در چهار سال گذشته صدای بخش خصوصی بودیم

به گزارش کسب و کار نیوز، نمایندگان بخش خصوصی در نشست بهمن‌ماه خود علاوه بر تصویب برنامه و بودجه سال ۹۸ در مورد مساله توسعه صنعتی و راهبردهای آن به بحث و گفت‌وگو نشستند و هم‌چنین خواستار مشارکت حداکثری فعالان بخش خصوصی در انتخابات پیش رو برای تقویت قدرت مطالبه‌گری اتاق شدند.

نشست بهمن ماه هیات نمایندگان اتاق تهران، محل ارائه خلاصه‌ای از عملکرد چهار سال گذشته این دوره بود. در این نشست دبیرکل اتاق تهران با ارائه این گزارش، برنامه و بودجه سال آینده اتاق تهران را نیز به هیات نمایندگان عرضه کرد که مورد تصویب قرار گرفت.

هم‌چنین در این نشست کارشناسان موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی با همکاری کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران، گزارشی از مطالعات خود در مورد راهبردهای توسعه صنایع صادراتی و رقابتی ارائه دادند که محل بحث و گفت‌وگوی نمایندگان بخش خصوصی قرار گرفت.

در آغاز این نشست، رئیس اتاق بازرگانی تهران با تبریک ایام دهه فجر و فرارسیدن چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی گفت: در این چهل سال پیروزی‌ها و دستاوردهای زیادی درزمینه‌های اقتصادی حاصل شده و مهم‌ترین آن استقلال کشور است. اگر جنگ تحمیلی و تحریم‌های ظالمانه نبود مسلماً توفیق‌های بیشتری را به دست آمده بود. امیدواریم در سال‌های پیش رو با استفاده بیشتر از ظرفیت‌های داخلی و توجه بیشتر حاکمیت به بخش خصوصی بتوانیم شاهد شکوفایی هر چه بیشتر کشور باشیم.

مسعود خوانساری در ادامه جلسه با اشاره به برگزاری نهمین دوره انتخابات اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در سراسر کشور در روز ۱۱ اسفند، گفت: تقاضا و درخواست من و همه اعضا هیات نمایندگان از همه اعضای فعال اتاق‌ تهران و اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور این است که حتماً در این انتخابات شرکت کنند تا این انتخابات پرشور و با مشارکت حداکثری برگزار شود. هرچه مشارکت اعضا اتاق‌ها در انتخابات بالاتر باشد قدرت مطالبه‌گری اتاق بیشتر خواهد بود و اتاق با توان بالاتری می‌تواند به وظایف خود عمل کند.

خوانساری به خاطره و توصیه‌ای از رضا نیازمند معاون وزیر اقتصاد در دهه ۴۰ اشاره کرد و گفت: وقتی برای اهدا جایزه امین‌الضرب به منزل ایشان رفته بودیم، به او گفتم که شما با توجه به تجربه حضور فعال در اقتصاد ایران چه پیشنهادی برای اتاق بازرگانی دارید؟ پاسخ داد اگر می‌خواهید در فعالیت‌ها و کارهای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی موفق باشید باید یک اتاق قوی داشته باشید به این معنا که اعضای آن همبستگی بالایی داشته باشند و یک‌صدا باشند. آقای نیازمند گفت ما قبل از انقلاب از بازار حرف‌شنوی داشتیم و این به خاطر اتحادی بود که در بازار وجود داشت و در کمتر جای دیگری چنین اتحادی شکل گرفته بود و طبیعتاً هم می‌توانستند بیشتر خواسته‌هایشان را به کرسی بنشانند.

او ادامه داد: اگر اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی یک پشتوانه قوی داشته باشد و هم‌صدایی و هم‌دلی در آن وجود داشته باشد ما می‌توانیم بسیاری از مطالبه‌های که بخش خصوصی از دولت را به سرانجام برساند.

رئیس اتاق تهران هم‌چنین از اعضای هیات نمایندگان که برای دور جدید نامزد انتخابات نشده‌ و در دوره هشتم فعالیت‌ها داشتند تشکر کرد و در ادامه به مهم‌ترین دستاوردهای اتاق تهران در چهار سال گذشته اشاره کرد. خوانساری گفت: مهم‌ترین دستاوردهای اتاق در این دوره به دلیل تلاش‌های بسیار زیاد و فعالیت‌های گسترده اعضا هیات نمایندگان این دوره به‌دست‌آمده است. من سابقه سه دوره حضور در هیات نمایندگان اتاق تهران را دارم و فکر می‌کنم دوره هشتم یکی از بهترین دوره‌هایی بود که هم‌صدایی، هم‌دلی و هماهنگی خوبی در آن وجود داشت. به گفته افرادی که از ابتدای انقلاب در اتاق بوده‌اند ازجمله آقای میر محمدصادقی این هماهنگی، همراهی، پشتکار و این بنیه کارشناسی را در اتاق کم‌سابقه بوده است.

