سایه خطر بر سر منابع آب زیرزمینی

به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایسنا، در ماده ۳۵ برنامه پنج ساله ششم توسعه تکلیف شده است که در طول اجرای این برنامه باید ۱۱ میلیارد مترمکعب از بهره‌برداری منابع آب زیرزمینی کاسته شود. برای اجرای این میزان نیز سازوکاری دیده شده است که بر اساس آن ۲.۵ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی که با منابع آب زیرزمینی مشروب می‌شوند، باید با اجرای آبیاری نوین به سمت کاهش بهره‌برداری از آب زیرزمینی حرکت کنند.
۲۲سال زمان برای مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز
آمار و ارقام مختلفی درباره تعداد چاه‌های غیرمجاز در کشور اعلام می‌شود؛ حدود ۴۷۰ هزار حلقه چاه مجاز و حدود ۳۲۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد. کل برداشت آب به صورت مجاز، ۴۹ میلیارد مترمکعب و به صورت غیرمجاز ۷.۳ میلیارد مترمکعب است. گفته می‌شود یکی از برنامه‌های وزارت نیرو این است که چاه‌های غیرمجاز تعیین تکلیف شود، البته از ۳۲۰ هزار چاه غیرمجاز ۲۲۰ هزار چاه زیر ۲۰ متر است و برداشت قابل توجهی از آنها صورت نمی‌گیرد.
وقتی گفته می‌شود حدود ۴۷۰ هزار حلقه چاه مجاز و حدود ۳۲۰ هزار حلقه غیرمجاز داریم که سالی ۱۳ تا ۱۴ هزار حلقه مسدود می‌شود، یعنی نزدیک به ۲۰ تا ۲۲ سال زمان می‌برد که همه چاه‌های غیرمجاز کشور مسدود شوند.
از میان ۴۸۷ هزار حلقه چاه دارای پروانه بهره‌برداری، حدود ۴۱۶ هزار حلقه چاه مربوط به بخش کشاورزی است. تاکنون برای ۴۸۷ هزار حلقه چاه کشاورزی، شرب، صنعت و خدمات پروانه بهره‌برداری صادر شده است. از این تعداد ۴۱۶ هزار حلقه مربوط به بخش کشاورزی است و عمده‌ تخلیه آب سفره‌های زیرزمینی مربوط به مصارف این بخش است.
طبق آمارها ۱۱۴ هزار حلقه چاه غیرمجاز با عمق بیش از ۲۰ متر در کشور وجود دارد. چاه‌های یاد شده با ۵.۵ میلیارد مترمکعب تخلیه از منابع زیرزمینی تاثیر سنگینی بر منابع این بخش دارند و ۸۰ درصد از تخلیه چاه‌های غیرمجاز را به خود اختصاص داده‌اند. در این بین، ۲۰۰ هزار حلقه چاه کم عمق و چاهک غیرمجاز نیز وجود دارند که تخلیه چندانی از منابع آب زیرزمینی ندارند. این چاه‌ها عمدتا از آب‌های سطحی استفاده کرده و آب‌دهی یک لیتر در ثانیه دارند.
کاهش ۱۴ میلیارد مترمکعبی از پروانه‌ بهره‌برداری صادره برای چاه‌های مجاز
به گفته محمدعلی مصطفوی- مدیرکل دفتر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب ایران- حدود ۴۱ میلیارد مترمکعب پروانه بهره‌برداری برای تخلیه چاه‌های کشاورزی صادر شده است، پس از تعیین آب قابل برنامه‌ریزی با توجه به شرایط موجود در کشور مقرر شد تا نزدیک به ۱۴ میلیارد مترمکعب از پروانه‌ بهره‌برداری صادره برای چاه‌های مجاز کاسته شود تا به شرایط نرمال برسیم.
وی ادامه داد: علاوه بر پروانه‌های بهره‌برداری صادر شده حدود پنج میلیارد مترمکعب نیز اضافه برداشت در میان چاه‌های مجاز کشور وجود دارد، بنابراین منابع آب زیرزمینی کشور برای این‌که بتوانند به شرایط نرمال، ثابت و پایداری برسند باید این اعداد را کاهش بدهیم.