انتقاد از درآمدزایی پژوهشگاه تربیت بدنی/لزوم ورود به عرصه ورزش همگانی

فؤاد صیدی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه تربیت بدنی از مقوله‌های اجتماعی در کشور به شمار می‌آید، این حوزه را دارای نیازهای مخصوص به خود دانست و گفت: برای پاسخ به این نیازها، کشورهای مختلف یک حوزه علمی در دانشگاه تعریف کرده و از این طریق به آن‌ها پاسخ می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه در ورزش قهرمانی و همچنین ورزش مرتبط با سلامتی (ورزش همگانی) الزامات پژوهشی وجود دارد، اظهار کرد: حوزه سلامت با توجه به وضعیت نامناسب تغذیه یا وضعیت تحرکی جامعه، نیازمند خدمات حوزه ورزش است. این در حالی‌است که در حوزه ورزش قهرمانی نیز غالب اتفاقات به شکل سنتی و بی‌ارتباط با دانشگاه، به وقوع می‌پیوندند.

معاون پژوهشی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران جنبه‌های سیاسی این موضوع را یادآور شد و تشریح کرد: افرادی از ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف و بدون پیشینه علمی، وارد این حوزه شده‌اند که پاسخ‌گوی نیازهای ورزش قهرمانی ما نیستند. این موضوع در سطوح مدیریتی ورزش قهرمانی هم به چشم می‌آید از جمله آنکه افرادی از حوزه نساجی، فاضلاب و … وارد حوزه تربیت بدنی و ورزش شده‌اند و دغدغه حل مسائل به صورت علمی را ندارند.

صیدی افزود: این موضوع تنها مختص سطوح مدیریتی نیست و در سطوح مختلف دیده می‌شود؛ بنابراین بین ورزش و دانشگاه فاصله بزرگی افتاده است. با نگاهی به وضعیت دانشگاه‌ها در حوزه ورزش، درمی‌یابیم که از بسیاری کشورها عقب‌تر هستیم. این در حالی‌است که علم ورزش در دانشگاه‌ها بسیار جلوتر از ورزش قهرمانی ماست. بنابراین چنان چه از ظرفیت دانشگاه‌ها استفاده می‌کردیم، هم به لحاظ ورزش همگانی و هم ورزش قهرمانی جایگاه بهتری داشتیم.

وی در پاسخ به چگونگی اتصال بین ورزش قهرمانی و دانشگاه، به ذکر یک مثال پرداخت و توضیح داد: مایکل فلپس، شناگر آمریکایی که به اندازه مجموع مدال‌های طلای کل تاریخ ایران در المپیک مدال آورده است، بین ۶ تا ۸ مربی دارد که هرکدام حوزه تخصصی خود را دارند. مثلاً ۱ یا ۲ متخصص در حوزه بیومکانیک ورزشی حرکات او را آنالیز می‌کنند، چند مربی در حوزه فیزیولوژی ورزشی برنامه‌های تمرینی فلپس را چک می‌کنند و…

معاون پژوهشی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران در همین زمینه و ذیل ضرورت ارتباط ورزش قهرمانی با دانشگاه، ادامه داد: تیم ملی آلمان به محض آنکه مشخص شود در جام جهانی با چه تیم‌هایی بازی دارد، از دانشگاه کُلن (دانشگاه ورزش آلمان) درخواست می‌کند که ۳۱ تیم مقابل را آنالیز کند؛ یا در رقابت‌های جهانی همچون المپیک، فدراسیون قایق‌رانی آلمان ۸ تا ۱۰ سال قبل از رقابت‌ها، زمانی که کشور میزبان مشخص می‌شود، با دانشگاه نامه‌نگاری می‌کند تا شرایط کشور میزبان از جمله شرایط آب‌وهوایی، سختی آب، بهترین قایق و بهترین فعالیت تمرینی را بسنجد.

صیدی افزود: در کشورهای پیشرفته قهرمانان ورزشی از دانشگاه می‌آیند. لیگ زیرمجموعه MBA لیگ دانشگاهی است؛ زیرمجموعه لیگ کالج‌ها، لیگ دبیرستان‌هاست. بنابراین افراد مراتب علمی را طی کرده و بعد وارد ورزش قهرمانی می‌شوند. این در حالی‌است که این رویه در کشور ما برعکس است. افراد با استعدادهای خاص از کوچه و بازار وارد ورزش قهرمانی می‌شوند و بعد سر کلاس‌های دانشگاه حاضر می‌شوند. این فردی که در مدرسه به دنبال درس نبوده، بعداً مدرک دکتری هم گرفته و مسئولیتی هم به او سپرده می‌شود. باید در نظر داشت که این یک چرخه معیوب است، چرا که علم چه در حوزه سلامت، چه در ورزش قهرمانی حرف اول را می‌زند.