مسعود خوانساری ادامه داد: برای داشتن یک بخش خصوصی قوی، راهی جز تقویت هرچه بیشتر اتاق‌های بازرگانی نیست. اتاق‌های بازرگانی به‌عنوان اتاق فکر اقتصاد کشور باید هم از نظر کیفی و هم کمّی بتوانند نقش خودشان را خوب انجام دهند. در طول چهار سال گذشته تلاش زیادی در اتاق شد که بتوانیم از دو زاویه کارها را پیش ببریم. یکی اینکه ارتباط قوی با اعضا داشته باشیم و دوم اینکه در راستای خواسته‌های بخش خصوصی و بهبود وضعیت اقتصاد، مطالبه‌گر نهادها و دستگاه‌های حاکمیتی و سیاستگذاری باشیم. در ابتدای دوره هشتم یک نظرسنجی انجام دادیم که نشان می‌داد بخش عمده‌ای از اعضا و فعالان اقتصادی که به دنبال گرفتن کارت بازرگانی بودند، این تصور را داشتند که اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی جزیی از بدنه دولت است و اینکه اتاق یک ‌نهاد مستقل و غیردولتی است در باور آن‌ها نبود. برای همین تلاش شد تا این باور اصلاح و نهادینه شود که اتاق، خانه فعالان بخش خصوصی است.

رئیس اتاق تهران یکی از نخستین اقدامات را بازطراحی سایت اتاق در جهت معرفی و ارائه خدمات اتاق و اخبار و گزارش‌های روز عنوان کرد و گفت: امروز سایت اتاق تهران بسیار به‌روز و مرجع ارائه گزارش‌ها و اطلاعات و آمار اقتصادی مرتبط با بخش خصوصی است. در رتبه‌بندی داخلی سایت‌ها اتاق الان رتبه ۱۲۰۰ را دارد که بسیار برای یک سایت تخصصی جایگاه بسیار خوبی است. همچنین در رنکینگ جهانی رتبه ۴۱ هزار را دارد که در مقایسه با اتاق‌های بازرگانی داخلی و خارجی جایگاه قابل توجهی است. بخش‌های مختلف سایت اتاق تهران در مجموع بیش از ۱۰۰ هزار بازدید روزانه دارد که نشان می‌دهد که سایت اتاق تهران به‌عنوان یک مرجع مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر اعضای اتاق، دیگر فعالان اقتصادی هم از مطالب و اطلاعات عرضه شده در آن استفاده می‌کنند.

مسعود خوانساری موفقیت بعدی اتاق تهران را حضور مسئولان عالی‌رتبه کشور و تراز اول کشور از معاون اول رئیس‌جمهور گرفته تا وزرا و… در جلسات هیات نمایندگان و همایش‌های اتاق و بیان خواسته‌ها و مشکلات بخش خصوصی به این مقامات دانست و گفت: تهیه گزارش‌های متعدد اقتصادی هم در کمیسیون‌ها و هم در بدنه کارشناسی اتاق که بیش از چندین هزار صفحه است از دستاوردهای دیگر این دوره است که برای مقامات مسئول هم ارسال شد. همچنین یک موج ترجمه کتاب‌های مهم اقتصادی در این دوره در اتاق شروع شد و تا به امروز ۲۰ کتاب فاخر اقتصادی روز جهان ترجمه و در اختیار فعالان اقتصادی بخش خصوصی و همه دست‌اندرکاران اقتصادی کشور قرار گرفته که می‌تواند نقش مهمی در بالا بردن فهم و سواد اقتصادی کشور داشته باشد. انتشار دوره جدید مجله آینده‌نگر هم یکی دیگر از دستاوردهای مهم اتاق بوده است. این مجله به گفته اکثر افرادی که فعالان مطبوعاتی و رسانه‌ای هستند یک نشریه فاخر است که به طور منظم هر ماه چاپ‌ و برای همه اعضای اتاق تهران ارسال می‌شود. هم‌چنین در کتاب‌خانه‌های مرجع و دانشگاه‌های کشور هم در دسترس خوانندگان و علاقمندان قرار می‌گیرد.

