سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
گروه اصناف
به گزارش کسب و کار نیوز، در حال حاضر فرهنگ حاکم بر جامعه توسعه یافته، فرهنگ اعتقاد به ارزشمندی و ثروت‌زایی علم و نقش کلیدی علم و پژوهش در زندگی مردم است. اما در کشورهای توسعه نیافته و ایران از سال های قبل نبود این فرهنگ و عدم باور قطعی به توانمندی پژوهش و فناوران عامل عقب‌افتادگی کشور بوده است. به عقیده فعالان استارت آپی در سالیان اخیر رویکرد دولت به واردات کالاهایی که تولید آنها به دست جوانان متخصص کشور به سهولت امکان پذیر است، یکی از دلایل اصلی عقب ماندگی اقتصاد دانش بنیان است. همچنین نمی‌توان از ضعف و انفعال پارک‌های فناوری دانشگاهها بخصوص پارک علم و فناوری دانشگاه های مادر به آسانی عبور کرد و می‌توان از دلایل عقب ماندگی و عدم توسعه اقتصاد دانش بنیان یاد کرد.
به هر ترتیب نظام تصمیم‌گیری در ایران به‌عنوان یک اقتصاد مبتنی بر رانت نفت، با تخصیص رانت به شرکت‌های دانش‌بنیان، قصد دارد تا از طریق افزایش فعالیت و تعداد آنها، در راستای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان گام بردارد، در این خصوص دو نکته از اهمیت بسیاری برخوردار است. اول آنکه؛ اقتصاد دانش‌بنیان یکی از وجوه یک نظام حیات جمعی است که بر تمامی مناسبات اجتماعی حکمفرما است. نادیده گرفتن وجوه اجتماعی و سیاسی یک نظام مبتنی بر دانش، ما را در برنامه‌ریزی‌ها و راهبردها دچار سردرگمی و شکست خواهد کرد. از سوی دیگر در جامعه‌ای که فضای مناسب برای گفت‌وگو و تعامل وجود ندارد، نمی‌توان توقع خلق دانش‌های سودمندی را داشت که موتور محرکه اقتصاد دانش‌بنیان قرار گیرند. در یک نظام دانش‌بنیان، دانش نه‌تنها در شیوه تولید بلکه در تمامی مناسبات اجتماعی و سیاسی دست بالا را به لحاظ قدرت چانه‌زنی دارد. دوم آنکه؛ حتی در صورتی که فرض کنیم که افزایش کمی و کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان به تنهایی منجر به تحقق اقتصاد دانش‌بنیان می‌شود، باز هم پیگیری این راهبرد در اقتصاد ایران از طریق توزیع رانت و امتیازات ویژه با علامت سوال روبه‌رو است. در یک اقتصاد رانتی که رانت‌جویان برای دهه‌های متمادی مستقر بوده‌اند و از طریق تاسیس سازمان از بازدهی صعودی ماتریس برهم فزاینده اجتماعی برخوردار بوده و قدرت چانه‌زنی بالایی را کسب کرده‌اند، توزیع رانت بدون در نظر گرفتن امکان شکل‌گیری رقابت مخرب برای تصاحب آن و قدرت چانه‌زنی پایین شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا در مقابل رانت جویان صاحب قدرت چانه‌زنی به کلی میزان دستیابی این راهبرد را به اهداف خود با مخاطره روبه‌رو می‌کند. بنابراین این نوع نگاه در مقابل اقتصاد دانش‌بنیان نه تنها سطحی‌نگرانه و ساده‌انگارانه است بلکه حتی راهبرد برآمده از دل آن نیز دچار نقض غرض است که اجرای آن را در عمل با دستاوردهای کاملا متضاد از آنچه انتظار می‌رود، روبه‌رو می‌سازد.
محیط کسب و کار دانش پایه در کشور شکل بگیرد
عماد علی نیا، کارشناس کسب و کار
تفکر دانش بنیان در اقتصادی که سالیان سال است متکی به درآمدهای نفتی است بسیار مشکل و دارای چالش های بسیار است. اجرای اقتصاد فناور محور و بر پابه کسب و کارهای نو به دلیل اتکا به صادرات نفتی نیم تواند به راحتی نهادینه شود. بسیاری از دستگاه ها و سازمان های دولتی و در بسیاری نوارد خصوصی در این راه سنگ اندازی می کنند و موانع بسیار می تراشند. بدین ترتیب دلیل عقب ماندگی و توسعه نیافتگی کشور ناشی از نبود تفکر دانش بنیان است و رمز موفقیت ایران در تحقق چرخه علم، پژوهش و فناوری و تولید ثروت و محصول شکل گرفته از این چرخه است که تا به امروز هنوز برداشت مثبتی با توجه به سر و صداهای بسیاری که در این رابطه وجود دارد دیده نشده است. این در حالی است که موازی کاری های بسیاری نیز بر سر راه تحقق اقتصاد دانش بنیان وجود دارد. دستگاه های اجرایی و مرتبط با این موضوع هر کدام دلیلی برای طولانی کردن روند تحقق دارند و همین عقب ماندگی ایران را از دنیای اقتصاد نوآور موجب شده است. متاسفانه در امور پژوهشی نیز شاهد موازی‌کاری‌هایی هستیم که اگر این موازی‌کاری‌ها ادامه داشته باشد هم چنان باید عواقب عقب ماندگی در این مسیر را تجربه کنیم.
اسناد بالادستی و هدفمند کردن برنامه های پژوهشی باید به درستی تدوین و اجرایی شود و سیاست‌های تسهیل‌گری و حمایت از دانش‌آموختگان به گونه ای باشد که آنها دغدغه ای برای پیشبرد اهداف تعیین شده نداشته باشند. در راستای صدور مجوزهای اجرا و راه اندازی شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها نیز موازی کاری های بسیاری وجود داشته و دارد که سیستم مدیریتی فشل و ناتوان توانایی مقابله با این اتفاقات را ندارد. کشور ما از نفت و گاز، پتروشیمی و کشاورزی که هر کدام سرمایه ای با ارزش برای کشورهاست، بهره می برد اما اتکا به این زمینه ها کافی نبوده و به دلیل اینکه دنیا، دنیای فناوری و کسب و کارهای نوین است باید به آن سمت اقتصاد را هل داد. امروز محیط کسب و کار در کشور، مرتبط با کارهای عادی، صنایع خرد و دلالی است در حالی که باید محیط کسب و کار دانش پایه در کشور شکل گیرد تا با ایجاد فرصت های اقتصادی جدید در کشور اشتغال جوانان کلید بخورد.
