دستاوردهای اکتشاف و تولید نفت و گاز در چهار دهه گذشته

به گزارش کسب و کار نیوز، ایران از نظر مجموع ذخایر نفت و گاز در رتبه نخست جهان قرار دارد که بخش عمده اکتشافات مربوط به این ذخایر در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی کشف شده است.
کشف بزرگ ترین میدان گازی جهان (پارس جنوبی) در خلیج فارس و کشف میدان های نفتی آزادگان و یادآوران در استان خوزستان به عنوان بزرگ ترین میدان نفتی کشور بخشی از این دستاوردها هستند.
شرکت ملی نفت امروز (یکشنبه) در گزارشی درباره دستاوردهای صنعت نفت در بخش اکتشاف و تولید اعلام کرد: هم‌اکنون علاوه بر تامین بخش اعظم تقاضای انرژی کشور، حدود ۴۰ درصد بودجه سالیانه نیز از محل فروش منابع هیدروکربنی تامین می شود.
شرکت ملی نفت به عنوان دومین شرکت بزرگ جهان در حوزه بالادستی نفت و گاز، علیرغم محدودیت های ناشی از تامین به موقع منابع مالی و همچنین موانع پیش روی فعالان عرصه بین‌المللی انرژی در اکتشاف، توسعه، بهره‌برداری و بازرگانی، توانسته است با تکیه بر توان داخلی به اهداف تعیین شده در برنامه‌های توسعه ای کشور دست یابد.

** کشف ۶۵ میدان نفتی و گازی پس از انقلاب
قدمت اکتشاف ذخایر نفت و گاز در فلات قاره ایران به بیش از یک قرن پیش برمی گردد.
در دهه دوم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از اتمام جنگ تحمیلی، آهنگ فعالیت های اکتشافی در کشور به تدریج سرعت گرفت و امکانات بیشتری به آن تخصیص داده شد.
کشف میدان گازی پارس جنوبی که یکی از بزرگ ترین منابع گازی جهان به شمار می رود به همراه کشف میدان های عظیم نفتی آزادگان و یادآوران، از مهم ترین دستاوردهای فعالیت های اکتشافی در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.
در مجموع ۶۵ میدان نفتی و گازی کشور پس از انقلاب اسلامی کشف شده است.
البته باید توجه داشت که سیاست اصلی وزارت نفت از ابتدا بر مبنای اولویت اکتشاف نفت و گاز در نواحی مرزی و مشترک با کشورهای همسایه بود و بر این اساس عمده فعالیت های اکتشافی از جمله حفاری و لرزه نگاری در سال‌های اخیر در آن مناطق صورت گرفته ‌‌است.
همزمان با انجام اکتشافات جدید، میزان ذخایر درجا و قابل استحصال هیدروکربن های کشور نیز افزایش چشمگیری یافت؛ به طوری که هم اکنون میزان ذخایر قابل استحصال هیدروکربن مایع کشورمان حدود ۱۶۰٫۱۲ میلیارد بشکه و همچنین ذخایر قابل استحصال گاز طبیعی به میزان ۳۳٫۳۳ تریلیون متر مکعب تخمین زده می شود.