خوانساری بابیان اینکه امروز در محفلی نیست که بحث اقتصادی طرح شود و نام اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران برده نشود و یا همایشی برگزار شود و از اعضا اتاق تهران دعوت صورت نگیرد و این خود دستاورد بسیار بزرگی است، ادامه داد: اگر بحث تحریم‌ها و بی‌تدبیری‌های داخلی که در حوزه اقتصاد صورت گرفت نبود، حتماً ظرفیت‌های نهفته بیشتری از اتاق شکوفا و موفقیت‌های بیشتری حاصل می‌شد. یکی از هدف‌های مهم ما در ابتدای این دوره این بود که تعداد اعضا را به ۲۰ هزار نفر برسانیم که تا به امروز تعداد اعضا نزدیک ۱۸ هزار و ۳۰۰ نفر است. هنوز از هدف تعیین شده عقب هستیم اما دلیل اصلی عدم تحقق این هدف‌گذاری مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها بود که به‌خصوص از ابتدای سال جاری تشدید شد.

رئیس اتاق تهران گفت: هدف اصلی ما در این دوره از هیات نمایندگان اتاق تهران این بود که صدای اتاق و فعالان بخش خصوصی را به جامعه برسانیم و فکر می‌کنم به‌درستی و نیک‌نامی این صدا و آوازه اتاق به جامعه رسیده است. برای اولین بار است که در طول سال‌های پس از انقلاب نام اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی از سوی رهبر انقلاب در نشست‌های عمومی و خصوصی مطرح شد و ایشان به مسئولان عالی‌رتبه کشور فرمودند که صحبت‌هایی که در اتاق صورت گرفته است را بشنوند. این توصیه ایشان در جلسه سران هم مورد تاکید قرار گرفت و این نشان می‌دهد صدای اتاق و تلاش‌هایی که از سوی نمایندگان بخش خصوصی صورت گرفته نه‌تنها در جامعه بازخورد داشته که رهبر انقلاب هم در این زمینه به مسئولان عالی‌رتبه کشور نکاتی را از باب اهمیت دیدگاه و گفته‌های بخش خصوصی توصیه کرده‌اند.

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش به ارتباط با اعضا در این دوره پرداخت و گفت: با راه‌اندازی مرکز تماس ۱۸۶۶ ارتباط خوبی بین اتاق و اعضا برقرار شد. روزانه نزدیک ۶۰۰ تماس با این مرکز گرفته می‌شود و اعضا از مشاوره مستقیم بهره می‌گیرند. هر عضوی که تمایل داشته باشد می‌تواند به‌صورت تلفنی یا حضوری از خدمات مشاوره اتاق استفاده کند. علاوه براین باشگاه اعضا را هم تشکیل دادیم و توانستیم ارتباط اعضا با اتاق را قوی‌تر و گسترده‌تر کنیم.

خوانساری افزود: برابر آخرین نظرسنجی که انجام و گزارش آن ارائه شد با وجود اینکه بسیاری از اعضا از شرایط اقتصادی کشور رضایت نداشتند اما از فعالیت‌های اتاق رضایت داشتند و این می‌تواند برای اتاق بزرگ‌ترین افتخار و دستاورد باشد؛ زیرا اعضا از اتاق رضایت دارند.

او با اشاره به مساله تقویت ارتباط اتاق با تشکل‌های بخش خصوصی گفت: تشکل‌ها می‌توانند ستون و فونداسیون اتاق را شکل دهند. ما از سال گذشته تاکنون موفق شده‌ایم ۲۰ تشکل استانی را در تهران شکل دهیم و بحث‌های حمایت از تشکل‌ها را پیش ببریم. تلاش شد به‌جای اینکه به تشکل‌ها پول تزریق کنیم خدمات مناسب ارائه دهیم؛ هم‌اکنون بسیاری از تشکل‌های استان صاحب دفتر و فضای کار شده‌اند، همچنین در بحث‌های پژوهش و آموزش اعضای تشکل‌ها فعالیت‌های بسیاری انجام‌شده است که می‌تواند در آینده بسیار برای اتاق مفید باشد.

