«کلدر» غاری کهن با قدمت ۵۴ هزار ساله

به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایرنا, خرم آباد کنونی در دره ای به درازای ۱۵ و پهنای ۱۰ کیلومتر بین کوه های آهکی که به موازات هم کشیده شده‌اند واقع شده واز سطح دریا یکهزار و۱۷۰ مترارتفاع دارد.
در این منطقه غارهای مسکونی زیادی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به غارهای ‘کنجی'، ‘یافته'، ‘پاسنگر' ،'گراجنه' و ‘اشکفت قمری' نام برد که حاوی آثار زندگی انسان غارنشین در دوره‌های موسترین، بارادوستی و زارزی بوده‌ است.
بنابر تاریخ گذاری‌هایی از طریق آزمایش رادیو کربن در غار ‘کنجی' واقع در دره خرم آباد قدمت آثار یافته شده در این غار متجاوز از ۴۰ تا ۵۰ هزار سال پیش است.
مطالعات باستان شناسی در غار کلدر خرم آباد نتایج جدیدی از قدمت دره خرم آباد را نشان داد که قدمت این منطقه را از ۴۰ هزار سال به ۵۴ هزار سال پیش رسانده است.
در ۲۴ اردیبهشت ماه جاری بخشی از جمجمه انسان هوشمند در غار کلدر خرم آباد کشف شد که به این غار جایگاه جهانی بخشیده و تکمیل کننده نظریات کارشناسان پیرامون فرآیند موج دوم مهاجرت انسان‌های هوشمند یا هموساپین به اروپا است.
** جمجمه انسان هوشمند، کشفی مهم در مطالعات پارینه سنگی دنیا قلمداد می شود
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان گفت: در فصل سوم مطالعات باستان شناسی غار کلدر جمجمه انسان هوشمند کشف شد و این جمجمه یکی از نادرترین کشفیات در غرب قاره آسیا محسوب می‌شود که می‌تواند بخشی از حلقه مفقوده زنجیره تکامل بشر و مسیرهای مهاجرتی انسان‌های هوشمند را تکمیل کند.
سید امین قاسمی افزود: کشف این جمجمه می تواند مسیرهای مهاجرتی انسان‌های هوشمند از قاره آفریقا به آسیا، جنوب غرب آسیا، منطقه اوراسیا و نهایتا رسیدن اولین گونه‌ها به قاره اروپا را پوشش داده و به عنوان یک کشف مهم در مطالعات پارینه سنگی دنیا قلمداد شود.
وی با اشاره به اینکه این اداره کل در حال انجام پیگیری‌های لازم جهت ادامه انجام کاوش و ثبت جهانی غارهای تاریخی استان است، بیان کرد: جذب سرمایه گذار به منظور تبدیل این غار و منطقه کلدر به سایت موزه از دیگر برنامه‌های این اداره کل به منظور توسعه گردشگری استان است.
قاسمی با بیان اینکه فصل سوم کاوش باستان شناختی غار کلدر با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شده است، تصریح کرد: کاوش باستان شناختی این فصل غار کلدر هم اکنون به اتمام رسیده و اعضای هیأت در حال انجام امور تاریخ نگاری لایه‌های پارینه سنگی جدید و میانه این غار با استفاده از روش‌های ترمولومینسانس و او. اس. ال هستند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان با اشاره به اینکه فصل سوم کاوش‌های باستان شناسی غار کلدر به سرپرستی بهروز بازگیر یکی از باستان شناسان برجسته کشور صورت گرفته است؛ اظهار داشت: مطالب کلی از یافته‌ها با حضور سرپرست هیات کاوش و پروفسور جان وندرماد دیرین شناس هلندی بررسی شد.
وی با بیان اینکه ۴۵ روز عملیات کاوش در غار کلدر صورت گرفت و اعضای تیم ۱۲ ساعت در روز کار می کردند ، تصریح کرد: با توجه به یافته‌های خیلی خوبی که به دست آوردیم نیاز است سطح مقطع منطقه‌ای که کاوش شده بیشتر شود.

