کارنامه دریایی و بندری ایران از ۵۷ تا ۹۷

به گزارش کسب و کار نیوز، حمل و نقل دریایی نقشی غیرقابل جایگزین در تجارت خارجی به ویژه تجارت فراقاره‌ای کشورها دارد و به عنوان ایمن‌ترین و به صرفه‌ترین شیوه‌ حمل و نقل انبوه کالا نسبت به سایر شیوه‌های حمل و نقل، از جایگاهی کلیدی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها برخوردار است و در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد حمل‌ونقل بین‌المللی کالا توسط حمل‌ونقل دریایی به انجام می‌رسد. بخش حمل و نقل دریایی ایران همواره با بهره‌گیری از مزیت‌­های ناشی از ۵۸۰۰ کیلومتر مرز ساحلی در استان‌­ها و جزایر جنوبی و شمال کشور و با اتکا به ظرفیت‌­ها و توان عملیاتی بنادر بازرگانی و ناوگان حمل و نقل دریایی خود با جابجایی بیش از ۹۰ درصد از کالاهای مربوط به تجارت خارجی کشور، نقشی حیاتی، غالب، منحصربه فرد و غیرقابل جایگزینی را در صحنه اقتصاد ملی و منطقه‌ای و تجارت خارجی کشور ایفا کرده است.

در کشور ما، جابه‌جایی حجم انبوه کالاها از بنادر و اسکله‌های بازرگانی (به عنوان دروازه‌های اصلی حمل و نقل دریایی ایران) بالغ بر ۸۵ درصد از تناژ صادرات و واردات کشور طی سال ۱۳۹۵ را به خود اختصاص داده است. سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان متولی حمل و نقل دریایی کشور؛ مدیریت، توسعه و بهره‌برداری از زیرساخت‌های بندری و دریایی شامل اسکل­ های بازرگانی و تاسیسات بندری، سیاست­گذاری و نظارت بر ناوگان تجاری و نفتی و سنتی را عهده‌دار بوده و در تعاملی سازنده و پویا، کارآمدی سیستم حمل و نقل دریایی کشور را به ارمغان آورده است.

مهم­ترین دستاوردهای حمل­‌ونقل پس از انقلاب

ظرفیت‌سازی در بنادر، سرمایه‌گذاری در بنادر، بومی‌سازی توانمندی علمی و تخصصی ظرفیت‌سازی در بنادر، ایجاد و توسعه بنادر بزرگ جدید، کارکرد و تعییر نسل بنادر (از مراکز تخلیه و بارگیری – به زنجیره لجستیک کالا) را می‌توان خلاصه مهم‌ترین دستاوردهای بخش حمل‌ونقل دریایی طی چهار دهه پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران بر شمرد که در ادامه به هر یک از ‌آن‌ها اشاره خواهد شد.

چه میزان ظرفیت در بنادر ایجاد شده است؟

رویکرد سازمان بنادر و دریانوردی در زمینه ظرفیت­‌سازی بنادر بازرگانی کشور رویکردی راهبردی و برنامه‌­محور بوده که اجرای آن بر اساس طرح­‌های جامعی مدنظر قرار گرفته و در زمینه توسعه ظرفیت‌­ها و قابلیت­‌های بنادر به موقع مطالعه شده‌اند. در این بین افزایش ۱۲ برابری ظرفیت نفتی و غیر نفتی بنادر بازرگانی کشور از ۱۹ میلیون تن در سال ۱۳۵۷ به ۲۳۳ میلیون تن در سال ۱۳۹۶، افزایش ۹۴ برابری ظرفیت کانتینری بنادر از ۷۵ هزارTEU در سال ۱۳۵۷ به بیش از ۷ میلیونTEU  در سال ۱۳۹۶، افزایش ۴۸ برابری ظرفیت مسافری بنادر از ۵۰۰  هزار نفر در سال ۱۳۵۷ به ۲۴ میلیون نفر در سال ۱۳۹۶، افزایش ۴ برابری طول اسکله‌­های بنادرتجاری اصلی از ۱۱ هزار متر در سال ۱۳۵۷ به ۳۷ هزار متر در سال ۱۳۹۶، افزایش ۶  برابری مساحت انبارهای سر پوشیده بنادر از ۲۶ هکتار در سال ۱۳۵۷ به ۱۴۷ هکتار در سال ۱۳۹۶ و افزایش ۷ برابری مساحت باراندازها و انبارهای روباز بنادر از ۱۶۴ هکتار در سال ۱۳۵۷ به ۱۱۹۷ هکتار در سال ۱۳۹۶ را می‌توان به عنوان ظرفیت ایجاد شده در بنادر بازرگانی کشور طی ۴۰ سال اخیر دانست.

