یکی از آفت‌های آموزش ریاضی “ترس از آزمون” است/ضرورت آموزش بدون ایجاد نگرانی

غلامرضا بهرامی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا درباره شیوه آموزش در کارگاه‌های ویژه کودکان که در خانه ریاضیات نیشابور  برگزار ‌می‌شود، گفت: بچه‌ها در کارگاه‌های آموزش ریاضیات خانه ریاضیات به صورت گروهی با وسایل آموزش ریاضی بازی می‌کنند، به عنوان مثال با مقوا، نخ و وسایل دیگر ضمن بازی با مفاهیم ریاضی آشنا می‌شوند مثلا در یک دوره کارگاهی که برای دانش‌آموزان مقطع پنجم دبستان برگزار می‌شود، مفاهیم  کتاب ریاضی پنجم دبستان با سرگرمی به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود و آن‌ها بدون این که حتی یک مسئله از کتاب را حل کنند، مفاهیم کتاب را می‌آموزند.

بهرامی‌زاده با اشاره به اینکه یکی از اهداف خانه ریاضیات عمومی کردن ریاضیات است، افزود: خانه ریاضیات نیشابور در سال ۱۳۷۹ همزمان با برگزاری مراسم روز جهانی خیام به‌وسیله وزیر علوم وقت، دکتر بهزاد رییس وقت انجمن ریاضی ایران و استاندار خراسان بزرگ و تعداد زیادی از دانشمندان بزرگ ایران و جهان افتتاح شد. در خانه ریاضیات تلاش می‌کنیم ریاضیات را عمومی کنیم؛ در گذشته فقط دانش‌آموزان و اولیای آن‌ها با ریاضیات آشنایی داشتند و  برای دیگران ریاضیات معنای چندانی نداشت؛ در صورتی که کل عالم خلقت بر پایه ریاضی است و همه انسان‌ها با قوانین ریاضیات زندگی می‌کنند؛ مثلا یک نفر که می‌خواهد از خیابان عبور کند، از قوانین ریاضی برای تخمین فاصله اتومبیل‌ها تا خود استفاده می‌کند.

رییس هیات‌مدیره خانه ریاضیات نیشابور ادامه داد: خانه ریاضیات نیشابور یکی از اولین خانه‌های ریاضیات ایران است. هدف ما این است که مفاهیم ریاضی را به همه افراد جامعه منتقل کنیم و ترس آموختن و آزمون ریاضی را از بین ببریم. ریاضی یکی از شیرین‌ترین علم‌هاست؛ به شرط این‌که درست و بدون ایجاد نگرانی آموزش داده شود. هدف ما این است که ترس از امتحان را از میان ببریم و به آزمون به چشم یک سرگرمی نگاه شود؛ زیرا یکی از آفت‌های آموزش ریاضی ترس از آزمون است. یکی دیگر از اهداف خانه ریاضیات کشف و پرورش استعدادهای برتر و هدایت نخبگان است.

وی درباره آموزش مفهومی ریاضیات در مقاطع بالاتر، گفت: در سطوح بالاتر موقعیتی ایجاد شده که استاد و دانشجو به کمک یکدیگر تحقیق و پژوهش می‌کنند. ما در خانه ریاضیات کلاس‌های تقویتی برگزار نمی‌کنیم؛ زیرا لذت یادگیری از دانش‌آموزان سلب می‌شود و به نظر من کلاس‌های تقویتی نه‌تنها مفید نیست، بلکه مضر است؛ چون حلاوت آموزش را از دانش‌آموزان می‌گیرد. دکتر غلامحسین مصاحب، ریاضیدان سرشناس، در یکی از کتاب‌های خود می‌گوید “معلم یا برنامه‌ریزی که دانش‌آموز را ماشینی بار آورد، گناهکار است”.

