰۵ پتنت در یک سال در اختیار خود قرار داد. این اصلی ترین دلیل آمریکا برای اقدامات اخیرش است؛ چراکه در سال های آتی نه تنها آمریکا بلکه تمامی کشورهای دنیا میبایست هزینه بهره مندی از این پتنتها را پرداخت کنند. دنیای امروز، دنیای جدال بر سر نفت و مواد اولیه نیست بلکه جنگ امروز جنگ نوآوری است. امروز نیاز است تا فضای کسب وکار کشور به حوزه نوآوری متمایل شود. امید است که این سلسله نشست ها و رویدادهاکمک شایانی به فضای کسب وکار کشور کند.
در ادامه مهندس امید هاشمی، مدیر کسب و کار نوین اتاق تهران پس از ذکر مقدماتی در خصوص مساله سرمایهگذاری در استارتاپها و لزوم توجه به این مهم، از برنامههای اتاق تهران در خصوص تسریع تحول نوآورانه بنگاههای اقتصادی سخن گفت. همچنین ایشان از اقداماتی که از طرف اتاق تهران در خصوص تسهیل تعامل شرکتها با استارتاپها جهت توسعه نوآوری شرکتها انجام شده است نیز سخن گفت و ابراز امیدواری کرد تا در آینده نزدیک این فعالیتها با سطح وسیعتری ادامه یابد.
در ادامه ایشان با دعوت از دعوت از مهمانان ویژه و معرفی آنان سوالاتی مطرح نمودند که هر یک از مهمانان به آن پاسخ دادند:
چطور میتوان با یک استارت آپ تعامل و در آنها سرمایه گذاری کرد؟
مهندس میثم زرگرپور مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری سیناتک در پاسخ به این سوال فرمودند: بهتر است درصورت تمایل به سرمایه گذاری در استارت آپ، اشخاص حقیقی و یا حقوقی از یک واسط که ممکن است یک فرد یا مجموعه باشد کمک بگیرند. لزم است این فرد یا مجموعه هم با فرآیند سرمایه گذاری آشنا باشد و هم از استارت آپ شناخت کافی داشته باشد و این جایی است که صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر و فرشتگان سرمایه گذاری میتوانند در آن نقش داشته باشند.
مهندس علی عمیدی مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری کارنکراد در پاسخ به این سؤال فرمودند: ابتدا باید این مسئله را درنظر گرفت که افراد حاضر در این جمع به دنبال چه منافعی هستند. تنها به دنبال تکنولوژی جدید هستند، اگر قصد سرمایه گذاری دارند با چه میزان سرمایه ای و در چه سطحی از اکوسیستم استارت آپی قصد سرمایه گذاری دارند. درچه مرحله ای از استارتآپ قصد سرمایه گذاری دارند. با این وجود چنانچه صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر و سرمایه گذار فرشته و هیچ سرمایه گذاری وارد این حوزه نشود؛ با این امکانات و سرمایه محدود این اکوسیستم نمیتواند بقای آنچنانی داشته باشد.
با توجه به جذابیت و بازده حوزه های ملک، سکه، ارز و بورس چه عاملی موجب جذابیت سرمایه گذاری در استارت آپ می شود؟
محمدرضا عربی رئیس هیئت مدیره گروه مالی پارس در پسخ به این سوال گفت: مخاطبین سرمایه گذاری متفاوت هستند. بعضی ریسک پذیرند و بعضی ریسک گریز. با توجه به این موضوع هر سرمایه گذاری مخاطب خاص خود را دارد. بازده سرمایه در دوران بلوغ استارت آپ عاملی است که می تواند جذابیت سرمایه گذاری در استارت آپ را بالا ببرد، چرا که رشد سرمایه گذاری آن می تواند بالاتر از حوزه های ملک، سکه، ارز و بورس باشد. اما در حقیقت این ذات سرمایه گذار است که تمایلات به سرمایه گذاری را تعیین می کند.
با توجه به وجود صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر و حجم سرمایه آنها مبالغ جزئی سرمایه گذاران چه ارزشی خواهد داشت؟
مهندس سامان حقیقی معاون واحد تأمین مالی گروه فیروز در پاسخ به این سوال فرمودند: بسیاری از استارت آپ های موفق با مبالغ جزئی کار خود را آغاز کرده اند. برای مثال الوپیک با سرمایه خرد سرمایه گذاران فرانسوی خود به موفقیت دست یافت. این که آیا میتوان با پول خرد یک حرکت بزرگ را اغاز کرد نیاز به بررسی حوزه های مختلف صنعتی دارد. باید بررسی شود که رقبا در صنعت با چه مبالغی کار خود را آغاز کرده اند. با بررسی صنایع مختلف قطعاً حوزه هایی وجود دارد که با سرمایه خرد میتوان در آن کارهای بزرگ را آغاز کرد. اما به جرأت میتوان گفت که اکوسیستم استارتآپی ایران با سرمایه خارجی شکل گرفته و علت آن قدرت پول خارجی که ناشی از نرخ ارز میباشد. سه نکته اصلی در سرمایه گذاری که باید مدنظر گرفته شود عبارت اند از: نیاز به نقدشوندگی، سنجش ریسک نسبت به بازده و آشنایی با قوانین.