سرمایه­‌گذاری در بنادر

افزایش ۵۹۲  برابری میزان سرمایه­‌گذاری سالیانه سازمان در توسعه زیرساخت­ها (به قیمت­های جاری) از ۳.۱۷ به ۱۰۲۳۶ میلیارد ریال، افزایش ۹۰ هزار برابری سرمایه­‌گذاری بخش غیردولتی (تجمعی) از رقم صفر به رقم ۹۰۸۱۸ میلیارد ریال در بنادر، افزایش ظرفیت پذیرش کشتی‌­ها در بنادر از عمق ۱۰ متر و کشتی‌­های با ظرفیت ۲۰ هزار تنی با ایجاد امکان پذیرش کشتی­‌های خیلی بزرگ بالاتر از ۱۰۰ هزارتنی به بنادر با تامین عمق‌­های لازم به ویژه عمق بیش از ۱۷ متر در کانال­‌ها و حوضچه‌­های بنادر نیز حجم سرمایه‌گذاری صورت گرفته در بنادر کشور است.

کارکرد و تعییر نسل بنادر؛ از مراکز تخلیه و بارگیری به زنجیره لجستیک کالا

ماهیت بنادر پس از انقلاب، از بنادر نسل اول (مراکز که صرفا برای تخلیه ­و بارگیری کالا بود به سمت بنادر نسل دوم و سوم یعنی مراکزی به منظور تولید و پردازش کالا تغییر کرده است و هم ­اکنون در بنادر شهیدرجایی، شهیدبهشتی چابهار، امام­‌خمینی(ره) و امیرآباد، زیرساخت­ها و اراضی پشتیبانی لازم جهت فعالیت فراهم شده است.

طرح توسعه مجتمع بندری شهیدرجایی

طرح توسعه مجتمع بندری شهیدرجایی در سه فاز افزایش ظرفیت کانتینری بندر به ۳ میلیون TEU، افزایش ظرفیت کانتینری بندر از ۳ به ۶ میلیون TEU و افزایش ظرفیت کانتینری بندر از ۶ به ۸ میلیون TEU مدنظر قرار گرفته است که فاز ۱ در سال ۱۳۶۲ شروع  و در سال ۱۳۶۴ به بهره برداری رسید. مرحله اول فاز دوم نیز  از سال  ۱۳۸۴ شروع  و در سال ۱۳۸۶  به بهره برداری رسید. مرحله دوم این فاز نیز از سال ۱۳۹۴ شروع  و در سال ۱۳۹۶ به بهره برداری رسید و در حال تکمیل تجهیزات است. در خصوص فاز سوم نیز باید اعلام کرد که مرحله اول این فاز در سال ۱۳۹۶ به بهره برداری رسید و مرحله دوم آن نیز از اردیبهشت ۱۳۹۷ شروع  و در حال اجرا است.

طرح توسعه بندر شهیدبهشتی چابهار

فاز اول این پروژه افزایش ظرفیت اسمی بندر از ۲.۵ به ۸.۵ میلیون تن (معادل ۶ میلیون تن) است که در سال ۱۳۸۶ شروع  و در سال ۱۳۹۶ به بهره برداری رسید و توسط دکتر روحانی؛ رئیس جمهوری افتتاح شد و شامل ۴۵۰ هزار TEU کانتینری و ۱۶۵۰ هزار تن کالای فله است.

ساخت موج‌شکن‌های کوچک چند منظوره

موضوع ساخت و واگذاری موج‌شکن‌های کوچک چند منظوره با هدف بهره‌مندی مردم کشور در سواحل جنوبی در دستور کار این سازمان قرار گرفت و با تلاش صورت گرفته به تعداد ۴۹ موج‌شکن ساخته شد که از این تعداد، ۳۰  مورد به سازمان شیلات و سه مورد به نیروی دریایی سپاه و ۲ مورد به نیروی دریایی ارتش واگذار شده است و تعداد ۱۴ مورد نیز در اختیار سازمان بنادر و دریانوردی قرار دارد.

