معافیت های فراوان برای آزادسازی واردات

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، با توجه به این بخشنامه شاهد هستیم که واردات در این مناطق از حالت عادی خود خارج و هر کس با توجه به حرفه ای که دارد تبدیل به واردکننده و یا عامل واردات قاچاق شده است. در خصوص میزان قاچاق کشور، آمار دقیق و قابل استنادی در کشور وجود ندارد؛ به عنوان نمونه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، میزان قاچاق کل کشور را ۱۲.۶میلیارد دلار اعلام کرده حال آنکه بسیاری از مسئولان، نمایندگان مجلس و کارشناسان آن را قبول ندارند و این میزان قاچاق را بیش از ۲۵میلیارد دلار در سال عنوان می‌کنند. در خصوص مناطق آزاد هم این قضیه صادق است تا آنجا که برخی از کارشناسان با گلایه از شفاف نبودن آمار مناطق آزاد، علت این عدم شفافیت را مربوط به عملکرد نامطلوب این مناطق دانسته‌اند. با این وجود، می‌توان از طریق مصاحبه‌ها و نظرات کارشناسی برخی افراد به کلیت این آمار دست یافت؛ به عنوان نمونه سیدحسن حسینی شاهرودی، نماینده مجلس در این باره بیان کرد: اعداد متفاوتی از ۲ میلیارد دلار تا ۴ میلیارد دلار برای آن گفته می‌شود، اما باید توجه داشت که متاسفانه در مناطق آزاد هیچ دستگاه نظارتی نظارت نداشته، تا آمار دقیقی ارائه شود؛ در واقع قالب آمار از دبیرخانه مناطق آزاد داده می‌شود. به گفته کارشناسان واردات گسترده در مقابل میزان صادرات پایین یکی از اثرات منفی توسعه مناطق آزاد است. یکی از اصلی‌ترین اهداف ایجاد مناطق آزاد، تولید با استفاده از معافیت‌های مختلف در این مناطق و صادرات محصولات تولیدی است، اما این امر تاکنون محقق نشده است. بر اساس آمار گمرک، ارزش واردات از مناطق آزاد فاصله فاحش با میزان ارزش صادرات این مناطق دارد.

وحید شقاقی، اقتصاددان در این رابطه گفته است: هم از بعد سیاسی و هم از بعد اقتصادی و فرهنگی، تبعات سنگینی از طریق همین مناطق آزاد به کشور وارد شده است. تجربه ۲۰ ساله نشان داد که این مناطق به تدریج تبدیل به حیاط خلوت دولت‌ها تبدیل شدند. دستمزدهای بالای برای مدیران تعیین شد. در واقع انحراف اصلی در اهداف اصلی مناطق رخ داد.

شقاقی اذعان داشت: شنیده‌ام خیلی از شرکت‌ها در آنجا به اسم ثبت شده‌اند اما فعالیتی ندارند. این گزارش اخیر سازمان بازرسی کل کشور است و این نشان می‌دهد بسیاری از شرکت‌ها به دنبال اهداف دیگری هستند و در واقع بسیاری از آنها وجود خارجی ندارند و فعالیت آنها در سرزمین اصلی است اما برای اینکه مالیات ندهند یا تابع قوانین نباشند در مناطق آزاد اقدام به ثبت شرکت کرده‌اند. وی گفت: با وجود همه این موارد منفی باز هم افزایش مناطق آزاد به تصویب مجلس رسیده است. این مناطق فایده ای نداشتند و به عبارتی مضرات آنها بیشتر بود پس چرا مجلس چنین تصمیمی گرفته است؟ مناطق آزاد ایران هیچ راهبرد و چشم انداز مشخص ندارند. قرار بود این مناطق تخصصی عمل کنند و ارزیابی درستی از عملکرد آنها نیست. مناطق آزاد از فرصت به تهدید برای منافع ملی تبدیل شده است.

واردات کالاهای قاچاق، سودهای نجومی را نصیب واردکنندگان کرده است

محمد موکلی، کارشناس اقتصادی

امتیازاتی که مناطق آزاد در بحث واردات دارند موجب دشه تا از اهداف اقتصاد مقاومتی فاصله بسیاری بگیرند. در مناطق آزاد شاهد واردات کالاهایی هستیم که صد در صد تولید داخلی را هدف گرفته اند و این در حالی است که مشابه آن کالا نیز در کشور تولید می شود. اشکال کار در این است که با توجه به اینکه همه به این موضوع آگاهند که این مناطق از رسالت واقعی خود فاصله گرفته اند اما حرکتی برای تغییر آن صورت نمی گیرد. بخشنامه هایی هم که اخیرا برای این مناطق در هفته های گذشته در رابطه با آزادسازی واردات کالاها تصویب می شود و هم چنین معافیت‌های فراوان مناطق آزاد بستر مناسبی را برای سودجویان و فرصت‌طلبان فراهم کرده تا با واردات کالاهای قاچاق، سودهای نجومی و بادآورده را نصیب خود کنند. متاسفانه یکی از عواملی که به تسهیل قاچاق کمک کرده، گستردگی مناطق آزاد است چراکه موجب شده سودجویان و فرصت‌طلبان کالاهای وارداتی به مناطق آزاد را انبار کرده و در زمان مناسب آن را از منطقه خارج کنند؛ از سوی دیگر، وجود مناطق شهری و روستایی در محدوده مناطق آزاد، شناسایی و نیز مبارزه با قاچاق را با سختی مواجه کرده چراکه با این شرایط، امکان شناسایی اقلام مصرفی، مسافری و قاچاق وجود ندارد.

متاسفانه با گذشت بیش از ۲۰ سال، این مناطق برعکس عمل کرده‌اند. آنها به مناطقی برای واردات کالا به سرزمین اصلی تبدیل شده‌اند و در برخی وارد نیز قاچاق اتفاق می‌افتد. از سویی اشتغال در مناطق آزاد هنوز توسعه پیدا نکرده و واردات بی‌رویه نیز ضربه سنگینی به مردم بومی این مناطق زده است و فرصت‌های متعدد اشتغال آنها را از بین برد. فرهنگ واردات محوری اکنون کاملا بر این مناطق قالب شده است و بر اقتصاد سرزمین اصلی نیز تاثیر گذاشته‌اند.