موسس خانه ریاضیات نیشابور با بیان اینکه اگر دانش‌آموزان صحیح هدایت شوند با مشکلات تحصیلی مواجه نخواهند شد، گفت: ۶ سال پیش در مجمع شورای خانه‌های ریاضیات که در نیشابور برگزار شد و تمام مسؤولان شهر و تعداد زیادی از استادان ریاضیات حضور داشتند، معاون ارزشیابی اداره کل آموزش وپرورش خراسان بزرگ گزارش داد که میانگین نمرات ریاضی دانش‌آموزان شهر نیشابور بالاتر از دیگر شهرهای خراسان است. این آمار نمایانگر تاثیر خانه ریاضیات نیشابور در آموزش ریاضی این شهر است.

وی با تاکید بر اینکه خانه ریاضیات یک سازمان مردم‌نهاد است، خاطرنشان کرد: اینجا مکانی برای کسب درآمد و کسب شهرت نیست. ما به هیچ‌کدام از افرادی که در خانه ریاضیات نیشابور کار می‌کنند، به جز چند کارمند دفتری حقوق نمی‌دهیم و استادانی هم که با ما همکاری می‌کنند، هم به طور رایگان تدریس می‌کنند؛ ما هم از دانش‌آموزانی که در برنامه‌ها فعالیت می‌کنند، مبلغی دریافت نمی‌کنیم، مگر برای شرکت در برخی کارگاه‌ها؛ زیرا مدرسان کارگاه‌ها را ازخارج از خانه ریاضیات دعوت می‌کنیم؛ بقیه برنامه‌های خانه ریاضیات به کمک افراد نیکوکار ساماندهی می‌شود.

رییس هیات‌مدیره خانه ریاضیات نیشابور درباره بازدیدی که پروفسور “والداشمیت”، رییس انجمن ریاضی فرانسه از خانه ریاضیات نیشابور در سال ۸۴ داشت، گفت: پروفسور “والداشمیت”، رییس انجمن ریاضی فرانسه و نایب رییس انجمن ریاضیات کاربردی جهان، بعد از بازدید از خانه ریاضیات، درباره خانه ریاضیات نیشابور گفته بود که از فعالیت‌های خانه ریاضیات نیشابور شگفت‌زده شده و عضویت در خانه ریاضیات نیشابور برای او یک افتخار است.

بهرامی‌زاده درباره چگونگی تامین هزینه‌های خانه ریاضیات نیشابور و افراد نیکوکاری که از این مرکز حمایت می‌کنند، اظهار کرد: این نهاد به کمک افراد خیر اداره می‌شود، مانند پروفسور صالحی که فارغ‌التحصیل دانشگاه “هاروارد” است. پروفسور صالحی در سال ۸۴ یا ۸۵ در بازدیدی از خانه ریاضیات نیشابور و مشاهده برنامه‌ها و فعالیت‌های خانه ریاضیات مبلغ چهار میلیون تومان به خانه اهدا کرد. ما با مبلغی که ایشان اهدا کردند تعدادی کامپیوتر خریدیم و کارگاهی به نام “خاندان صالحی” احداث کردیم. دفعه دومی که ایشان برای بازدید از خانه ریاضیات آمدند، ما در حال برگزاری دوره‌هایی برای آموزش کامپیوتر به افراد کر و لال بودیم و ایشان پس از بازدید از خانه ریاضیات به نماینده خود که یکی از معاونان فرمانداری بود، گفت همه‌ هزینه‌هایی که خانه ریاضیات برای برگزاری این کارگاه دارد را من پرداخت می‌کنم. حمایت‌های پروفسور صالحی و برادر و خواهرشان از خانه ریاضیات نیشابور  همچنان ادامه دارد و ایشان یکی از اعضای افتخاری خانه ریاضیات نیشابور است.

عضو سابق هیات‌مدیره شورای خانه‌های ریاضیات درباره شروطی که خانه ریاضیات نیشابور هنگام آغاز به کار خود وضع کرده است، گفت: هنگامی که خانه ریاضیات نیشابور کار خود را شروع کرد، شروطی با همکاران وضع شد؛ اول اینکه خانه ریاضیات محل خدمت است، نه محل درآمد و کسب شهرت و دوم این که به هیچ فرد یا نهادی گفته نشود که به ما کمک کند؛ ما کار خود را انجام می‌دهیم و وقتی دیگران نتایج کار ما را می‌بینند، به ما کمک می‌کنند.

