“افزایش هزینه‌ فعالیت‌ سیاسی”علت کاهش فعالیتهای دانشجویی/عدم تعامل درست صاحبان قدرت بادانشگاهها

دکتر محمدرضا فراهانی درگفت‌وگوبا ایسنا، با اشاره به اینکه هزینه فعالیت‌های سیاسی در دانشگاه‌های کشور در یکی دو دهه اخیر بالا بوده است، گفت: شاید حاکمیت دانشگاهی مطیع می‌خواسته و چون محقق نشده انتخاب بعدیش دانشگاهی منفعل بوده است؛ به هر حال خواسته یا ناخواسته اقداماتش با افزایش هزینه برای دانشجویان کنشگر موجب کاهش تمایلات عیان و تقاضا برای فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی شده است.

وی ادامه داد: اکنون توجه به رسالت دانشگاه در ایران که که در دهه‌های اول و دوم انقلاب با شاخصه‌های روشنگری، نقد قدرت و پیشتازی همراه بوده است، افول کرده و گویا اصحاب قدرت هم دانشگاهی پویا و مستقل نمی‌خواسته‌اند و دخالت‌های زیاد و طاقت‌فرسایی که از خارج دانشگاه وجود داشته نیز به این افول کمک کرده است. منظور من از حاکمیت ساختاری است که قدرت در آن توزیع شده است و و تمرکز قدرت بر خلاف تصورات موجود در آن وجود ندارد.

معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت تأکید کرد: صاحبان قدرت تعامل درستی با دانشگاه نداشته‌اند چرا که اصولاً فهم درستی از دانشگاه نداشته و ندارند، بنابراین نوع تعامل آن‌ها تعامل درستی نبوده و نیست.

فراهانی درباره تأثیرات بلند مدت و کوتاه مدت «دانشگاه پویا و مشارکت اجتماعی بالا بر جامعه»، گفت: هرگاه دانشگاه پویا، زنده و دغدغه‌مند بوده است به تبع جامعه نیز فعال، زنده و با نشاط و مشارکت سیاسی‌اجتماعی بالا بوده است، بدیهی است که مشارکت بالا نشان از سرمایه اجتماعی بالا و سرمایه اجتماعی بالا نماد مشروعیت سیاسی است. این از اثرات کوتاه مدت دانشگاه پویا و زنده است و در دراز مدت نیز دانشگاه پویا به مثابه موتور متحرک جامعه می‌تواند باعث ثبات، بالندگی، رشد و توسعه شود. بدیهی است لازمه دانشگاه زنده، بانشاط و پویا آزادی اندیشه‌ورزی و تضارب آرا است و الزاماً خروجی‌های دانشگاه مستقل و آزاد قابل پیش‌بینی نیست. در واقع دانشگاه با فرآیندهای مشخص و مبتنی بر اندیشه‌ورزی خروجی‌های نامعین دارد. لذا متاسفانه برخی دانشگاه را آزاد و مستقل نمی‌خواهند بلکه می‌خواهند فرآیندهای اندیشه‌ورزی و آزادی بیان به خروجی‌های مشخص بینجامد، بنابراین با دانشگاه قیم مآبانه برخورد می‌کنند که این با تعریف دانشگاه در تضاد است.

معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت در پاسخ به پرسشی درباره قیاس فضای دانشجویی فعلی با گذشته خاطر نشان کرد: ابتدای دولت یازدهم فضای سردی بر دانشگاه‌ها حاکم بود و فضای امنیتی مانع حضور مؤثر دانشجویان در دانشگاه‌ها شده بود. تغییر دولت و فضا باعث شد که در توسعه فعالیت‌های دانشجویی شیب صعودی داشته باشیم و من احساس می‌کنم فعالیت‌های دانشجویی در حوزه‌های مختلف روزبه‌روز بهتر می‌شود.