مسعود خوانساری هم‌چنین اشاره کوتاهی به فعالیت‌های بین‌المللی اتاق داشت و گفت: در بحث سیاست خارجی بعد و قبل از برجام اقدامات بسیار خوبی انجام شد اما به دلیل اتفاقات اخیر و تحریم‌های ظالمانه مجدداً با مشکلاتی روبه‌رو شدیم. با این حال پیش از تحریم‌های جدید، اتفاقات مهم و مثبتی در حوزه ارتباطات بین‌المللی اتاق رخ ‌داد که می‌توان به تشکیل مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق تهران و ستاد ویژه پساتحریم اشاره کرد. اگر تحریم‌های جدید پیش نیامده بود می‌توانستیم ارتباطات گسترده‌ای را با اتاق‌های خارجی و نهادهای بین‌المللی در دیگر کشورها برقرار کنیم.

رئیس اتاق بازرگانی تهران در بخش پایانی سخنان خود گفت: در این چهار سال اتاق تهران توانست صدای بخش خصوصی باشد و به بخش خصوصی شخصیت و جایگاهی بدهد که در شأن اتاق است. برگزاری مراسم امین‌الضرب و حضور گسترده فعالان اقتصادی بخش خصوصی نمونه‌ای از همین تشخص بود. سال اولی که مراسم امین‌الضرب برگزار شد تعداد متقاضیان برای رقابت در کسب نشان کم بود اما در سال جاری بیش از ۴۰۰ نامزد در این رقابت‌ها به طور داوطلبانه حاضر شدند که رقم بسیار بالایی بود و امیدوارم که این جایزه به نوبل کارآفرینی در کشور بدل شود.

مسعود خوانساری گفت: هرچقدر بتوانیم به تشخص اتاق‌ها و بخش خصوصی اضافه کنیم در موفقیت و تقویت مطالبه‌گری اتاق و به ثمر رساندن فعالیت‌های بخش خصوصی و مشارکت این بخش در اقتصاد کشور مؤثرتر عمل خواهیم کرد.

گزارش عملکرد چهار ساله اتاق تهران

در ادامه این نشست، دبیرکل اتاق تهران به تشریح گزارشی از خلاصه عملکرد اتاق تهران طی چهار سال گذشته پرداخت و هم‌چنین رئوس برنامه و بودجه اتاق تهران برای سال آینده را به اطلاع اعضای هیات نمایندگان این اتاق رساند.

بهمن عشقی در ابتدا یکی از بزرگترین اقدامات اتاق تهران در دوره هشتم هیات نمایندگان این اتاق را تفکیک وظایف میان هیات رییسه و دبیرکل عنوان کرد که به گفته وی، به این طریق دبیرکل اتاق تهران با اختیار عمل بیشتری به اداره و هدایت امور داخلی اتاق بازرگانی تهران ورود پیدا کرد. وی سپس در توضیح عملکرد واحدهای اتاق تهران در طول دوره چهار ساله اخیر، ابتدا به ثبت و پیاده‌سازی صدور گواهی مبدا الکترونیکی در اتاق تهران اشاره و اجرای آن را در راستای بهره‌گیری و همسان‌سازی اتاق بازرگانی تهران با تجربیات موفق جهانی عنوان کرد.

عشقی با اشاره به افزایش کارکردهای واحد عضویت اتاق تهران در این دوره از هیات نمایندگان اتاق تهران، اضافه شدن برخی خدمات این واحد اتاق تهران به اعضا از جمله ارائه خدمات ثبتی را از جمله عملکردهای قابل قبول این بخش از سوی فعالان اقتصادی و دارندگان کارت بازرگانی عنوان کرد. وی همچنین با بیان اینکه مراحل آماده‌سازی اپلیکیشن اتاق تهران به اتمام رسیده است، از بهره‌برداری آزمایشی این اپلیکیشن تا پایان امسال خبر داد.

دبیرکل اتاق تهران در عین حال، راه‌اندازی مرکز خدمات مشتری (CRM) اتاق تهران طی دوره هشتم هیات نمایندگان اتاق تهران را از دیگر اقدامات این اتاق در چهار سال گذشته عنوان کرد که به گفته وی، امکان ارتباط مستقیم اعضا و فعالان اقتصادی با اتاق تهران را به شکل فزاینده‌ای ارتقا داده است. او هم‌چنین به راه‌اندازی موسسه آموزش و توسعه منابع انسانی اتاق تهران در این دوره از هیات نمایندگان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، موسسه آموزش اتاق تهران به موسسه‌ای مستقل و ۱۰۰ درصد متعلق به اتاق تهران تبدیل شده و پیش‌بینی می‌کنیم با توجه به همکاری‌هایی که با برخی موسسات آموزشی مطرح در سطح جهانی دارد، در آینده نزدیک به یک نهاد آموزشی بین‌المللی تبدیل شود.

