عمر پویانمایی در کشور ما در مقایسه با تاریخ تئاتر و آثار سینمایی بسیار کوتاه است. زمان ساخت نخستین فیلم کوتاه پویانمایی کشور به سال ۱۳۳۶ خورشیدی بازمیگردد. البته طی این سالها هم با توجه به تلاشهایی که شده آثار خوب و ارزندهای توسط کارگردانان جوان تولید شده است که با تمام این ویژگیهای مثبت، کافی نیستند و در برخی از حوزهها هم هنوز ضعفهای اساسی وجود دارد. البته در جشنواره فیلم فجر امسال، نسبت به سایر سالهای گذشته توجه بیشتری به این هنر شده، تا جایی که آثار انیمیشن راه یافته به جشنواره در بخش جداگانهای داوری میشوند. با محسن عنایتی که با انیمیشن «بنیامین» در این فستیوال سینمایی حضور دارد، درباره روند تولید اثرش، اهمیت پویانمایی و تغییرات جشنواره به گفتوگو پرداختیم.
** «بنیامین» را بر اساس یک ایده تاریخی کار کردم
محسن عنایتی، کارگردان انیمیشن «بنیامین» درباره طرح و قصه اصلی این انیمیشن، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: داستان را بر اساس یک ایده تاریخی کار کردم. با توجه به اینکه قبلاً چند اثر کوتاه تاریخی هم داشتهام و در آن زمینه یک سری تجربیات کسب کردهام، ترجیح دادم اولین اثر بلند انیمیشنم را در آن فضا دوباره کار کنم. طرح و قصه اصلی از سوی خودم بود و فیلمنامه را هم بر اساس همان طرح نوشتم.
**بخش مذهبی داستان بر اساس کتب تاریخی
وی در پاسخ به این پرسش که آیا این اثر انیمیشنی جزو آثار مذهبی قرار میگیرد یا خیر، خاطر نشان کرد: اگر این اثر دوبله شود و در خارج از کشور نمایش داده شود، جزو اثرهای مذهبی قرار نمیگیرد و بیشتر تاریخی محسوب میشود. یک سری از جملاتی هم که وجود دارد سفارشی و بر اساس خواسته اسپانسر است. اما خودم صرفاً روی خط داستانی بنیامین، یعنی بنیامین و چگونگی رسیدن به مادرش، نسبتِ بنیامین با محیط و مردم اطرافش کار کردهام. البته یک سری پارامترهای تاریخی هم وجود داشت که از این حکایت دارد که حضرت موسی(ع) یک بار به میان قومش میآید، ولی نمیماند و برمیگردد و بعد چند سال دوباره بازمیگردد که آن زمانی است که به پیامبری مبعوث شده است. بر اساس کتب تاریخی که وجود دارد، دقیقاً با همین جزییات روایت کردهاند که حضرت موسی(ع) به این شکل رفته و بازگشته است.
** مورد حمایت نهاد یا ارگان خاصی نبودهایم
این کارگردان با اعلام اینکه ما مورد حمایت نهاد یا ارگان خاصی نبودهایم، درباره روند ساخت این انیمیشن بیان کرد: با توجه به اینکه انیمیشن «بنیامین» اثر اولم محسوب میشود، با یکسری از مسائل آشنایی نداشتم و خیلی از سختیها را متحمل شدم. اما مسئلهای که خیلی خوب توانستیم آن را پیشبینی کنیم، زمان است. ما یک بازه زمانی را تعریف کردیم و همه تواناییها، امکانات و برنامههایمان را بر اساس آن بازه زمانی جلو بردهایم. در واقع یک بازه زمانی دو ساله تعریف کردیم و بر اساس آن کار را جلو بردهایم. ما مورد حمایت نهاد یا ارگان خاصی نبودهایم. هر ارگانی که بخواهد از شما حمایت کند باعث میشود با یکسری مسائل و مشکلات مواجه شوید. ما ترجیح دادیم که به این صورت و برای گیشه کار کنیم و بتوانیم در گیشه هزینههایمان بازگردد.
** یک سیمرغ به انیمیشن بلند اختصاص دهند
عنایتی درباره تفکیک آثار انیمیشن از فیلمهای سینمایی در جشنواره فجر امسال عنوان کرد: تجربه اول جشنواره است که میخواهد به انیمیشن بهصورت جدا جایزه دهد که فینفسه اتفاق مثبتی است. اما فکر میکنم اگر به این نتیجه برسند که یک سیمرغ به انیمیشن بلند اختصاص دهند، خیلی بهتر است؛ یعنی فقط جایزه ویژه هیأت داوران را در نظر نگیرند. فکر میکنم اگر یک جایزه مستقل به فیلم بلند انیمیشن اختصاص میدادند و بقیه پارامترها هم بهصورت رقابتی داوری میشد، اتفاق بهتری رخ میداد.
** شانس بالای «بنیامین» برای دریافت جایزه
این کارگردان در پاسخ به این پرسش که با توجه به تاریخ کوتاه انیمیشنِ کشور، «بنیامین» را در میان آثار انیمیشن کشور چگونه ارزیابی میکنید، افزود: از نظر فیلمنامهای و کارگردانی یک جهش زیادی نسبت به آن فیلمها داریم. از آنجا هم که انیمیشن بهشدت به قصهگویی متکی است که بهزعم من «بنیامین» هم این ویژگی را دارد و یکی از بهترین انیمیشنهای کشور است و در بخش جذب مخاطب و فروش هم خیلی موفق خواهیم بود. در جشنواره هم بستگی به داوریها دارد، اینکه داوران با چه دیدی نگاه کنند. حال این انیمیشن فیلم هم هست، یعنی تعریف آن را دارد. ما فکر میکنیم شانس بالایی برای دریافت جایزه داریم.
گفتوگو از هنگامه ملکی
*اداره کل اخبار چندرسانه ای*ایرناپلاس*