وی ادامه داد: فضا نسبت به پنج سال قبل مثبت‌تر شده اما باید توجه داشت که جریان دانشجویی جریانی سیال است؛ هر سال تعدادی دانشجو به دانشگاه‌ها وارد و تعدادی خارج می‌شوند لذا ترکیب دانشجویان هر پنج‌سال تقریباً به طور کامل عوض می‌شود و در گذشته تغییر ترکیب دانشجویی بر نوع و کیفیت مطالبات در دامنه‌ای محدود تأثیرگذار بود اما به نظر می‌رسد در حال حاضر تغییر ترکیب دانشجویی با تغییر غیرقابل تصوری از ارزش‌ها، نگرش‌ها و سطح و نوع مطالبات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی همراه است؛ هر چند که این تغییرات در جهت بردار تغییرات قبلی است اما سرعت و کیفیت آن سیری شتابان پیدا کرده است. به نظر می‌رسد افزایش دغدغه‌های فردی و کاهش دغدغه‌های اجتماعی یکی از شاخصه‌های این تغییرات است.

فراهانی با بیان اینکه نمی‌توان تفاوت علایق دانشجویان را تنها عامل کاهش فعالیت‌های دانشجویی دانست گفت: دانشگاه همیشه برای خود رسالت اجتماعی قائل بوده، خود را پیشرو می‌دانسته و به تحولات خود و کشور حساس بوده اما ممکن است “افزایش هزینه‌ فعالیت‌های سیاسی” علت کاهش فعالیت‌های دانشجویی باشد.

فراهانی با بیان اینکه تغییر نسل بر فضای دانشگاه‌ها تأثیر گذاشته گفت: احساس می‌کنم اولین موضوعی که در دانشگاه می‌بینیم تغییر نسل است. جوانانی که وارد می‌شوند مثل نسل قبلی نیستند و به نظر می‌رسد دغدغه‌های اجتماعی کمتر و بیشتر دغدغه‌ها فردی شده است،ذ همچنین حس مسؤولیت اجتماعی کمتر شده است.

معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت درباره تأثیر جامعه بر کاهش فعالیت‌های دانشجویی، گفت: در سال ۱۳۹۲ مردم با انتظارات خاصی در انتخابات شرکت کردند و خواسته‌های خود را در سال ۱۳۹۶ تکرار کردند و امید مردم به تغییر شرایط موجود بود. اما آن‌چه که اتفاق افتاد این بود که فاصله داشته‌ها با مطالبات در سال ۱۳۹۷ از فاصله داشته‌ها با مطالبات در سال ۱۳۹۲ بیشتر شده است، یعنی علی‌رغم پاسخ کند به مطالبات مردمی، به علت ناکافی بودن این پاسخ میزان «مطالبات» با سرعتی بیش از «پاسخ‌گویی به مطالبات» رشد کرده است، بنابراین فاصله انتظارات تا داشته‌ها روز به روز بیشتر می‌شود.

وی تأمل جنبش دانشجویی در عملکرد گذشته و بازنگری در آن‌را که در واقع یک دوره کمون محسوب می‌شود یکی از دلایل دیگر رخوت حاکم بر فضای دانشگاه عنوان کرد و گفت: تحولات دانشگاه‌ و جنبش‌های دانشجویی فراز و نشیب‌های زیادی داشته است. شاید بخشی از افت آن به این مربوط است که جریان دانشجویی در حال تفکر و یافتن راه‌های جدید برای دستیابی به خواسته‌های خود است. یعنی شاید جریان دانشجویی دارد گذشته را بررسی کرده و در حال تجدید نظر است. شاید این خروجی دانشگاه که شاهد آن هستیم معنای رخوت و آرامش ندارد. شاید جریان دانشجویی در حال ارزیابی گذشته، یافتن راه‌های جدید و بازآفرینی خود است.

 دلیل شکل نگرفتن کرسی‌های آزاد اندیشی

معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه عدم رونق کرسی‌های آزاد اندیشی حاصل عدم احساس امنیت دانشجویان برای عیان کردن همه لایه‌های فکری‌شان است، گفت: افراد برای به زبان آوردن همه‌ آنچه که فکر می‌کنند، احساس امنیت نمی‌کنند. وقتی افراد تصور می‌کنند که اگر آنچه را که فکر می‌کنند به زبان آورند علیه خودشان استفاده می‌شود، دیگر تمایلی برای بیان آنچه که در پس زمینه ذهنی‌شان می‌گذرد، ندارند.