دبیرکل اتاق تهران در ادامه، از واحد امور تشکل‌ها و مسئولیت اجتماعی اتاق تهران به عنوان یکی از فرازهای عملیاتی اتاق تهران در این دوره یاد کرد و افزود: با نظر این واحد، اتاق تهران طی چهار سال اخیر کمک‌های هدفمند و هوشمند به تشکل‌ها ارائه داده و تلاش کرده است انگیزه کافی برای عضویت فعالان اقتصادی عضو به این تشکل‌ها به اتاق تهران ایجاد کند که از این نظر موفق بوده است.

عشقی سپس به کمک اتاق تهران به تشکل‌ها برای خرید دفاتر کاری این بخش‌ها اشاره کرد و افزود: بر اساس پیشنهادی که در هیات رییسه اتاق تهران مطرح و مصوب شد، به تشکل‌های عضو اتاق تهران تا میزان ۵۰ درصد قیمت خرید دفتر کاری در تهران و با در نظر گرفتن سقف معین، تسهیلات اعطا ‌می‌شود که در ازای دریافت وثایق مطمئن ظرف دو سال تسویه و بازپرداخت می‌شود. در حال حاضر ۹ تشکل اقتصادی موفق به دریافت این تسهیلات شده‌اند.

وی سپس به عملکرد حوزه روابط عمومی اتاق تهران اشاره کرد و با بیان اینکه بر اساس رنکینگ الکسا، وب‌سایت اتاق تهران در رتبه ۴۳ هزار جهان قرار دارد، افزود: رتبه وب‌سایت اتاق تهران در ایران قابل توجه است و در آخرین سنجش، در جایگاه ۱۲۶۸ قرار دارد و در حال حاضر این وب‌سایت از بسیاری دیگر از سامانه‌های سازمان‌ها و نهادهای دولتی، رتبه بهتری دارد.

دبیرکل اتاق تهران همچنین انتشار نشریه آینده‌نگر و نیز فرآیند رو به جلو ترجمه کتب تراز اول اقتصادی جهان و در اختیار قراردادن آن به اعضای اتاق تهران و فعالان اقتصادی را از دیگر اقدامات قابل ملاحظه اتاق تهران در این دوره از هیات نمایندگان یاد کرد. برگزاری جشنواره امین‌الضرب که سومین دوره آن طی سال جاری برگزار شد، ارائه خدمات متنوع به اعضا از طریق بازرگان کارت و نیز، تدوین مدل مبارزه با فساد از سوی اتاق تهران و پیشگامی بخش خصوصی در این امر، از دیگر مواردی بود که دبیرکل اتاق تهران به آن اشاره کرد.

عشقی همچنین بازگشت مدیریت بیمارستان بازرگانان به اتاق تهران و تجهیز و بازسازی آن برای ارائه خدمات درمانی متنوع را در صف مقدم ماموریت‌های اتاق تهران در حوزه مسولیت‌های اجتماعی عنوان کرد و یادآور شد که بودجه مناسبی برای نوسازی این بیمارستان از سوی هیات رییسه اتاق تهران مصوب شده است.

وی در ادامه عملکرد دیگر معاونت‌های اتاق تهران از جمله، معاونت بررسی‌های اقتصادی، معاونت کسب‌و‌کار و معاونت بین‌الملل را مورد ارزیابی قرار داد و گفت: مهم‌ترین کارکرد معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، مستندسازی آمار و انتشار آن است و طی این دوره ماموریت اجرای دست‌کم دو پروژه مطالعاتی از سوی اتاق ایران به این معاونت سپرده شد و ضمن آنکه، معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران تاکنون چندین پروژه از جمله بررسی راهکارهای رتبه ایران در شاخص رقابت‌پذیری و حقوق مالکیت را به سرانجام رسانده است.

وی همچنین، ارائه خدمات مشاوره مالیاتی، تامین اجتماعی، گمرکی و کسب وکارهای نوین را از اقدامات قابل توجه معاونت کسب وکار اتاق تهران طی دوره هشتم هیات نمایندگان عنوان کرد و یادآور شد که این معاونت در تقویت عملکرد و کارایی نمایندگان اتاق تهران در هیات‌های بدوی و تجدیدنظر نقش بسزایی داشته است.