ورزش همگانی در حد شعار بوده است

فراهم‬ کردن بستر ورزش همگانی، وظیفه کشور در قبال مردم

وی با بیان اینکه ورزش همگانی در کشور بیشتر در حد شعار بوده است، توضیح داد: ورزش همگانی به معنی آن است که امکاناتی در اختیار مردم جامعه قرار گیرد و افراد به میزانی از آگاهی برسند که با استفاده از این امکانات، الگوی زندگی خود را تغییر دهند. فراهم کردن بستری برای ورزش روزانه افراد، وظیفه کشور در قبال مردمش است. بنابراین انجام یک راهپیمایی در روز جمعه و انجام قرعه‌کشی بعد از آن یا ایجاد فدراسیون یا معاونت با عنوان “ورزش همگانی”، اقدامات چندان مؤثری به شمار نمی‌آید.

معاون پژوهشی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران تأکید کرد: تمام کارگزاران و نهادهای کشور باید با اولویت قرار دادن “تغییر الگوی زندگی افراد”، این موضوع را نهادینه کرده و بستر آن را فراهم کنند. به عنوان مثال حتی در کشور برزیل، فرد مُسنی که شب خوابش نبرده می‌تواند به فاصله کوتاهی از خانه‌اش به استخر و باشگاه دسترسی داشته باشد که غالباً رایگان یا با قیمت ناچیز است.

صیدی یادآور شد: در کشورهای عربی اطراف خودمان هم امکانات ورزشی به‌گونه‌ای برای همگان طراحی شده، که میانگین سن ابتلاء به بیماری‌های قلبی در میان مردم ۱۵ سال بالاتر از کشور ماست.

وی تصریح کرد: در کشور ما زمانی که فردی ورزش قهرمانی را کنار می‌گذارد، شاهد دفرمه شدن بدن او هستیم چرا که آن‌ها به‌کل ورزش را کنار می‌گذارند. در حالی که ورزشکاری همچون زین‌الدین زیدان علی‌رغم کنار گذاشتن ورزش حرفه‌ای تغییر چندانی به لحاظ فرم نکرده است.

پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی از رسالت، اهداف و فلسفه وجودی خود فاصله گرفته است

معاون پژوهشی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران ذیل خدمات پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی وزرات علوم به عرصه پژوهش، با تأکید بر اینکه نهاد فوق از رسالت، اهداف و فلسفه وجودی خود فاصله گرفته است، خاطرنشان کرد: پژوهشگاه بنا بود تا بر اساس نیازهای حوزه ورزش در کشور، دغدغه‌ها را شناسایی کرده و با همکاری دانشگاه‌ها برای آن نسخه مناسبی بپیچد، ضمن آنکه بتواند به عنوان پشتوانه انجام تحقیقات، از دانشگاه حمایت کند.

صیدی تصریح کرد: مدیریت پژوهشگاه طی چندین سال در دست افراد محدودی بوده که ارتباطات خود را با دانشگاه‌ها و اعضای هیئت علمی قطع کرده‌اند. طرح‌های این نهاد بیشتر محور درآمدزایی داشته و بین خودشان تصویب شده است. همچنین شاهد هستیم که همین تیم مدیریتی به آکادمی ملی المپیک هم راه پیدا کرده‌اند که این اتفاقی پرتکرار در عرصه مدیریت کشور است.

وی افزود: بنابراین می‌توان گفت این نهاد از چابکی لازم برای پاسخ‌گویی به نیازهای ورزش کشور برخوردار نیست و بیشتر به دنبال مسائل حاشیه‌ای رفته است؛ مثال آنکه به حوزه آموزش ورود کرده (سرفصل‌های آموزشی تدوین می‌کند) یا دوره‌های ماساژ برگزار می‌کند.

معاون پژوهشی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه درآمدزایی مختص نهادهایی‌است که از پس پاسخ به نیازهای خود برنمی‌آیند، توضیح داد: وقتی صحبت از خودکفایی نهادها و اقتصاد مقاومتی به میان می‌آید، باید ظرفیت سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد که پژوهشگاه چنین ظرفیتی ندارد. اما با این حال این نهاد درصدد است تا به صورت موردی درآمدزایی کند، که این موارد نیز چندان شفاف نبوده و پژوهش‌محور نیست.

صیدی با بیان اینکه پژوهشگاه گاهاً در امور دانشگاه‌ها نیز مداخله می‌کند، تصریح کرد: به عنوان مثال از موارد درآمدزایی این نهاد در حوزه پژوهش، این است که از دانشجویان تحصیلات تکمیلی می‌خواهد برای استفاده از فلان وسیله، فلان مقدار پول پرداخت کنند؛ که از این لحاظ فرقی با یک نهاد خصوصی ندارد.