به گفته بهرامی‌زاده، خانه ریاضیات نیشابور مسابقاتی را که در خانه‌های ریاضیات شهرهای دیگر برگزار می‌شود، هم برگزار می‌کند؛ هم‌چنین هر سال با تالیف کتاب‌های جدید از طرف آموزش‌وپرورش، از مولفان کتب جدید و معلمان نیشابور و شهرستان‌های دیگر دعوت می‌شود تا طی جلساتی نکات جدید کتاب‌ها را با معلمان در میان بگذارند و به سوالات آنها پاسخ دهند.

وی درباره موفقیت‌های این مرکز علمی، گفت: ما در سال ۹۰ رتبه اول ترویج علم را از طرف انجمن ترویج علم ایران دریافت کردیم. در خانه ریاضیات نیشابور  کلاس‌های محاسبات سریع ذهنی، آموزش ریاضیات به نابینایان و یوسی‌مس (مسابقات حساب ذهنی) برگزار می‌شود. نابینایان ایرانی توانستند  در مسابقات ریاضی‌ای که در دبی برگزار می‌شود، رتبه اول را کسب کنند. هر سال در مسابقات یوسی‌مس (مسابقات  حساب ذهنی) که برگزار می‌شود، خانه ریاضیات نیشابور مقام اول را کسب می‌کند.

بهرامی‌زاده یکی از فعالیت‌های خانه ریاضیات نیشابور را، ساخت و ترویج وسایل آموزشی جهت ساده‌سازی مفاهیم ریاضی عنوان کرد و افزود: ما این وسایل را به کمک دانش‌آموزانی که در کارگاه‌ها شرکت می‌کنند، می‌سازیم و هر سال نمایشگاهی از این وسایل در شهرهای مختلف برپا می‌کنیم.

وی در ادامه به برگزاری مسابقات تیمی ریاضی به عنوان یکی دیگر از برنامه‌های برگزار شده در خانه ریاضیات نیشابور اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از فعالیت‌ها برگزاری مسابقات تیمی ریاضی است. مسابقه بدین شکل است که در هر پایه‌ای  سه امتحان برگزار می‌شود؛ اولین امتحان در آبان برگزار می‌شود، بعد از آزمون اول افراد گروه‌بندی می‌شوند و تا بهمن‌ماه برای آزمون تمرین می‌کنند، سپس در اردیبهشت ماه مرحله آخر آزمون به نحوی برگزار می‌شود که از هر مدرسه یک تیم برای هر پایه تحصیلی به جز سال آخر دبیرستان شرکت می‌کنند. ما در این مسابقات از شهرستان‌های مختلف هم شرکت‌کننده داشتیم، هم‌چنین در سال‌های گذشته این مسابقه به طور همزمان در برخی خانه‌های ریاضیات شهرستان‌های دیگر هم برگزار شد. مرحله آخر این مسابقه در محوطه زیبای آرامگاه خیام برگزار می‌شود و داوطلبان سوالات را در گروه‌های سه‌نفری حل می‌کنند. حضور بازدیدکننده‌های آرامگاه در این مسابقات و همراهی دانش‌آموزان بلامانع است. در پایان این مسابقه ما برای هر رتبه سه گروه را اعلام می‌کنیم، یک گروه برنده از میان دبیرستان‌های معمولی، یک گروه از میان دبیرستان‌های تیزهوشان و نمونه دولتی و گروه سوم هم مدارسی که از روستاها در این مسابقات شرکت کرده‌اندو درواقع به طور کلی تقریبا به ۵۰ نفر جایزه داده می‌شود.

بهرامی‌زاده ادامه داد: ما در تلاش هستیم که مسابقه به سطحی برسد که نه تنها دانش‌آموزان، بلکه مردم عادی با مشاغل مختلف هم در آن شرکت کنند. سعی ما این است که سوالات حتی‌الامکان به روابط پیچیده ریاضی وابسته نباشد و به کمک فکر ریاضی حل شود. دانش‌آموزانی که در این مسابقه شرکت می‌کنند بعد از دو ساعت وقت گذاشتن برای حل سوالات شاداب‌تر از زمانی که مسابقه را شروع کردند، آن را به پایان می‌برند. به نوعی ما در این مسابقات ترس از ریاضی را از بین می‌بریم.