ریسک های سرمایه گذاری در استارت آپ چیست؟
زرگرپور ادامه داد: ریسک سرمایه گذاری در استارت آپ ها بسیار بالاست و همانطور که در سایر سرمایه گذاری ها توصیه می شود، به جای سرمایه گذاری روی چند استارت آپ تشکیل یک سبد سرمایه گذاری بهتر است. تشکیل این سبد پارامترهای مختلفی دارد که برخی از آنها عبارت اند از: سطح بلوغ تکنولوژی، مرحله چرخه عمر و انتظارات بازدهی و… . اگر نوع نگاه سرمایه گذاری در استارت آپها از جنس تشکیل سبد سرمایه گذاری نباشد و هدف از تشکیل این سبد کاهش ریسک آن نباشد به احتمال ۹۰ درصد سرمایه گذاری منجر به شکست خواهد شد.
با سرمایه خرد چطور می توان سبد سرمایه گذاری تشکیل داد؟
عمیدی گفت: راه های مختلفی وجود دارد. راه اول این است که این مبلغ خرد را در اختیار صندوق های سرمایه گذاری قرار داده تا آنها این مبلغ را در سبد سرمایه خود قرار داده و فرآیند سرمایه گذاری را انجام دهند. راه دیگر این است که اگر سرمایه گذار با مسائل سرمایه گذاری در استارت آپ آشنایی دارد، راهکار جمع سپاری مناسب است. اما نکته اصلی این است که فرد سرمایه گذار باید انتظارات خود را از سرمایه بداند.
با توجه به اینکه بسیاری از کسب و کارها در استراتژی معمول خود مشکل دارند، چگونه در استراتژی های سرمایه گذاری متوجه شوند در چه چیزی سرمایه گذاری می کنند؟ سؤال دیگر اینکه بسیاری از استارت آپ ها در بازار صنعت سرمایه گذار نیستند، در این شرایط سرمایه گذاری چگونه است؟
مهندس عربی فرمودند: بهتر است که هدف از سرمایه گذاری در استارت آپ ها دسته بندی شود و براساس دسته ای که در آن قرار می گیریم فرآیند سرمایه گذاری را آغاز کنیم. سه دسته بندی برای هدف از سرمایه گذاری وجود دارد: دسته اول فقط هدفشان سرمایه گذاری در استارت آپ است. دسته دوم افرادی هستند که در یک کسب وکار فعالیت می کنند و می توانند از یک استارت آپ در کسب وکار فعلی خود کمک بگیرند. دسته سوم افرادی هستند که قصد دارند تا در کنار سرمایه گذاری های دیگر بخشی از سرمایه خود را با هدف بازده بالا در سبد سرمایه گذاری استارت آپی قرار می دهند. بهترین راهکار برای این دسته سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر است. بازهم تکرار می کنم که بهتر است از همان ابتدا سرمایه گذار مشخص کند رویکرد و هدفش از سرمایه گذاری چیست؟ با این کار سرمایه گذار بهترین تصمیم را برای سرمایه گذاری می گیرد.
بسیاری از استارت ها در بازارهای مشابه فعالیت می کنند و رقبای بزرگی دارند آیا سرمایه گذاری در استارت آپ های کوچک می توان با رقبای بزرگ رقابت کرد؟
مهدنس حقیقی در پاسخ به این سؤال فرمودند: از دورهای به بعد بازیگران هم صنعت هزینههای بسیاری در مارکتینگ و گرفتن بازار انجام میدهند، این امر سبب میشود سرمایه بسیاری به صورت غیرکارا از بین برود. توصیه میشود که این نوع صنایع با یکدیگر ادغام شوند. در این حوزه جنگ، جنگ سرمایه است و بهتر است اشخاص حقیقی در این حوزه ها ورود پیدا نکنند چراکه بیشتر سرمایه آنها سوخت میشود.
