تیر خلاص به ارزآوری فرش دستباف

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز اگرچه مشکلات زیادی بر سر راه بافت فرش دستباف و قالی‌بافان وجود دارد؛ اما این هنر و صنعت ایرانی هنوز به راه خود ادامه می‌دهد. مشکلات مالیات و بیمه هنوز حل نشده بود که افزایش نرخ ارز را داشتیم. اگرچه افزایش نرخ ارز برای صنعت فرش دستباف ایرانی فرصت‌های خوبی را فراهم کرد تا این کالا ارزآوری زیادی داشته باشد؛ اما امروز بازگشت ارز حاصل از صادرات به نیما مشکل‌ساز شده است.
تولید بدون صادرات موضوعیت ندارد؛ بنابراین اگر صادرات باشد، تولید رونق خواهد گرفت و بنابراین فرش تا زمانی سفیر ایران در بازارهای جهانی است که بتواند صادرات موفقی داشته باشد؛ پس باید تولیدکنندگان و صادرکنندگان را حمایت کنیم. صادرات فرش دستباف در سال ۷۴ یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بوده است؛ در حالی که اکنون مالیات بر ارزش‌افزوده، مالیات بر تسعیر ارز و مساله فرش‌های مرجوعی در کنار نگاه سیاسی و جناحی به فرش دستباف ایران مشکلات زیادی را برای صادرکنندگان فرش دستباف ایرانی فراهم کرده است. در قالب تحریم‌های داخلی، برخی مسائل از جمله تغییرات و نوسانات شدید نرخ ارز و تصمیمات خلق‌الساعه بدون مشورت با بخش خصوصی گریبانگیر فرش دستباف شده است. هنوز مشکل جوایز صادراتی پرداخت‌نشده از سال ۹۱ حل نشده بود که نگرانی مالیات بر صادرات به عناوین مختلف، این هنر-صنعت اصیل ایرانی را تحت‌الشعاع قرار داد. قانون مالیات بر تسعیر ارز سال‌های بسیاری توانست صادرکنندگان فرش دستباف ایرانی را تحت‌الشعاع خود قرار دهد؛ این در حالی است که اکنون برخی مالیات‌های تعریف‌شده، تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایرانی را تحت‌تاثیر قرار داده؛ در حالی که آنچه به آن نیاز است، همدلی دولت در کنار بخش خصوصی و بها دادن به نهادهای برگرفته از صادرکنندگان حقیقی است.
بخش خصوصی شناسنامه‌دار در یک محیط کسب‌وکار آرام، باید ضمانت‌های رفتاری میان‌مدت و بلندمدت از دولت دریافت کند، این در حالی است که هنوز صادرکننده تکلیف خود را نمی‌داند؛ یعنی پیمان‌سپاری ارزی مشکلاتی را ایجاد کرده که وضعیت تقریبا ناشناخته‌ای را پیش روی صادرکنندگان قرار داده است. سامانه نیما از دیگر معضلات امروز صنعت فرش است؛ به این معنا که ضرورت ارائه ارز حاصل از صادرات به نرخ دولتی در کنار بازگشت ارز حاصل از صادرات تنها ظرف دو ماه مشکلات اساسی را برای صادرات فرش دستباف ایرانی ایجاد خواهد کرد.