دبیرکل اتاق تهران همچنین با اشاره به وضعیت حاکم بر روابط برون‌مرزی کشور، از رویکرد جدید معاونت بین‌الملل اتاق تهران برای اعزام هیات‌های حسن‌نیت به برخی کشورهای طرف همکاری تجاری با ایران طی سال آتی خبر داد و افزود: در حال حاضر با همکاری وزارت امور خارجه، هشت هیات حسن‌نیت تعریف شده است.

در ادامه این جلسه تعدادی از اعضای هیات نمایندگان به قدردانی از عملکرد هیات رییسه و دبیرکل اتاق و برخی از اقدامات صورت گرفته در دوره هشتم هیات نمایندگان از جمله ایجاد خانه تشکل‌ها، طراحی مدل بنگاه سالم با محوریت مبارزه با فساد و پیگیری مطالبات بخش خصوصی پرداختند.

در همین حال، پس از آنکه، دبیر کل اتاق تهران، گزارش عملکرد بودجه سال ۱۳۹۷ و نیز جزییات برنامه و بودجه سال ۱۳۹۸ اتاق را قرائت کرد، برخی از اعضای هیات نمایندگان به طرح دیدگاه‌ها و پیشنهادات خود پرداختند و در نهایت برنامه و بودجه سال آینده با تغییرات جزیی به اتفاق آرا مورد تصویب هیات نمایندگان قرار گرفت.

کاهش سهم ارزش افزوده صنعت

در ادامه این نشست، داریوش مبصر، مشاور رییس موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی به ارائه گزارشی در باب برنامه راهبردی توسعه صنایع صادراتی و رقابتی پرداخت. این گزارش با عنوان «تحول در ساختار صنعتی کشور» طی فرآیند همکاری موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی با اتاق تهران تهیه شده است و مبصر توضیح داد که در این گزارش، آخرین یافته‌های موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در رابطه با ساختار صنعتی کشور و پیشنهاداتی برای بهبود آن ارائه می‌شود.

مشاور رییس موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در ادامه به روند تغییرات سهم ارزش افزوده زیرگروه صنعت از تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های جاری و ثابت سال ۱۳۷۶ اشاره کرد و گفت: بخش صنعت به‌رغم تولیدات بیشتر، ارزش افزوده اقتصادی کمتری داشته است. به نحوی که ارزش افزوده این بخش به قیمت‌های جاری از ۱۹٫۹ درصد طی پنج برنامه توسعه به ۱۵٫۳ درصد رسیده و این روند بر اساس قیمت‌های ثابت از ۱۵٫۵ درصد به ۲۰ درصد افزایش یافته است.

او همچنین درباره ترکیب رشته فعالیت‌های صنعتی کشور طی برنامه‌های توسعه بر حسب سهم از ارزش افزوده صنعتی توضیح داد: این سهم در بخش کشاورزی پایه از ۳۸ درصد به ۱۶٫۵ درصد تقلیل یافته است. سهم محصولات هیدروکربوری از ۱۲٫۵ درصد به ۳۸٫۵ درصد رسیده و سهم محصولات معدنی پایه از ۱۶٫۵ درصد به ۲۱٫۹ درصد افزایش یافته است. اما سهم ارزش افزوده صنایع ساخت محور از ۱۲٫۱ به ۱۰٫۸ افول کرده است.

داریوش مبصر در ادامه به برخی از مهمترین ملاحظات کاهش سهم‌بری بخش صنعت از اقتصاد ملی پرداخت و گفت: به دلیل روند رو به تحول ساختار صنعتی جهان به سمت محصولات پیچیده‌تر امکان تداوم تولید محصولات کنونی در آینده در معرض تردید قرار دارد. همچنین ترکیب رشته فعالیت‌ها به سمت توسعه صنایع معدنی به ویژه هیدروکربوری در حرکت است که آلودگی زیست محیطی جدی ایجاد ‌می‌کند.

او روند کاهش قدرت ملی و رقابت‌های صنعتی و فناورانه با دیگر کشورها و نیز ضعف سرمایه‌داری صنعتی به نسبت سرمایه‌داری تجاری را از موارد حائز اهمیت در این بخش عنوان کرد و گفت: سیاست کلان اقتصادی، صنعتی، تجاری، فناورانه و قیمتی به دلیل ضعف در ساختارها و فرایندهای تدوین و اجرا کارآمدی لازم برای تقویت و توسعه صنعتی کشور و ایجاد ترکیب ارزش‌آفرین و پایدار را نداشته است.