اینکه بسیاری از استارت آپ ها خدمات محور هستند، چگونه می توان از استارت آپ ها در حوزه تولید بهره مند شویم؟
مهندس زرگرپور در پاسخ به این سؤال فرمودند: این تصور که استارت آپهای خدمات محور بسیار زیاد هستند و کمتر استارت آپی در حوزه تولید وجود دارد اشتباه است. استارتآپهای خدمات محور به دلیل استفاده مداوم بیشتر دیده میشوند و در نتیجه این حس القا میشود که بسیار زیاداند. اما درمورد استراتژی سرمایه گذاری باید این نکته را در نظر گرفت که بیشتر مواقع استارت آپها سرمایه را برای کاری می خواهند که شما از عهده ی انجام آن برمیآیید مثلاً دسترسی به بازار. نتیجه گیری کلی اینکه اگر فقط سرمایه و پول برای سرمایه گذاری در اختیار دارید بهترین کار سرمایه گذاری در استارت آپ های خدمات محور است که زود بازده هستند. اما اگر منابع شما غیرپول است باید به سراغ استارت آپ هایی بروید که در آن حوزه صنعتی تخصص دارید.
پیش از ارزش گذاری نیاز به ارزیابی استارت آپ وجود دارد؛ چه فاکتورهایی در ارزیابی استارت آپ اهمیت دارد؟
مهندس عمیدی در پاسخ به این سؤال فرمودند: مهمترین عاملی که در ارزیابی استارتآپ اهمیت دارد این است که شناسایی کنیم، آیا تیم استارت آپی پتانسیل این را دارد که به چشم اندازی که برای کسب وکار خود در نظرگرفته اند دست یابند یا خیر. فاکتورهای اصلی شناسایی پتانسیل استارتآپ عبارت اند از تیم، کسب وکار، ارزش گذاری و… .
آیا استفاده از روش های ارزش گذاری می تواند جایگزین حس درونی و تمایلات برای سرمایه گذاری در یک استارت آپ شود؟
مهندس عربی در پاسخ به این سؤال فرمودند: بسیاری از روشهای ارزش گذاری نیازمند مفروضاتی است که با استفاده از آنها ارزش یک استارت آپ تعیین میشود، اما تمامی این روشها راهنمای ما در این فرآیند هستند و تعیین کننده اصلی همان حس درونی است.
برخی افراد معتقدند که روش های ارزش گذاری در ایران پاسخگو نیازها نیست. آیا این مطلب صحیح است؟
این که برخی معتقدند که روشهای ارزش گذاری در ایران جواب نمیدهند اشتباه است. ما باید معیارهای ارزش گذاری را به درستی شناسایی کنیم و پس از آن اقدام به کار کنیم؛ نمیتوان با روش که شرکت ایران خودرو را ارزش گذاری میکنیم یک استارتآپ را ارزش گذاری کنیم. اما در این مورد که چگونه باید در استارت آپ های خارج از صنعت خود سرمایه گذاری کنیم ذکر این نکته حائز اهمیت است که ما باید یک دلیل برای آن داشته باشیم مثلاً: احساس مسئولیت اجتماعی.
در ازای پرداخت سرمایه چه میزان سهام دریافت کنیم؟
مهندس زرگرپور در پاسخ به این سؤال فرمودند: اول از همه پیشنهاد من این است که اگر با فضای استارت آپی آشنایی ندارید به تنهایی وارد مذاکره نشوید، اما اگر مجبور به این کار شدید باید بدانید که میزان سهام به مقدار ارزش گذاری اولیه بستگی دارد. نکته مهم این است که نباید انگیزه بنیانگذار را کشت؛ یعنی نباید میزان سهام به اندازه ای باشد که بنیانگذار در مراحل بعدی سرمایه گذاری سهامی برای خود نداشته باشد.
اگر استارت آپ شکست خورد چکار کنیم؟
مهندس عمیدی در پاسخ به این سؤال فرمودند: تنها کافی است تا سرمایه گذار سرمایه گذاری را متوقف کند.
از استراتژی های خروج از سرمایه گذاری در قراردادها به چه عنوانی یاد می شود؟
مهندس حقیقی در پاسخ به این سوال فرمودند: مسئله خروج یک موضوع مهم ذر اکوسیستم استارت آپی است. چراکه بسیاری از سرمایه گذاران و حتی کارآفرینان در داخل کشور نتوانسته اند. سهام خود را بفروشند و خارج شوند. در فضای غیر رسمی اکوسیستم استارت آپی قراردادی با نام تفاهمنامه سهامداران نوشته می شود در این قرارداد سهامداران قول و قرارهایی با هم می گذارند. یکی از تبصره های این تفاهمنامه موضوع خروج است. این تبصره شروط مربوط به خروج سرمایه گذار خرد یا عمده را مشخص میکند.
