کوچ اجباری کارگر ساده ایرانی

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز، وجود نیروی تحصیل کرده و جوان همواره یکی از مهم‌ترین مزیت های بازار کار در کشور بوده که کارشناسان از آن به عنوان شاخص مهمی برای دست‌یابی به اهداف توسعه و رشد اقتصادی یاد می‌کنند؛ اما شدید شدن بحران بیکاری با افزایش نرخ ارز و کاهش اعتبار پول ملی و همچنین دستمزدهایی که کفاف هزینه‌های معیشت را نمی‌دهد، نیروی کار و به ویژه کارگران را به بازارهای کشورهای دیگر از جمله کشورهای همسایه کشانده که فرصت رفت و آمد بهتری نسبت به کشورهای دیگر دارند.

در حال حاضر هزینه‌های معیشت از ۶ میلیون تومان هم عبور کرده و تورم تولید هم به بیش از ۳۰ درصد رسیده است. به همین دلیل نیروی کار متخصص  و ساده به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند تا از دستمزدی که گفته می‌شود چندین برابر دستمزد پرداختی به کارگران در داخل کشور است، بهره‌مند شوند.

بر اساس گزارش های موجود، دستمزد روزانه هر کارگر در اربیل بین ۲۵ تا ۳۰ هزار دینار عراقی «معادل حدود ۲۵ دلار» و حدود ۳ برابر دستمزد آن‌ها در ایران است. اکثر کارگران ایرانی با ویزای یک ماهه توریستی از مرز‌های ایران خارج شده و وارد کردستان عراق می‌شوند.

بر اساس آمارهای موجود، حداقل درآمد ساعتی کارگران در ترکیه ۵.۹ دلار است که با احتساب ۰.۶ دلار حداقل درآمد ساعتی کارگران در ایران می‌توان گفت که کارگران ترک ۱۰ برابر کارگران ایرانی حقوق می‌گیرند.

درآمد کارگران در  کره جنوبی نیز حداقل ساعتی ۶.۴ دلار است که حدود ۱۱ برابر درآمد حداقل‌بگیران در ایران محسوب می‌شود. کلمبیا، برزیلی،‌ روسیه و مکزیک در میان کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه کمترین درآمد را دارند به گونه‌ای که هر کارگر در این کشورها به ازای هر ساعت کار به ترتیب ۲.۵، ۲.۲، ۱.۷ و ۱ دلار حقوق دریافت می‌کنند. درواقع متوسط درآمد کارگران در این ۴ کشور ۱.۸۵ دلار است که بیش از سه برابر درآمد کارگر ایرانی است. درواقع کارگران در مکزیک هم با حداقل درآمد ساعتی یک دلار، ۱.۶ برابر کارگران ایرانی درآمد دارند.

حمید حاج‌اسماعیلی کارشناس بازار کار

ضعف در ساماندهی نیروی کار

مهاجرت نیروی کار از کشور همیشه آثار بدی به همراه نخواهد داشت، بلکه اتفاقا برعکس تعامل با کشورهای مختلف در شرایط بحرانی فعلی بازار کار و محدودیت‌هایی که به دلیل تحریم ها وجود دارد، برای تبادل نیروی کار امر مفیدی است و این مسئله به شرطی که طبق برنامه و کنترل شده باشد،  باعث ارزآوری نیروی کار و همچنین کاهش جمعیت بیکار کشور می‌شود. از سویی مهاجرت نیروی کار تبادل و ارتباط بین کشورها را بیشتر از همیشه خواهد کرد. این تبادلات حتی می‌تواند به ورود نیروی متخصص از کشورهای دیگر به کشور ما منتهی شود. برای مثال ممکن است در داخل کشور ما برای برخی از مشاغل خاص نیروی آماده و متخصص نداشته باشیم، ارتباط با سایر کشورها به ما برای تامین نیروی کاری که در این مشاغل خاص تبحر دارند، کمک خواهد کرد. از این نظر مهاجرت نیروی کار برای کشور مزیت‌هایی هم دارد.اما مسئله این است که این مهاجرت‌ها باید ساماندهی و مدیریت شده باشد. یعنی دولت از چند و چون آن آگاه باشد. اما در حال حاضر برعکس این موضوع اتفاق افتاده و آن ضعف در ساماندهی نیروی کار و نیز خروج غیررسمی نیروی کار از کشور است که هم به زیان کارگران منتهی شده و هم خسارتی برای کشور به بار می‌آورد.

عدم برنامه‌ریزی دولت برای حمایت از نیروی کار داوطلب اعزام به خارج از کشور باعث شده تا نیروی کار برای رهایی از بحران افت ارزش دستمزدها به کشورهای همسایه پناه بیاورد. در حالی که نظم بخشی به بازار کار جای زیادی برای نیروی کار داوطلب اما بیکار باز می‌کرد. ۲ میلیون شغل توسط نیروی افغان در کشور اشغال شده و همین مسئله باعث افزایش تقاضا برای شغل و تاثیر منفی بر میزان دستمزد کارگران شده است. ارزش پول کشور ما از ارزش پول کشورهایی که حتی درگیر جنگ هم هستند، کمتر شده. بنابراین نیروی کار قادر به گذران زندگی با دستمزد فعلی نیست. بنابراین مهاجرت نیروی کار ساده خسارت آنچنانی به اقتصاد کشور نمی‌زند، بلکه آنچه شاید هزینه‌آور باشد، خروج نیروی متخصص و ماهر از کشور است.