** کشف فسیل حیوانات در مطالعات غار های باستانی خرم آباد
پروفسور ‘جان وندرماد' باستانشناس هلندی که در این فصل کاوش مشارکت داشته است با اشاره به تحقیقات صورت گرفته غارهای باستانی دره خرم آباد، شامل غارهای گیلوران، قمری و کلدر و صخره‌های گرارجنه اظهار داشت: سالیان زیادی هست در این راستا مطالعه شده و مقالاتی نوشته شده است.
وی با بیان اینکه گونه‌های شناسایی شده در غار ‘قمری' شامل گونه‌هایی از بز وحشی، گوزن قرمز یا خالدار، گاو وحشی و جوجه تیغی است، تصریح کرد: فسیل‌های حیوانی در صخره‌های ‘گرارجنه' نیز حاکی از وجود گوزن زرد است.
پروفسور جان وندرماد به اشاره به اینکه در فصل اول کاوش‌های غار کلدر گونه‌هایی از دست خرچنگ به عنوان یکی از منابع پروتئینی مصرفی ساکنان غار، لاکپشت و جوجه تیغی به دست آمد، ادامه داد: بخشی از استخوان فک و دست روباه، دندان سگ، بخشی از استخوان پای گرگ، دندان اسب وحشی، دندان گراز، گاو وحشی و گاو اهلی نیز در این غار به دست آمده است.
وی با بیان اینکه آثار به دست آمده از گونه گوزن در دوران پارینه سنگی میانه در غار کلدر ۱۰۰ هزار سال قدمت دارد، تصریح کرد: فسیل انسانی مربوط به جمجمه انسان هوشمند یا هموساپین در لایه پارینه سنگی جدید کشف شده است.
پروفسور جان وندرماد تاکید کرد: مطالعات مقدماتی در غار کلدر انجام شده و با اطمینان این اثر کاوش شده ، فسیل انسانی است، چراکه آناتومی و قسمتی از فسیل پیدا شده با فسیل یافت شده از انسان هوشمند در هلند چک شده و مطابقت داشته است.
** کاوش‌های محوطه‌های پارینه سنگی دره خرم آباد
سرپرست هیات کاوش غار کلدر نیز با تاکید بر اینکه کشفیات غار کلدر را نباید محدود به خرم آباد و لرستان کنیم وبحث جایگاه جهانی است،گفت: قدیمی ترین تاریخ نگاری به دست آمده در این غار مربوط به ۵۴ هزار و ۴۰۰ سال پیش است و تا امروز غار کلدر قدیمی ترین محوطه تاریخ نگاری شده مربوط به موج دوم مهاجرت انسان‌های هوشمند در کشور است.
بهروز بازگیر با اشاره به گونه‌های ابزار به دست آمده از غار کلدر اظهار داشت: مقایسه ابزارهای ساخت انسان‌های نئاندرتال و انسان هوشمند تکامل فرآیند ساخت ابزار را نشان می‌دهد، تداوم و تکامل در تکنولوژی ابزارسازی را می‌توان متوجه شد که این فرآیند از تولید تراشه به تولید ریز تیغه رسیده است.
بازگیر تاکید کرد: غار کلدر در بحث تکامل فرآیند موج دوم مهاجرت انسان‌های هوشمند دارای جایگاه جهانی شده است.
وی با بیان اینکه شواهد نشان می‌دهد از ۶۰ هزار سال پیش انسان‌های هوشمند وجود داشتند و ۱۴۰ هزار سال طول کشید تا انسان از تولید تراشه به ریز تیغه برسد، تصریح کرد: غار کلدر در بحث موج دوم مهاجرت انسان‌های هوشمند دارای جایگاه جهانی شده است.
سرپرست هیات کاوش غار کلدر گفت: در این فصل مطالعات سه هدف درک گاه نگاری محوطه از دوره پلیستوسین تا هولوسین به ویژه دستیابی به گاه نگاری استقراری پارینه سنگی میانه، جست و جو برای کشف فسیل گونه‌های انسانی به منظور انجام آنالیز DNA برای پی بردن به منشا و خاستگاه انسان‌های هوشمند و درک مسیر مهاجرتی اینگونه و همچنین تداوم آنالیزهای Use-wear و Residue به منظور درک صحیح‌تری از کاربری مصنوعات سنگی و اقتصاد معیشتی منطقه مورد مطالعه دنبال شده است.
