الزامات ثبات‌بخشی بازار ارز

سرمقاله

با تلاش‌های قابل تقدیر بانک مرکزی، قیمت ارز به ثبات نسبی رسیده و در چند روز گذشته رو به کاهش بوده است؛ اما نگه داشتن و ثبات بخشیدن به این روند، الزاماتی به شرح ذیل دارد. گرچه عوامل خارجی و خصوصا موضوع تحریم‌ها و درآمد ارزی عامل موثر و مهمی بر قیمت ارز است؛ اما روند یک سال گذشته نشان داده که عوامل دیگر خصوصا عوامل روانی بازار و سفته‌بازی نقش موثری بر شکل‌گیری رفتار ارزی داشته؛ ازاین‌رو موضوع مهم این است که چه برنامه‌ای برای کنترل این موضوع وجود دارد. بدیهی است با پایین آمدن نرخ ارز از طرفی برخی افراد به فروش ارز نگهداری‌شده رو خواهند آورد؛ اما روی دیگر سکه این است که برخی از مردم نیز ارز خریداری خواهند کرد و پیش‌بینی رفتار بازار و برنامه عملیاتی برای تعادل‌بخشی بر این موضوع از اهمیت زیادی در نگهداری و ثبات‌بخشی بازار برخوردار است. موضوع مهم دیگر افزایش تقاضای ارز برای خرید کالا خصوصا واردات قاچاق است که تقاضای ارز در بازار را تشدید می‌کند. با اقدامات بانک مرکزی برای تولید‌کنندگان و واردکنندگان قانونی، امکان تهیه ارز نیما وجود دارد؛ اما اختلاف قیمت اندک ارز نیما و ارز آزاد باعث شکل‌گیری مجدد تقاضای کالای قاچاق خواهد شد و این تقاضا اگر کنترل نشود موجب افزایش قیمت ارز می‌شود. در این راستا در کنار تلاش‌های بانک مرکزی حمایت سازمان‌های مقابله‌کننده با قاچاق کالا و ارز و هم‌راستا بودن این فعالیت‌ها اجتناب‌ناپذیر است. به‌عبارتی موضوع تقاضای اضافی برای واردات قاچاق، بازار آزاد را به سمت افزایش قیمت آن سوق می‌دهد و در این راستا نیاز به همکاری و کمک به بانک مرکزی است و به‌تنهایی نمی‌توان توقع داشت که بانک مرکزی بتواند تقاضای قاچاق را مدیریت کند. موضوع مهم دیگری که در راستای ثبات‌بخشی به بازار ارز بایستی مدنظر قرار گیرد، موضوع مقابله با حساب‌های بانکی مشکوک و تراکنش‌های زیاد که دارای نام و نشان شناسه‌دار نبوده و با اسامی مختلف که دارای پروانه فعالیت قانونی نیستند، باز شده است و گردش‌های مالی بالا در آن وجود دارد که عمده این تراکنش‌ها در بازار‌های ارز و سکه و طلا در جریان است. بدیهی است طرف هر فعالیت اقتصادی به نوعی گردش مالی بانکی است و کمتر کار و فعالیتی را می‌توان انجام داد که گردش مالی آن دارای رد پا در نظام بانکی نباشد. ابزارهای قانونی بانک مرکزی و سازمان مالیاتی برای شناسایی تراکنش‌های بالای مشکوک وجود دارد. در این مقوله برای نظم‌بخشی به بازار ارز کنترل تراکنش‌های بانکی بالا که بدون داشتن پروانه فعالیت یا مجوز اقتصادی عمل می‌کنند می‌تواند تا حدود زیادی راهگشای مقابله با اقتصاد زیرزمینی بوده و ثبات‌بخشی بازار را به همراه داشته باشد. در پایان باید بدانیم پایین آمدن قیمت ارز آزاد و رساندن به قیمت ارز نیما در صورت همکاری سایر بخش‌ها خصوصا مقابله با قاچاق و کمک سیستم مالیاتی امکان‌پذیر است.