مبصر در ادامه، تسلط عوامل برنامه‌ریزی نشده به ویژه شوک‌های ارزی بر برنامه‌های توسعه، تسلط سیاست‌های ارزی بر سیاست‌های تجاری، کلی بودن اولویت‌های صنعتی اعلامی در برنامه‌های توسعه و عدم وجود استراتژی توسعه صنعتی، عدم هماهنگی روندهای ساختار صنعتی با روندهای جهانی، مشکل مفهومی در مبحث ادغام و خلط ساختار انحصاری و رویه انحصارطلبانه، عدم شکل‌گیری صنایع حد فاصل میان صنایع منبع‌محور و ساخت‌محور، ضریب بالای وابستگی تولیدی، غفلت از توسعه خدمات متصل به تولید و خدمات محرک تقاضا برای تولیدات صنعتی و ضعف ملاحظات آمایش سرزمین در توسعه طرح‌های صنعتی را به عنوان نکات برآمده از مطالعات سیاست‌های صنعتی برشمرد.

این کارشناس اقتصادی، تدوین استراتژی توسعه صنعتی و تجاری، انجام مطالعات رشته‌ای و تدوین سیاست‌های اقتضایی در چارچوب یک برنامه راهبردی بلندمدت برای هر رشته فعالیت صنعتی را به عنوان راهکار بهبود ساختار صنعتی کشور عنوان کرد. او عنوان کرد که در این مسیر، خروجی‌های مطالعه موسسه با عنوان برنامه راهبردی توسعه صنایع صادراتی در بخش آسیب‌شناسی صنایع مبنا قرار گیرد و «بازتنظیم راهبردها و اقدامات عملیاتی متناظر در قالب همکاری مشترک» نیز انجام شود.

اندازه اقتصاد کوچک است

در ادامه، نوبت به اعضای هیات نمایندگان رسید تا نظرات خود را درباره این گزارش ارائه کنند. محمد اتابک، به بخشی از سخنان مبصر مبنی بر عدم رشد مورد انتظار صنعت اشاره کرد و گفت: نگاهی به آمارها در صنایع مادر نظیر سیمان، فولاد و صنایع غذای، حاکی از رشد قابل ملاحظه این صنایع است. چالش عمده صنعت، در اندازه اقتصاد نهفته است که نتوانسته تولیدات صورت گرفته را جذب کند. در چنین شرایطی، صادرات نیز به یک مساله فرعی تبدیل شده است و سمت عرضه، ساماندهی مناسبی نداشته است.

فریال مستوفی دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز با بیان اینکه تاکنون هیچ یک از برنامه‌های توسعه‌ای کشور، به طور کامل به اتمام نرسیده است، گفت: ضرورت تدوین یک برنامه استراتژی اقتصادی کاملا احساس ‌می‌شود.

فرهاد فزونی دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز با اشاره به اینکه تاکنون سیستمی در کشور برقرار نشده است که عملکرد شرکت‌های دولتی را مورد پایش و ارزیابی قرار دهد، افزود: تا زمانی که دولت کوچک نشود، نمی‌توان به اهدافی مانند تدوین استراتژی توسعه صنعتی دست یافت.

سیدحسین سلیمی از اعضای هیات نمایندگان اتاق تهران نیز با بیان اینکه لازمه به کارگیری استراتژی توسعه صنعتی و تجاری در کشور، تعامل با کشورهای جهان است، خواستار برگزاری سمینار یک روزه‌ای از سوی اتاق تهران با موضوع استراتژی توسعه صنعتی شد تا رویکردها و جوانب آن مورد بررسی دقیق قرار گیرد.

محمدرضا انصاری دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز بر ضرورت تقویت تعاملات بین‌المللی ایران با سایر کشورها تاکید کرد و یادآور شد که بدون برقراری ارتباط نزدیک به دنیا نمی‌توان استراتژی توسعه صنعتی را پیاده‌سازی کرد.

محمدرضا نجفی‌منش نیز با اشاره به اینکه برنامه‌های استراتژیک توسعه صنعتی عمدتا در پایان دوره دولت‌ها تدوین شده است،گفت: این برنامه‌ها به اجرا درنیامده است و این بیم وجود دارد که هر برنامه استراتژی توسعه صنعتی جدیدی که تدوین شود نیز به سرنوشت اسلاف خود گرفتار شود.