**مستند سازی کاوش‌های غار کلدر
بازگیر با بیان اینکه تا امروز به اهداف خود در بحث تاریخ نگاری و جستجو برای کشف فسیل انسانی نزدیک شده‌ایم، بیان کرد: علاوه بر دستاوردهای علمی، آموزشی نیروهای جوان ،مطالعات پارینه سنگی از دیگر دستاوردهای این فصل از کاوش بود و این مطالعات در کشور ما جوان و معمولا به مطالعات دوره‌های قبل تر کمتر پرداخته شده است.
وی اظهار داشت: با یک تیم مستند نگار هم هماهنگ کرده ایم تا از روز اول تا آخر کاوش در غار کلدر مستند سازی شود.
سرپرست هیئت کاوش غار کلدر با اشاره به کشف گونه فسیل انسانی در این غار اظهار داشت: این گونه فسیل انسانی در قسمت دیواره جنوبی غار پیدا شده و نیاز است که کاوش ها در این زمینه ادامه پیدا کند.
بازگیر با تاکید بر اینکه این پتانسیل وجود دارد که مابقی فسیل انسانی در کاوش‌ها به دست آید، افزود: کشف مابقی این فسیل انسانی در بحث گردشگری می‌تواند اثر داشته باشد.
**کشف گونه‌های درختان با بیش از ۶۰ هزار سال قدمت
بازگیر همچننی گفت: بر اساس آخرین مقاله علمی منتشر شده، گونه‌های درختان دره خرم‌آباد با قدمتی بیش از ۶۰ هزار سال شناسایی شده است.
وی افزود: در ادامه مطالعات میان رشته‌ای و چند رشته‌ای حاصل از کاوش‌های باستان شناختی غارهای کلدر و گیلوران، محققان ایرانی – اسپانیایی موفق به گونه شناسی درختان دوران پارینه سنگی میانه (دورانی که انسان‌های نئاندرتال می‌زیستند) و پارینه سنگی جدید (دوران زیست انسان‌های هموساپین، هوشمند) شدند.
این باستان شناس لرستانی اظهارداشت: نتایج گونه شناسی درختانی که در آن دوران پوشش اصلی کوهستان‌های دره خرم‌آباد را تشکیل داده‌اند نشان می‌دهد که شرایط اقلیمی این منطقه به صورت معتدل متمایل به سرد بوده و تغییرات دمایی محسوسی در منطقه رخ نداده و بدین ترتیب شرایط لازم برای زیست انسانهای نئاندرتال و هوشمند و گونه‌های مختلف جانوری فراهم بوده است.
وی به اهمیت نتایج این کاوش‌ها اشاره کرد و افزود: بر خلاف نظر متداول که انقراض نئاندرتال‌ها و ظهور انسان‌های هوشمند به دلیل تغییرات محسوس شرایط آب و هوایی انجام گرفته است، این نتایج نشان می‌دهد که تکامل این دو گونه انسانی (حداقل در مورد دره خرم آباد) به صورت تدریجی صورت پذیرفته و تغییرات شدید آب و هوایی نقشی در انقراض انسان‌های نئاندرتال نداشته است.
وی غار کلدر را یکی از کلیدی‌ترین محوطه‌های باستانی غرب قاره آسیا می‌داند و بیان می‌کند: در سال ۲۰۱۴ میلادی غار کلدر برای دومین بار در مقیاس بزرگتر و با هدف درک بهتر لایه‌های فرهنگی و دستیابی به تاریخ نگاری دقیق توسط هیئت ایرانی- اسپانیایی مورد کاوش قرار گرفت که نتایج کاوش را می توان مهمترین دستاورد مطالعات پارینه سنگی ایران و یکی از مهمترین کشفیات در غرب قاره آسیا دانست.
بازگیر غار کلدر را در برگیرنده شواهد فرهنگی بی‌نظیری از انسان‌های هوشمند و تاریخ ظهور آنها در غرب قاره آسیا و ایران می‌داند.
به گفته وی غار کلدر گنجینه‌ای ارزشمند از نحوه معیشت انسان‌های هوشمند و نئاندرتال‌ها است از طرفی تحقیقات انجام گرفته بر روی سر نیزه‌های مکشوفه از این نشان می‌دهد که جوامع شکارگری که در دره خرم‌آباد زیست داشته‌اند آگاهی بسیار بالایی از جغرافیا و منابع پیرامون خود داشته‌اند.