سازوکار مبهم بازار متشکل ارزی

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز، با اعلام کانون صرافان ایرانیان، پیش ثبت نام آغاز فعالیت در بازار متشکل ارزی از آغاز شد و قرار است فاز عملیاتی بازار به صورت آزمایشی آغاز شود اما این در حالیست که هنوز سازوکار این بازار مبهم است و برخی از فعالان اقتصادی این ابهام را مانع از هرگونه اظهار نظر قطعی و یا چگونگی تاثیرگذاری این بازار بر بازار ارز و به طور کلی تر اقتصاد می‌دانند. در حالی که بخش خصوصی به عنوان ذی نفعان مهم این بازار باید در جریان جزئیات آن قرار بگیرند.
در همین رابطه «فریال مستوفی» رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران با بیان اینکه بازار متشکل ارزی بیشتر مربوط به ارز نقد است، گفت صرافی‌هایی که می‌توانند حواله صادرکنندگان را به اسکناس تبدیل کنند، به تبع سودی از این کار به دست می‌آورند. بعید به نظر می‌رسد این صرافی‌ها علاقه‌مند باشند ارز نقدشان را به بازار متشکل ارزی وارد کنند.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به بخشنامه جدید بانک مرکزی درباره راه‌های بازگشت ارز صادراتی اظهار کرد: در زمان حاضر سامانه نیما و سنا داریم، بازار متشکل ارزی هم به زودی راه‌اندازی می‌شود. وجود این‌ همه بازار و سامانه تنها به سردرگمی فعالان اقتصادی منجر می‌شود.
کانون صرافان از آغاز پیش ثبت نام جهت ورود به بازار متشکل ارزی خبر داد و از متقاضیان درخواست کرد تا مدارک مورد نیاز را ارسال کنند.بر اساس این گزارش، ۲۹ فروردین ماه در راستای ایجاد بازار متشکل ارزی اولین جلسه هیئت مدیره تشکیل و مدیر عامل بازار متشکل ارزی انتخاب شد که در این جلسه با تصمیم هیئت مدیره مقرر شد کلیه صرافی‌های مجاز و بانک‌های عامل از درگاهی، نسبت به اخذ کد کارگزاری بازار متشکل ارزی اقدام کنند.

قرار است، پس از طی شدن فاز تأسیس بازار متشکل ارزی، فاز عملیاتی بازار به صورت آزمایشی آغاز شود.

مدل کلی بازار به نحوی طراحی شده است که در فاز اول، معاملات نقدی ارز (اسکناس) راه اندازی و سایر روش‌های معاملات ارزی در مراحل بعد گسترش می‌یابد. بازار کارگزار محور بوده و عملیات مدیریت بازار توسط تشکیل خود انتظام انجام شده و بر اساس دستور العمل‌های مصوب بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد.

نرخ‌گذاری در این بازار به این صورت انجام می‌شود که سیستم، پیشنهادهای عرضه از سوی فروشندگان را از پایین‌ترین قیمت به بالاترین و پیشنهادهای خرید را از بالاترین قیمت به پایین‌ترین می‌چیند سپس مظنه‌ها توسط سیستم به یکدیگر مرتبط و با اولین معامله، قیمت ابتدای روز کشف خواهد شد. این روند معاملاتی دقیقاً مشابه سایر معاملات بورسی انجام خواهد شد.

بر اساس اطلاعات موجود، در ابتدا معاملات ۲ یا سه نوع ارز اصلی (دلار، یورو و درهم) آغاز شود، اما به تدریج به سایر ارزها تسری یابد. زمان معاملات این بازار از ساعت ۱۰ صبح آغاز شده و تا پایان ساعت کاری بانک‌ها ادامه می یابد. قرار است که در پایان ساعت معاملات، کار تسویه انجام شود و بدین ترتیب تسویه معاملات به روز آینده موکول نخواهد شد.
فرشید شکر خدایی، فعال اقتصادی

نگرانی از آینده بازار ارز
یکی از مزیت‌های مهم بازار متشکل ارزی وصل شدن خریدار و فروشده بدون واسطه است که راه حل عاقلانه‌ای برای مدیریت بازار ارز به نظر می‌رسد و ما تجربه آن را در بورس داریم. در این روش قمیت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شده و بانک مرکزی نیز با توجه به ذخایر ارزی موجود، قیمت‌ها را مدیریت می‌کند. در روش سابق بانک مرکزی از مسیر صرافی‌ها ارز را در بازار عرضه می‌کرد که یک روش ابتدایی است و منجر به فساد می‌شد. اما بازار متشکل ارزی باعث ایجاد شفافیت در اقتصاد شده و انگیزه کسانی که ارز دارند را برای انتقال ارز بیشتر خواهد کرد. به بیانی دیگر در این شیوه افراد چه اسکناس دلار داشته و چه ارز صادراتی، می‌توانند آن را به قمیت روز و بدون نگرانی از سخت‌گیری‌ها و موانع قانونی جا‌به‌جا کنند. همچنین امکان اخذ مالیات، مبارزه با پولشویی و کاهش قیمت ارز از مزایای مهم این بازار است که در آن میزان تقاضای واقعی ارز مشخص شده و باعث مدیریت تقاضای کاذب ارز شود. بنابراین باید تاکید کرد که در صورت راه‌اندازی بازار می‌توانیم، شاهد ساماندهی بازار باشیم. این راه حل مهم‌ترین راهکار کنترل قیمت ارز و شناور شدن آن است.
اما اینکه برخی از فعالان اقتصادی از بازار انتقاد دارند و یا آن را مبهم می‌دانند، به دلیل نگرانی‌های آنها از آینده بازار است. بالاخره سالیان سال است که همه به قیمت‌های مشخص در سیسم بانکی عاده کرده و نگرانند که عرضه و تقاضا قیمت ارز را جا‌به‌جا کند و خرید و فروش مهیا نشود اما از آنجایی که بانک مرکزی قدرت مدیریت بازار ارز را دارد، به نظر می‌رسد این موضوع به تعادل بازار ارز کمک خواهد کرد.