عملیات و بهره‌­برداری از بنادر

در خصوص میزان عملیات و بهره‌برداری از بنادر نیز باید خاطرنشان کرد که افزایش ۱۰ برابری عملیات تخلیه و بارگیری کالای نفتی و غیر نفتی از ۵.۱۵ میلیون تن در سال ۱۳۵۷ به بیش از ۱۵۶  میلیون تن در سال ۱۳۹۶، افزایش هفت برابری تخلیه و بارگیری کالای غیر نفتی از ۵.۱۵ میلیون تن در سال ۱۳۵۷ به بیش از ۱۰۸ میلیون تن در سال ۱۳۹۶، افزایش ۵۳ برابری تخلیه و بارگیری کانتینری از ۵۸ هزار TEU در سال ۱۳۵۷ به بیش از سه  میلیونTEU  در سال ۱۳۹۶ و افزایش ۷۰ برابری عملکرد مسافری بنادر از ۳۰۰ هزار نفردر سال ۱۳۵۷ به ۲۱ میلیون نفر در سال ۱۳۹۶ طی این سال‌ها مدنظر قرار گرفته است.

توسعه ناوگان دریایی

افزایش ۱۲ برابری ظرفیت ناوگان دریایی تجاری از ۵۲۵ هزارتن به ۶۲۵۰ هزارتن، افزایش ۱۴ برابری ظرفیت ناوگان نفتی از  یک میلیون تن به ۱۴ میلیون تن و افزایش ۸۵۰۰ برابری ظرفیت ناوگان مسافری استاندارد از رقم صفر صندلی به رقم ۸۵۰۰ صندلی را می‌توان از عمده موارد توسعه در بخش ناوگان دریایی قلمداد کرد.

تحول، توسعه و رونق حمل و نقل مسافری

در خصوص تحول، توسعه و رونق حمل و نقل مسافری در بخش بندر و پایانه مسافری؛ ساماندهی، بازسازی، توسعه و افزایش ظرفیت در پایانه‌های ۱۷ بندر مسافری شامل بنادر شهید ذاکری، شهید حقانی، کیش، لنگه، لافت، شهید باهنر، پهل، هرمز و بهمن در استان هرمزگان، خرمشهر و آبادان در استان خوزستان، خارک، گناوه و بوشهر در استان بوشهر و ترکمن و گز در استان گلستان و چابهار  و نیز توسعه و نوسازی ناوگان مسافربری دریایی از محل وجوه اداره شده با ارائه تسهیلات بانکی کم بهره و مشارکت و سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی با هدف بسط فعالیت‌های حمل و نقل و گردشگری دریایی که منجر به ایجاد ظرفیت بیش از  ۲۴ میلیون نفر مسافر دریایی مدنظر قرار گرفته است. در حوزه شناورهای مسافربری نیز تصویب اعطا ۱۵۸۰ میلیارد ریال تسهیلات وجوه اداره شده به بخش غیر دولتی برای ساخت تعداد ۳۹ فروند شامل مسافربری با ظرفیت ۴۹۴۱ صندلی صورت پذیرفته است.

جستجو و نجات دریایی

در بخش جستجو و نجات دریایی وجود ۷ مرکز اصلی جستجو و نجات در بنادر چابهار، عباس، بوشهر، امام خمینی، انزلی، توشهر، امیرآباد، ۱۲ مرکز فرعی جستجو و نجات دریایی، ۱۹ فروند شناور جستجو و نجات دریایی (سار)،  ۴ فروند بالگرد اجاره‌ای جهت عملیات جستجو و نجات دریایی در بنادر چابهار، عباس، بوشهر، انزلی و امداد رسانی و نجات جان ۴۹۲  نفر و ارایه  ۱۹۲ مورد خدمات پزشکی از مهم‌ترین مسائل قابل اشاره است. همچنین باید تاکید کرد که تعداد مرگ و میر ناشی از سوانح دریایی در سال کمتر از ۱۰ نفر است، تعداد ۱۰ فروند شناور سار در مرحله عقد قرارداد هستند، تعداد ۲ فروند شناور سار بزرگ در حال ساخت است و تعداد یک فروند شناور سار مادر با قابلیت فرود بالگرد در حال ساخت است. در خصوص خارج سازی شناورها نیز باید اعلام کرد که در طول شش سال گذشته از مجموع ۳۴۳ فروند مغروقه شناسایی شده در آب‌های مجاور استان خوزستان، بوشهر و هرمزگان، ۲۱۶ فروند خارج سازی و یا در حال خارج سازی است.

انتهای پیام

خبرنگار: نیما علیپور

دبیر خبر: متین کاکویی