مالیات‌های سنگین در صنعت فرش
مجتبی عراقچی، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف
شش ماهه ابتدایی سال که شاهد افزایش و نوسانات نرخ ارز بودیم، فرصت مناسبی برای درآمدزایی و ارزآوری حاصل از صادرات فرش دستباف بود؛ فرصتی که برای بسیاری از حوزه‌ها فرصت نبوده و از آن به عنوان بزرگ‌ترین مشکل یاد می‌کنند. با افزایش نرخ ارز برای فروش فرش دستباف ایرانی فرصت خوبی به وجود آمد تا محصولات را به مشتریان با ارز بفروشیم. گرچه موقتی بودن سود حاصل از افزایش نرخ دلار واضح است؛ اما به هر حال می‌تواند فرصتی را برای کسب درآمد بیشتر برای فعالان فرش دستباف ایجاد کند؛ اما در شرایط فعلی نرخ ارز مشخص نیست و اگر قرار بر آن باشد که ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما عرضه شود، برای صادرکننده صرف نخواهد داشت و زمانی صادرات فرش دستباف صرفه اقتصادی خواهد داشت که ارز حاصل از فروش به نرخ بازار آزاد یا نرخی بیشتر از نرخ دولتی به فروش برسد. به همین دلیل بسیاری از فعالان باسابقه در صادرات فرش دستباف از ادامه فعالیت کناره‌گیری کرده‌اند و همین امر موجب شده است تا وضعیت خوبی بر بازار حکمفرما نباشد. از سوی دیگر عواملی همچون مالیات‌های سنگین در صنعت فرش باعث ایجاد مشکلاتی شده است؛ چراکه می‌بینیم هم تولیدکننده و هم صادرکننده فرش از معافیت مالیاتی برخوردارند؛ اما در این میان فروشندگانی که واسط بین تولیدکننده و صادرکننده هستند مالیات‌های سنگینی را باید بپردازند که برای بسیاری از آنها ادامه این کار صرفه اقتصادی ندارد.
این در حالی است که درصد بسیار زیادی از مواد اولیه فرش دستباف ایرانی از داخل تامین می‌شود و تنها ماده وارداتی برای تولید فرش دستباف، ابریشم است که از چین وارد کشور می‌شود. امروز مهم‌ترین مشکل فروشندگان فرش پرداخت مالیات است. مالیات نسبت به سال‌های گذشته، ۴ تا ۵ برابر شده است و عده زیادی از مغازه‌داران خواستار تعطیلی مغازه‌های‌شان هستند. فرش دستباف نماد کالای ایرانی است و امروز افزایش تورم و دستمزد کارگر در سال‌های اخیر منجر شده قیمت نهایی فرش دستباف افزایش یابد و این در حالی است که ۸۵ درصد قیمت یک قطعه فرش هزینه کارگر است و در حال حاضر به واسطه کاهش بیش از حد تقاضا، میزان تولید و بافت فرش نیز کاهش یافته است.

با توجه به تصمیم اخیر کسی حاضر به فعالیت در بخش صادرات نیست
کریم الوندی، فعال بازار فرش دستباف
از آن روزی که اعلام کردند ارز حاصل از صادرات فرش دستباف باید به سامانه نیما بازگردد، در همین بازار فرش که بسیاری از صادرکنندگان بزرگ و باسابقه فرش ایرانی فعالیت می‌کنند، اعلام کردند که دیگر در مقوله صادرات وارد نخواهند شد. در حالی این تصمیم اعلام شد که این شرایط می‌تواند برای صنعت فرش دستباف ایرانی مغتنم باشد و با افزایش نرخ ارز درآمدهای صادراتی هم افزایش پیدا کند.
اگر برای این تصمیم برنامه‌ریزی شده و تفکری پشت این تصمیم است، باید اعلام کرد که ضرر زیادی به صنعت فرش ایرانی وارد شد. کسی در این بازار تمایل ندارد کالای خود را صادر کند. حتی با وجودی که ممکن است کالا در مغازه ماه‌ها بماند و خاک بخورد، باز هم با توجه به تصمیم اخیر کسی حاضر به فعالیت در بخش صادرات نیست. به دلیل کاهش قدرت خرید، مردم هم قادر نیستند فرش‌های دستباف را خریداری کنند. بنابراین امروز رکود بر بازار حاکم است و فروشی وجود ندارد. حال با توجه به این موارد مالیات هم مزید بر علت شده تا در این رکود، بلای جان فعالان فرش شود. رکود موجود در بازار گریبانگیر فرش دستباف ایرانی شده و باید برای حفظ این صنعت اقداماتی صورت بگیرد. صنعت فرش دستباف نیازمند حمایت است و افزایش صادرات و در اختیار گرفتن بازار‌های جدید نیازمند حمایت دولت و معافیت‌های مالیاتی است.