دانش بنیان ها به دنبال کوچ از ایران

شایلی قرائی

در ایران نیز در سالهای اخیر با رشد این شرکت ها بارقه های امید در راستای رشد اقتصادی شکل گرفت. اما متاسفانه این شرایط دیری نپایید و مشکلات زیادی بر سر راه فعالیت این کسب و کارها بوجود آمد. به اعتقاد کارشناسان به دلایل مختلف ازجمله عوامل سیاسی و همچنین نبود مشوق‌های لازم برای ایجاد انگیزه شرکت‌های دانش‌بنیان در صادرات به موفقیت‌های ویژه‌ای دست پیدا نکرده‌اند و همین موضوع باعث شده تا به دنبال شرکای خارجی برای انتقال دانش و همکاری مشترک و یا راه‌اندازی شرکت جدیدی دریکی از کشورهای خارجی به‌خصوص در کشورهای همسایه بیفتند.

به عبارتی تعدادی از شرکت های دانش بنیان ایرانی که در سال های گذشته همکاری هایی را با شرکت های خارجی شروع کرده اند، با انتقال تکنولوژی به شرکت خارجی در عمل به دنبال کوچ از ایران هستند. مرکز مطالعات و بررسی های بازرگانی کشور در گزارشی با هشدار نسبت به این موضوع و بررسی تعدادی از شرکت های دانش بنیان در این باره نوشته است:« بررسی عملکرد ۵ شرکت دانش بنیان ایرانی ( در دو حوزه زیست فناوری و نانوفناوری) که از این شیوه استفاده کرده اند نشان می دهد که آنان در نهایت، در حال انتقال دانش فنی تولید محصول خود به شرکای خارجی هستند. فراگیر شدن این موضوع در بلندمدت، می تواند سرمایه اصلی شرکت های دانش بنیان یعنی دانش فنی (که عموماً به سختی از طریق مهندسی معکوس و با حمایت دولت به دست آمده است) را به آسانی در اختیار شرکت های خارجی قرار داده و پس از مدتی، هم بازار آن کشور (و دیگر کشورها) را از دست خارج نموده و هم شایستگی محوری شرکت ایرانی را به شریک خارجی بسپارد.»

تقلای شرکت های دانش بنیان برای ورود به فضای آزاد فعالیت

آیدین کمالی، کارشناس مشاور استارت آپ

مشکلات شرکت دانش بنیان برای طی مسیر در ایران این کسب و کارها را وادار کرده تا به فکر مهاجرت از کشور باشند. البته نمی توان منکر تلاش هایی شد که در سالهای اخیر برای توسعه و گسترش این شرکت ها شده اما در این مسیر مشکلاتی وجود دارد که به اعتقاد موسسان این کسب وکارها ادامه راه را در ایران غیرممکن ساخته است. این در حالی است که تحریم های خارجی نیز در کنار مشکلات داخلی عرصه را برای فعالیت شرکت های دانش بنیان تنگ تر کرده و اجازه تبادلات بین المللی را آنچنان که باید به این شرکت ها نمی دهد. در این میان گاه و بی گاه اخباری شنیده می شود که یک شرکت دانش بنیان با یک شرکت خارجی قرارداد همکاری امضا کرده است. درست است که این قراردادها باید در راستای انتقال تکنولوژی به ایران صورت بگیرد اما در واقع پلی برای مهاجرت شرکت های دانش بنیان خارجی خواهد شد.

در واقع امضای قرارداد همکاری برای انتقال تکنولوژی این روزها بهانه ای بیش نبوده و شرکت های دانش بنیان به دنبال روزنه ای برای خروج از کشور هستیم. بسیاری از فعالان در این بخش بسیار خوشبینانه درباره شرکت های دانش بنیان واستارت آپ ها سخن می گویند در حالی که واقعیت چیز دیگری است. کسب و کاری که در ابتدای فعالیت خود درگیر اخذ مجوزهای گوناگون و سهم خواهی سازمان های مختلف می شود تا انتهای راه را می خواند و می داند که نخواهد توانست در کشور بروکراسی ها به فعالیت ادامه دهد. بنابراین شرامت با خارجی ها در واقع این یک تقلا برای مهاجرت و خروج از کشور برای رسیدن به فضایی آزاد برای رشد و توسعه است.

در حال حاضر فاصله اقتصاد دانش‌بنیان در دنیا با کشور ما بسیار زیاد است و این اتفاق باعث می‌شود تا بدانیم رسیدن به جایگاه قابل‌توجه در اقتصاد دانش‌بنیان نیازمند سرعت عمل در حمایت همه‌جانبه از این شرکت‌ها است. شرکت‌های دانش‌بنیان در دنیای امروز سهم بسیاری از اقتصاد کشورهای پیشرفته را به خود اختصاص داده‌اند امری که ارزش افزوده بسیاری را با خود به همراه دارد. کشور ما هرچند در ابتدای راه قرار دارد اما باید با سرعت عمل برای رسیدن به تکنولوژی روز دنیا برنامه‌ریزی شود، زیرا رقابت در حوزه فناوری و دستیابی به تکنولوژی در شرایط امروز بسیار شدید است.