سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
به گزارش کسب و کار نیوز، مواردی همچون نشست زمین، شکاف برداشتن اراضی، کاهش تحکیم زمین و حرکت آب‌های شور از پیامدهای بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی است. به همین دلیل دکتر غلامحسین زمانی و دکتر میثم منتی‌زاده پژوهشگران بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز با انجام مطالعه‌ای رفتارهای حفاظت از منابع آب کشاورزان شهرستان خرم‌آباد را مورد بررسی قرار دادند.
طبق آمار یونسکو حدود ۸۲ درصد از منابع آب کشورهای متوسط تا کم‌درآمد توسط بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آمار شرکت مدیریت منابع آب ایران نیز نشان می‌دهد که بخش کشاورزی سالانه ۸۹ درصد منابع آب کشور را مصرف می‌کند. داده‌های مربوط به آب‌های زیرزمینی نشان داده است که طی سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۹۲ برداشت آب از منابع زیرزمینی به خصوص چاه‌های عمیق و نیمه عمیق، رشد زیادی داشته است.
رفتارها و فعالیت‌های حفاظتی آب همچون به کارگیری فناوری‌های مدرن آبیاری تحت فشار (قطره‌ای و بارانی)، پوشش‌دار کردن کانال‌های انتقال آب از منبع تا مزرعه، کشت ارقام بذور با نیازهای آبی کم، ایجاد استخر یا حوضچه‌های آبی برای جمع‌آوری هرزآب‌ها یا ذخیره‌ی آبی، مشارکت کشاورزان در برنامه‌ها و فعالیت‌های حفاظت آب و غیره، نمونه‌هایی از رفتارهای حفاظتی آب در بین کشاورزان هستند که در صورت نشر و گسترش آن‌ها می‌توان با افزایش راندمان انتقال آب و راندمان مصرف آب در زمینه‌ی مدیریت و بهره‌برداری بهینه‌تر آب را در سطح مزارع کشاورزی پدید آورد.
استان لرستان و شهرستان خرم‌آباد علی‌رغم میزان بارندگی نسبتا خوب (میانگین سالانه ۴۰۰ میلی‌متر) متاسفانه به دلیل برداشت بی‌رویه در معرض تهدید کم‌آبی قرار دارد. به همین خاطر پژوهشگران دانشگاه شیراز رفتارهای‌های حفاظت آب کشاورزان خرم‌آباد را مورد بررسی قرار دادند. در این پژوهش ۳۱۰ کشاورز در این منطقه مورد بررسی قرار گرفتند و داده‌های مورد نظر با استفاده از پرسش‌نامه جمع‌آوری شده و تحلیل آماری شدند.
کشاورزان مورد مطالعه در این تحقیق بین ۱۹ تا ۸۰ سال سن داشتند و میانگین سن آن‌ها ۵۹ سال بود. این کشاورزان به طور میانگین ۳ سال سابقه تحصیل داشتند و حدود ۴۵ درصد از آنان بی‌سواد بودند. افراد تحت تکفل آن‌ها ۴ نفر بوده و به طور میانگین ۲۰ سال تجربه کشاورزی داشتند.
نتایج این پژوهش نشان داد که آگاه‌کردن کشاورزان از اثرات و نتایج مطلوب رفتارهای حفاظتی آب مثل بهره‌گیری از آبیاری تحت فشار، پوشش‌دار کردن کانال‌های آب و … می‌تواند باعث ترغیب بیشتر آن‌ها به این‌گونه رفتارهای حفاظتی شود.
همچنین شناسایی کشاورزان الگو و نمونه در زمینه‌ی حفاظت از آب و معرفی آن‌ها در سطح روستا می‌تواند زمینه‌ساز الگوگیری بقیه کشاورزان از آن‌ها شود. بسیاری از کشاورزان فعالیت‌های کشاورزی خود را با اقتباس و الگوگیری از سایر کشاورزان پیشرو و با تجربه‌تر انجام می‌دهند. بنابراین به کارگیری رفتارهای حفاظت از آب مثل آبیاری تحت فشار توسط یک کشاورز نمونه در سطح روستا می‌تواند باعث ترغیب سایرین به این شیوه‌ی آبیاری شود.
با افزایش دسترسی کشاورزان به منابع اطلاعاتی مثل کلاس‌های آموزشی، نشریات ترویجی و… نیز می‌توان ضمن افزایش دانش حفاظت از آب در بین آن‌ها، تمایلاتشان را به سوی انجام رفتارهای حفاظت از آب سوق داد. همچنین کشاورزانی که به ارزش‌های اخلاقی مثل «صرفه‌جویی در مصرف آب»، «مسئولیت‌پذیر بودن در حفاظت از منابع آب» و «آینده‌نگری در قبال حق نسل‌های آینده از منابع آب موجود» اعتقاد دارند، دغدغه‌ی مصرف بهینه‌ی منابع آب را دارند و به دنبال شیوه‌های حفاظت از آن هستند.
یکی دیگر از یافته‌های این تحقیق به تاثیر میزان درآمد کشاورز نیز تاکید داشت زیرا بسیاری از رفتارهای حفاظتی مثل آبیاری تحت فشار، پوشش‌دار کردن کانال‌های آبیاری و … همگی هزینه‌هایی را بر کشاورز تحمیل می‌کند و بسیاری از کشاورزان خرده مالک که توانایی اقتصادی لازم برای پوشش این هزینه‌ها را ندارند، کمتر اقدام به انجام این‌گونه فعالیت‌ها می‌کنند.
نتایج این پژوهش در آخرین شماره‌ی فصل‌نامه‌ی علمی پژوهشی «تحقیقات منابع آب ایران» به چاپ رسیده است.
انتهای پیام