وی با اشاره به این که هر خانه ریاضیاتی یک متولی دارد، گفت: متولی هر خانه ریاضیات باید بتواند مکان مناسب و هزینه‌های ضروری را تامین کند. خانه ریاضیات هر شهری یک نهاد را متولی خود می‌کند؛ مثلا متولی خانه ریاضیات نیشابور آموزش و پرورش است.

بهرامی زاده در ادامه این گفت‌وگو به طرح «بوستان ریاضیات» در نیشابور اشاره کرد و افزود: ما همواره به این فکر می‌کردیم که بتوان محیطی عمومی‌ را فراهم آورد که در آن همه‌ جزئیات با استفاده از قوانین ریاضیات ساخته شده ‌باشد و هر کدام از اشیا به نوعی نمایانگر یکی از مفاهیم ریاضی باشد، مثلا بوستانی ساخته شود که در آب‌نماهای آن پل‌هایی قرار داده شود که بیانگر مفهوم مسئله پل‌های کونیگسبرگ باشد و بتواند به افراد مختلف زیبایی‌های ریاضی را نشان دهد؛ ما ایده چنین بوستانی را ۱۷ سال پیش مطرح کردیم و یکی از شاگردانم که در آن زمان عضو شورای شهر بود، زمینی را برای اجرای این طرح پیدا کرد. سپس همایشی با حضور دانشجویان معماری و ریاضی برگزار کردیم و جزئیات ساخت بوستان ریاضی را با آن‌ها مطرح کردیم و از آن‌ها خواستیم که یک نقشه برای این بوستان طراحی کنند.

موسس خانه ریاضیات نیشابور با بیان اینکه ایجاد بوستان ریاضیات دقیقا مصداق عمومی کردن ریاضی است؛ ادامه داد: بعد از اینکه نقشه در شورای شهر نیشابور تایید شد، جلسه‌ای در استانداری با حضور شهردار وقت نیشابور و معاونانش، نمایندگانی از شورای شهر، نماینده انجمن ریاضی ایران یک یا دونفر از اعضای هیات‌امنای خانه ریاضیات نیشابور و من به عنوان نماینده خانه ریاضیات برگزار شد. معاون عمرانی استانداری به شهردار گفت که یک‌ونیم هکتار برای احداث چنین بوستانی کم است و در آن جلسه قرار شد که ۳۰ هکتار زمین به ساخت این بوستان اختصاص یابد. به عقیده استادان ریاضیات همانند چنین بوستانی در هیچ کجای جهان وجود ندارد. تا الان حدود دو میلیارد برای بوستان ریاضیات هزینه شده، اما به دلیل نبود بودجه چندین سال است که اجرای این طرح طول کشیده است.

رییس هیات‌مدیره خانه ریاضیات نیشابور در پایان با اشاره به این‌که فعالیت‌های این مرکز علمی محدود به شهر نیشابور نیست، افزود: ما استادان خانه ریاضیات نیشابور  را به شهرها و روستاهای مختلف اعزام می‌کنیم و از آن‌ها می‌خواهیم به بهانه‌های مختلف به همه‌ دانش‌آموزان هدایایی بدهند تا بچه‌ها به ریاضیات علاقه‌مند شوند. هم‌چنین خانه‌های ریاضیات شهرهای مختلف از استادان ما دعوت می‌کنند تا مربیان را آموزش دهند  و ما به صورت رایگان این کار را انجام می‌دهیم و اگر شهرهای مختلف بنای تاسیس خانه ریاضیات داشته باشند، می‌توانند با ما تماس داشته باشند و مشورت کنند. ما با قدرت به کارمان ادامه می‌دهیم تا جایی که استقبال‌ها بیشتر از توان اجرایی‌مان شود.

انتهای پیام