تشویق سرمایه‌گذاری در مناطق سیل زده

سرمقاله

برآوردهایی که از خسارات ایجاد شده توسط سیل انجام شده، نشان می‌دهد وقوع سیل به بخش زیادی از زیرساخت‌های شغلی و تولیدی در مناطق سیل زده آسیب زده است که جبران آن به راحتی امکان پذیر نیست. بیشترین آسیب به زیرساخت‌های کشاورزی وارد شده و صنعت در مرتبه بعدی قرار دارد. در برخی استان‌ها زمین‌های کشاورزی خسارت شدید دیده و در برخی دیگر زمین‌های کشاورزی کاملا از بین رفته است و حداقل تا چند سالی امکان احیای مجدد آن وجود ندارد. دولت ها معمولا در چنین شرایطی با تزریق تسهیلات بانکی و یا مبالغ بلاعوض که البته بخش محدودی از نیاز این مناطق را پوشش می‌دهد، سعی در ترمیم ویرانی‌ها و یا حداقل تسکین درد مردم این مناطق دارند که طبیعتا در بلندمدت سیاست‌گذاری‌ها و قوانین جدیدی را می‌طلبد. تجربه اعطای تسهیلات بانکی و یا پرداخت بسته‌های حمایتی در مناطق زلزله زده کرمانشاه نشان داد، دولت با این سیاست‌ها نمی تواند به بهبود شرایط این مناطق و یا بازسازی کامل واحدهای مسکونی و احیای بخش های تولیدی و فرصت های شغلی بپردازد. بنابراین ضرورت دارد دولت با درس گرفتن از تجربه سابق، در خصوص مناطق سیل زده راه گذشته را طی نکند.از سوی دیگر باید توجه کرد کسانی که در مناطق سیل زده سکونت دارد؛ دچار آسیب‌های جدی اقتصادی، اجتماعی و حتی روانی ناشی از سیل شده‌اند که امکان تحمیل تغییرات جدید به این مناطق را از آنها سلب می‌کند.
شاید این تصور وجود داشته باشد که با تغییر بافت و بستر شغلی کسب و کارها در مناطق سیل زده که اینک با تخریب واحدهای صنفی سنتی؛ بستر آن فراهم شده است، می ‌وان هم به بهبود تکنولوژی در این مناطق و هم به اقتصاد کشور به طور کلی کمک کرد. به بیان دیگر این باور در برخی مسئولان و صاحب نظران وجود دارد که اکنون که مشاغل سنتی خواه و ناخواه به دلیل سیل از میان رفته، سرمایه‌های بازسازی را صرف جایگزینی مشاغل نوین و دانش محور با مشاغل سنتی و قدیمی کنیم اما نباید از این امر غفلت کرد که تغییر فاز اقتصادی یک منطقه یا تغییر مدل کسب و کارهای یک محدوده جغرافیایی به فوریت امکان پذیر نیست و زمان زیادی نیاز خواهد داشت. ما مدل‌هایی از ایجاد دهکده‌های فناوری در دنیا سراغ داریم که موفق عمل کرده اند و سرعت شکل گیری آنها نیز به نسبت بالا بوده است اما اگر به سوابق این کشورها بنگریم متوجه می شویم اقتصاد این کشورها از اقتصاد سنتی متکی به تولیدات ارزش افزوده پایین از مدتها قبل به اقتصاد دانش محور و متکی به محصولات فناورانه و دانش بنیان تغییر جهت داده بوده است. بسیار خوش بینانه است اگر تصور کنیم این اتفاق در مناطق سیل زده ایران که از محروم‌ترین مناطق کشور هستند، نیز به سرعت خواهد افتاد.از طرفی حضور مشاغل جدید در مناطق سیل زده به راحتی میسر نیست. به این معنی که سرمایه اجتماعی و انسانی لازم برای انجام این کار با وجود تفاوت‌های قومیتی و شغلی و جغرافیایی در استان های درگیر سیل، فراهم نیست. البته بخش خصوصی توان و تمایل حمایت از شکل‌گیری هسته های استارتاپی در مناطق سیل زده را دارد. کمک های گسترده بخش خصوصی و مردم به مناطق سیل زده نشان داد، این بخش هم به لحاظ انسانی و هم به لحاظ سرمایه ای آمادگی همکاری برای کمک به مناطق سیل زده را دارد. دولت می تواند در ازای بخشش سهم مالیاتی صاحبان کسب و کارهای دانش بنیان یا اعطای مشوق های تسهیلاتی به آنها ، بخش خصوصی را به مناطق سیل زده هدایت کند تا شاهد سرمایه‌گذاری این بخش در این مناطق باشیم.