ضرورت اجماع نخبگان در مورد توسعه صنعتی

منصور معظمی، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران هم گفت: توسعه محصول اجماع‌نظر نخبگان در بخش‌های مختلف است. تا نخبگان در ایران به اجماع نرسند، توسعه در ایران اتفاق نخواهد افتاد. در واقع به این دلیل که در طول ۴۰ سال گذشته این اجماع حاصل نشده ، هر روز به سمتی ‌می‌غلتیم.

مهدی شریفی نیک‌نفس با اشاره بخش‌های معطوف به صنایع هیدروکربوری در گزارش ارائه شده گفت: قیمت فروش محصولات هیدورکربوری ایران و دیگر کشورها بسیار فاحش است. به طوری قیمت فروش در آلمان ۴۹۰۰ دلار بر تن است. این رقم در کره‌جنوبی ۱۱۰۰ دلار، عربستان ۶۳۰ دلار و در ایران ۴۶۰ دلار بر تن است. یعنی قیمت فروش محصولات هیدروکربوری ایران به ۱۰ درصد قیمت فروش در آلمان هم نمی‌رسد.

او با بیان اینکه تدوین و اجرای استراتژی توسعه صنعتی، نیازمند یک سازمان متمرکز است، ادامه داد: برای مثال، تمرکز فعالان اقتصادی در تولید و صادرات محصولات پتروشیمی به اصلاحات قیمتی منجر ‌می‌شود که عواید آن معادل ایجاد سه مجتمع تولید محصولات پتروشیمی است.

منابع به سمت صنایع بالادستی سرازیر شده

علیرضا کلاهی صمدی نیز با انتقاد از اینکه منابع عمدتا به سمت صنایع بالادستی سرازیر شده است، گفت: صنایع پایین‌دستی نه تنها مورد حمایت قرار نمی‌گیرند که بیشترین آسیب‌ها را نیز از ناحیه سیاست‌های صنعتی متحمل ‌می‌شوند.

موسسات پژوهشی از پوسته محافظه‌کاری خارج شوند

پدرام سلطانی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران هم به درهم‌تنیدگی اقتصاد جهانی اشاره کرد و گفت: این درهم‌تنیدگی اجازه نمی‌دهد کشوری که دارای مناقشه با جامعه جهانی است، توسعه پیدا کند. در چنین شرایطی توسعه کشور ما نیز منتفی است. بنابراین، موسسات پژوهشی باید از پوسته محافظه‌کاری خارج شوند و ضرورت‌های توسعه را با صراحت بیان کنند.

او افزود: اتاق در مقطعی تلاش کرد با یک موسسه مشاور بین‌المللی در زمینه نگارش استراتژی توسعه صنعتی همکاری کند اما یکی از مقامات دولتی ما را منع کرد که مبادا از مشاوره موسسات خارجی بهره بگیرید که در معرض اتهامات مختلفی قرار ‌می‌گیرید. در حالی که برای ما سوال بود که چرا یک مقام ارشد دولتی باید چنین دیدگاهی داشته باشد.

سلطانی ادامه داد: آیا در کشور ما استراتژیست صنعتی با کیفیت مناسب تربیت شده است؟ چرا در شرایطی که چنین امکانی در کشور فراهم نیست نتوانیم از دانش کارشناسان خارجی بهره بگیریم؟ پارادایم فعلی ارتباط با جهان چالش دیگری در برابر توسعه صنعتی است.

او همچنین آنچه «نبود چشم‌انداز مشترک در وزارت صنعت، معدن و تجارت» ‌می‌خواند را مورد انتقاد قرار داد و به کارشناسان موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی توصیه کرد که به مدیران این وزارتخانه گوشزد کنند که توسعه صنعتی صرفا با حمایت از صنایع بزرگ محقق نمی‌شود.

حسن فروزان‌فرد نیز از ضرورت بازنگری در برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله سخن گفت و افزود: در نگارش استراتژی توسعه صنعتی باید به امر صادرات و به مفاهیمی چون بهره‌وری و علوم انسانی نیز توجه ویژه صورت گیرد

محمدرضا نجفی‌عرب، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران نیز با تاکید بر تقویت ارتباطات بین‌المللی ایران، به صنعت داروسازی در کشور اشاره کرد و گفت: پس از انقلاب اسلامی، در تمامی خطوط دارویی کشور بیش از چندین برابر نیاز داخلی، سرمایه‌گذاری شده است در حالی که برای صادرات تولیدات باید استراتژی مشخصی را تدوین کرد و به کار گرفت.