** توسعه میدان های نفت و گاز
همزمان با گسترش فعالیت های اکتشافی و افزایش ذخایر نفت و گاز کشور در سال های پس از انقلاب اسلامی، تلاشی چشمگیر در توسعه میادین نفت و گاز، با اولویت توسعه میادین مشترک با کشورهای همسایه، از طریق عقد قراردادهای بیع متقابل و فاینانس و همچنین از محل منابع داخلی شرکت ملی نفت ایران انجام شد.
با انجام پروژه های نگهداشت توان تولید، اجرای طرح‌های توسعه میادین نفتی، ساخت کارخانه های نمک‌زدایی و نیز انجام طرح های تولید صیانتی از مخازن شامل برنامه‌های تزریق گاز و آب به میادین نفتی، علاوه بر جبران افت طبیعی تولید مخازن، تلاش مضاعفی نیز در زمینه تولید نفت خام انجام گرفت.
توسعه میادین گازی نیز در جهت افزایش جایگزینی گاز طبیعی با سوخت های مایع و همچنین تزریق گاز در میادین نفتی برای افزایش بازیافت نهایی، از دیگر اولویت ها و دستاوردهای عمده وزارت نفت در سال های پس از انقلاب اسلامی بوده است.
با توجه به اهمیت بهره برداری از میادین مشترک نفتی، شرکت ملی نفت ایران بهره برداری از این میادین را در اولویت قرار داده و با طراحی و اجرای پروژه های مرتبط توانسته است میانگین بهره برداری از این میادین را به حد قابل توجهی ارتقا دهد.
میانگین تولید روزانه نفت خام از میدان های مشترک در پایان سال ۱۳۹۶ حدود چهار میلیون و ۷۶۸ هزار بشکه بود.
در پایان پارسال ۱۶ میدان مشترک نفتی فعال بودند که ۹ مورد از آنها (شامل میادین آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی، یادآوران، یاران شمالی و یاران جنوبی در شرکت نفت و گاز اروندان، میادین آبان و آذر در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، میدان هنگام و لایه نفتی پارس جنوبی در شرکت نفت فلات قاره ایران) در سال های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۶ به بهره برداری رسید.
۶۸٫۱۴ درصد از کل تولید میادین مشترک در سال ۱۳۹۶ (معادل ۳۲۴ هزار و ۹۰۰بشکه در روز) از این ۹ میدان برداشت شد.

** افزایش هشت برابری تولید گاز
ارزیابی تولید بلندمدت گاز طبیعی نشان می دهد متوسط تولید روزانه گاز در سال ۱۳۵۷ حدود ۱۱۰ میلیون مترمکعب در روز بود که این رقم در سال ۱۳۹۶ با رشد هشت برابری به ۸۴۴٫۹ میلیون متر مکعب افزایش یافت.
تولید گاز طبیعی همچنین در مقایسه با سال ۱۳۸۳ به طور متوسط سالیانه ۵٫۸ درصد افزایش داشت که می‌توان علت این افزایش را در تکمیل و راه‌اندازی فازهای مختلف پارس جنوبی، میادین هما،‌ شانول و وراوی، تنگ بیجار، افزایش بهره‌دهی میدان تابناک و افزایش تولید گاز همراه نفت‌خام جست و جو کرد.
افزایش تولید گاز، نشاندهنده توسعه گسترده میادین گازی کشور در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.
شکی نیست با اهمیت رو‌به رشد گاز طبیعی در تامین انرژی جهان، تولید هر چه بیشتر گاز طبیعی موجب ایجاد مزیت راهبردی در دیپلماسی خارجی کشورمان می شود.

** جهش ۲۰ برابری تولید میعانات گازی
تولید نفتا، مایعات و میعانات گازی در سال ۱۳۵۷ به طور میانگین حدود ۳۱٫۳ هزار بشکه در روز بود که متوسط تولید روزانه این محصولات در سال ۱۳۹۶ به ۷۷۹٫۵ هزار بشکه رسید.
همچنین مقایسه تولید نفتا، مایعات و میعانات‌گازی در سال های ۱۳۸۳ و ۱۳۹۶ نشان می دهد به طور متوسط ۷٫۳ درصد رشد سالیانه داشت.
بر این اساس، میانگین تولید در این دوره زمانی از ۳۱۲٫۴ به ۷۷۶٫۷ هزار بشکه در روز رسید.
علت اصلی این افزایش چشمگیر تولید، برنامه ریزی دقیق و آغاز بهره‌برداری از فازهای مختلف پارس جنوبی، میدان‌های هما، شانول و وراوی و افزایش بهره‌برداری از میدان تابناک است.

** صیانت از میادین نفتی با افزایش ۳۰ برابری تزریق گاز
با هدف برداشت صیانتی از مخازن نفتی کشور و افزایش ضریب بازیافت آنها، عملیات تزریق گاز به آنها ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
میزان تزریق گاز به میادین نفتی در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۵۷ بیش از ۳۰ برابر افزایش یافت؛ به طوری که اکنون در ۹ میدان از میادین نفتی خشکی (میادین بی‌بی‌حکیمه، پارسی، آغاجاری، کوپال، گچساران، مارون، کرنج، نرگسی و هفتگل) تزریق گاز صورت گرفته و همچنین بازگردانی گاز در میدان پازنان و تزریق امتزاجی گاز در میدان دارخوین در حال انجام است.

اقتصام*۲۰۲۲*۱۹۶۱*