بلاتکلیفی طرح کالابرگ الکترونیک

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز، هرچند معاون وزیر صنعت به صراحت اعلام کرده که برنامه‌ای برای توزیع کوپنی کالای اساسی نداریم اما وزیر صنعت عدم اجرای سیستم کالابرگ الکترونیکی را شایعه دانست و تاکید کرد قطعا دولت کالای اساسی را با سیستم سابق توزیع نخواهد کرد.
یکی از شیوه‌هایی که به منظور توزیع کالای اساسی به تصویب مجلس رسیده است، سیستم کالابرگ الکترونیکی است و بانک مرکزی نیز در سال جاری از فراهم شدن مقدمات اجرایی آن خبر داد. منظور از کالابرگ الکترونیکی، کارت کالا یا کوپن الکترونیکی در حقیقت همان کوپن‌های کاغذی است که در گذشته دولت برای حمایت از مردم برای تهیه اقلام مصرفی بکارمی‌برد. اکنون نیز کوپن الکترونیکی تقریباً همان نقش را ایفا خواهد کرد. با این تفاوت کـه “کاغذ” از این میان حذف شده اسـت.
اواخر سال گذشته بود که مجلس با توزیع کالابرگ الکترونیک موافقت کرد و مصوب شد که دولت از کالابرگ الکترونیکی برای تأمین کالاهای اساسی مورد نیاز مردم با نرخ ارز ترجیحی و یا پرداخت نقدی استفاده کند. اما با گذشت چندین ماه هنوز خبری از اجرای این طرح نشده است. البته رئیس کل بانک مرکزی از تلاش این بانک برای آماده‌سازی سامانه کالابرگ الکترونیکی گفته و قرار بود به زودی نهایی شود.
با این حال معاون وزیر صنعت روز شنبه اعلام کرد که وزارت صنعت برنامه‌ای برای اجرای این امر ندارد. در حالی که وزیرصنعت منکر این صحبت شده است و این حرف های ضد و نقیض نشان از بلاتکلیفی این طرح و اجرای آن دارد.
آنچه هیچ جای شکی ندارد، عدم اتخاذ مکانیزم های سابق برای توزیع کالای اساسی در شرایط بحرانی فعلی است. حتی اگر دولت در اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی تردید کند، باز نمی توان در اینکه کالای اساسی نیاز به شیوه جدیدی برای توزیع دارد، تردید داشت. شیوه جدید باید به گونه ای باشد که بشود در آن عدالت رعایت شده و اقشار ضعیف مورد حمایت قرار بگیرند.
در همین رابطه «رضا رحمانی» در واکنش به موضوعات مطرح شده درباره اجرایی نشدن سیستم کالابرگ الکترونیکی علی رغم مصوبه مجلس در بودجه ۹۸، گفت: در قانون بودجه سال جدید، مجلس برای هزینه کرد و توزیع بودجه ۱۴ میلیارد دلاری جهت تأمین کالاهای اساسی چندین مسیر را در پیش روی وزارتخانه قرار داد که یکی از آنها سیستم کالابرگ الکترونیکی بود، در مصوبه تأکید شده که دولت با بررسی وضعیت، یکی از دو مسیر را دنبال کند.
رحمانی با بیان اینکه وزارت صمت نحوه اجرای هزینه کرد و توزیع بودجه ۱۴ میلیارد دلاری در سال گذشته را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است، تصریح کرد: تمام معایب مکانیزم توزیع اعتبار برای واردات کالاهای اساسی رسیدگی و شناسایی شده است، اما قطعاً آنچه که نیت وزارتخانه برای تأمین کالاهای اساسی بوده، محقق نشده است.
وزیر صنعت و معدن تصریح کرد: در شرایط کنونی تصمیم گیری درباره تعیین مکانیزم هزینه کرد بودجه ۱۴ میلیارد دلاری در کارگروه‌های دولت در حال بررسی است و امیدوارم در نهایت به راه کاری مناسب برای تأمین و توزیع عادلانه کالاهای اساسی به مردم برسیم.
رحمانی در واکنش به موضوعات مطرح شده درباره مخالفت وزارت صنعت، معدن و تجارت با اجرایی شدن سیستم کالابرگ الکترونیکی و احیای دوباره سیستم توزیع ارز به واردکنندگان برای واردات کالاهای اساسی، خاطرنشان کرد: این موضوعات مطروحه به هیچ وجه درست نیست.

وی یادآور شد: این مساله قطعاً شایعه است، زیرا اعتقاد ما تداوم روند سال گذشته برای تأمین کالاهای اساسی نیست.
وزیر صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: وزارتخانه با توجه به اتفاقات سال گذشته برای تأمین و توزیع کالاهای اساسی، معایب موجود را شناسایی و رسماً اعلام کرد، حال باید منتظر بمانیم تا دولت برای تعیین مکانیزم توزیع بودجه ۱۴ میلیارد دلاری جهت تأمین کالاهای اساسی به جمع بندی برسد.
حسن مرادی، کارشناس اقتصادی
ضرورت توزیع کوپنی کالاها
افزایش نرخ تورم و بالا رفتن قیمت کالای اساسی دسترسی خیلی از اقشار محروم به اقلام خوراکی را دشوار کرد. این مسئله باعث شد دولت در سال گذشته برای ساماندهی بازار، اقلام خوراکی را با قیمت‌های تنظیم بازاری و یا در قالب بسته‌های حمایتی بین مردم توزیع کند. اما این شیوه موقتی بود و دولت می‌باید راهکار اساسی و پایداری برای توزیع اقلام اساسی در بین مردم، طراحی می‌کرد که حداقل در شرایط تحریمی مورد استفاده باشد. این شیوه طبق پیشنهاد مجلس، توزیع کوپنی کالا به صورت الکترونیکی بود تا فسادها و رانت‌هایی که در شیوه توزیع کوپنی رخ می‌داد، حداقل امکان در فضای الکترونیکی از میان برود. البته تخلف کسانی که ارز بابت دریافت کالای اساسی وارد کرده بودند، نیز ارائه چنین سیستمی را ضروری می‌کرد. باید شیوه‌ای برای حذف رانت‌های مافیایی در بازار کالای اساسی تدارک دیده می شد. سیستم کوپنی این مزیت را دارد که کالای اساسی را به صورت منظم‌تر و عادلانه‌تری در اختیار اقشار محروم قرار دهد. البته راهکارهای دیگری مثل پرداخت یارانه اقلام خوراکی به مردم نیز وجود دارد که اثر تورمی آن و همچنین تجربه پرداخت یارانه آنها منتفی کرده است. اما اینکه چرا سیستم کوپنی هنوز اجرا نشده و یا به تاخیر افتاده، حاکی از تلاش بانک مرکزی برای طراحی سامانه مناسب با کمترین خطا است. البته ایراداتی که نسبت به این طرح گرفته می‌شود و امکاناتی که برای اجرای ان فراهم نشده است نیز مانع از اجرای طرح شده است.