وی یادآور شد: پژوهشگاه دوره‌هایی را برگزار می‌کند که جنبه آموزشی دارند، ضمن آنکه به دلیل قطع بودن ارتباط این نهاد با دانشگاه‌ها، تدریس در این کارگاه‌ها را افراد حرفه‌ای بر عهده نگرفته‌اند.

پژوهشگاه طرحی را در حوزه ورزش قهرمانی ارائه دهد

معاون پژوهشی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: بحث ما این است که پژوهشگاه طرحی را در حوزه ورزش قهرمانی ارائه دهد، با چند دانشگاه مادر قرارداد منعقد کند و در مرحله اول اطلاعات این طرح را در اختیار دانشگاه‌ها قرار دهد. همچنین طرح فوق را در اختیار نهادهای دولتی نیز قرار دهد تا آن‌ها بتوانند با مشکلات موجود مقابله کرده و دست به فرهنگ‌سازی بزنند.

صیدی اضافه کرد: پژوهشگاه نه می‌خواهد و نه می‌تواند که مسائل ورزش کشور را رصد کند، چرا که ساختار مناسب آن وجود ندارد. به عنوان مثال پژوهشگاه چند پژوهشکده ایجاد می‌کند و اولین مسئولی که در یکی از آن‌ها بر سر کار می‌آید، یک فیزیولوژیست است.

وی ادامه داد: در پژوهشگاه به این نتیجه می‌رسند که فلان رشته را به گرایش‌های مختلف تقسیم کنند در حالی که این تغییرات یا منشعب شدن‌ها، علمی نیست و با آشکار شدن مشکلات آن، به حالت قبل برگشته است. بنابراین چرخه‌ای که ذیل آن نیازهای جامعه ابتدا به دانشگاه و سپس به مسئولان جامعه انتقال پیدا کند، وجود ندارد. همچنین پژوهشگاه به لحاظ بودجه، نیروی متخصص یا سطوح مدیریتی عملاً نمی‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای جامعه در حوزه ورزش باشد.

وضعیت مقاله‌های مربوط به این حوزه در دانشگاه‌ها

معاون پژوهشی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران ذیل وضعیت مقالات در حوزه ورزش و تربیت بدنی، توضیح داد: در سال ۲۰۱۷ برای نخستین با سه دانشگاه ایران به لحاظ رتبه علمی، در بین ۲۰۱ تا ۳۰۰ دانشگاه‌های برتر جهان در حوزه علوم ورزشی قرار گرفتند.

صیدی دانشگاه‌های برتر کشور در حوزه علوم ورزشی را به ترتیب دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد اسلامی (با مجموع واحدهای آن) و دانشگاه گیلان عنوان کرد و افزود: میزان مقالات منتشر شده در web of science، میزان ارجاع به مقالات و کیفیت ژورنال‌های علمی از جمله معیارهای این رتبه‌بندی بوده است.

وی با اشاره به ۳۴ عضو هیئت علمی در دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران و ۱۵ عضو فعال در این حوزه، تصریح کرد: در مورد مقالات مستخرج از پژوهشگاه در حوزه علوم ورزشی، اطلاعات دقیقی نداریم. در نهادهای مختلف، اعضای هیئت علمی آموزشی-پژوهشی یا پژوهشی صرف هستند. اعضای هیئت علمی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی، پژوهش‌محور هستند و باید بر اساس نیازهای ورزش کشور و از طریق تعامل با دانشگاه، خلاء‌های هر حوزه را شناسایی کنند.

معاون پژوهشی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران ادامه داد: بر این اساس عضو هیئت علمی پژوهشگاه که متخصص آن حوزه است باید سرپرستی و مدیریت پژوهش در این حوزه را با همکاری اساتید دانشگاه بر عهده گرفته و خروجی پژوهش را به چاپ برساند؛ که این در مراکز پژوهشی سایر کشورها اتفاق می‌افتد و خروجی کار با کیفیت بالای علمی صدها بار در ژورنال‌های معتبر جهان به چاپ می‌رسد.

صیدی در پایان تصریح کرد: بنابراین اطلاعی نداریم که وظیفه عضو هیئت علمی پژوهشگاه چیست، طرح چگونه به او واگذار می‌شود یا خروجی پژوهشی مورد انتظار چیست. در حال حاضر وضعیت به‌گونه‌ای است که تکلیف خود این فرد هم مشخص نیست. در مواردی دیده‌ایم که فردی همایش برگزار می‌کند، در جایی دیگر مسئول غرفه نمایشگاه است، در دانشگاهی دیگر به صورت حق‌التدریسی درس می‌دهد؛ بنابراین وظیفه افراد در قبال سیستم مشخص نیست.

انتهای پیام