این مقام مسؤول با تشریح شرایط شکل‌گیری کرسی‌های آزاداندیشی، خاطر نشان کرد: وقتی می‌خواهیم کرسی‌های آزاداندیشی راه بیندازیم آدم‌ها باید احساس امنیت کنند که بتوانند همه‌ آنچه که فکر می‌کنند درست است را بیان کنند. شکل نگرفتن این کرسی‌ها به این معنی است که دانشجویان مایل نیستند همه‌ اندیشه‌های خود را در معرض دید دیگران قرار دهند و این هم ناشی از عدم امنیت‌روانی آن‌ها است که تصور می‌کنند یا آزادی بیان یا آزادی پس از بیان وجود ندارد. البته من کاری ندارم که این احساس واقعی است یا فقط احساس عدم آزادی پس از بیان است، اما این مهمترین دلیل شکل‌نگرفتن کرسی‌های آزاداندیشی است.

فراهانی درباره تأثیر دولت‌ها در فعالیت‌های دانشجویی گفت: دولت‌ها گفتمان‌های متفاوتی دارند. برخی گفتمان‌ها خواهان یک جامعه آزاد هستند که آزادی بیان در آن نهادینه شود اما برخی هم اعتقادی عمیقی به آزادی در جامعه نداشتند و در شعارهایشان هم هیچ‌گاه گفتمان آزادی‌خواهانه وجود نداشته است. دولت‌هایی که شعار آزادی سر دادند هم به نظر من در عمل خیلی خوب عمل نکردند و می‌توانستند بهتر عمل کنند که آزادی بیان در جامعه تبدیل به یک فرهنگ شود. ما الان جامعه‌ای داریم که میراث‌دار چندین هزارسال حکومت شاهنشاهی و استبدادی است. انگار این موضوع در آحاد جامعه نهادینه و ژنی شده است. یعنی هر کس در هر جایگاه که قرار می‌گیرد مستبد می‌شود و دموکراتیک عمل نمی‌کند، حتی جریان‌هایی که به شدت طرف‌دار آزادی و دموکراسی هستند بیشر قبیله‌ای و پدرسالار اداره می‌شوند تا آزاد و دموکرات، لذا برای ایجاد تغییر و تحول باید خیلی تلاش کنیم. این قضیه یک امر کاملا فرهنگی است که در مدت طولانی و با تلاش زیاد حل و فصل خواهد شد.

کشور نمی‌تواند با مدیریت‌های بی‌ثبات، کوتاه مدت و ناپایدار پیشرفت کند

معاون وزیر بهداشت درباره مسأله استیضاح وزیر علوم، گفت: به طور کلی از این وضعیت استیضاح‌های متعدد آن هم با فاصله کمی از رأی اعتمادی که مجلس سال گذشته به وزرا داده ناخرسندم. کشور نمی‌تواند با مدیریت‌های بی‌ثبات، کوتاه مدت و ناپایدار پیشرفت کند. تعجب می‌کنم هنوز یک سال از زمانی که آقای دکتر غلامی رأی اعتماد گرفتند، نگذشته است. چه اتفاقی افتاده که منجر به استیضاح می‌شود؟ چرا در روزی که رأی اعتماد داده می‌شود بررسی‌های عمیق و کارشناسی صورت نمی‌گیرد.

فراهانی با طرح این پرسش که آیا می‌شود فردی در حوزه‌ای مانند آموزش عالی که تحولات به کُندی اتفاق می‌افتد طی یک سال توانمندی یا حتی ضعف خود را نشان دهد؟ تصریح کرد: این استیضاح‌هایی که این روزها در مجلس مطرح است مثل استیضاح آقای ظریف که به منافع ملی ما ضربه می‌زند برای من قابل فهم نیست.

فراهانی در پایان درباره عملکرد یکساله وزارت علوم در آموزش عالی گفت: آموزش عالی در سه حوزه نرم‌افزاری «آموزشی»، «پژوهشی» و «فرهنگی و دانشجویی» و در توسعه زیرساخت‌های مربوط به این حوزه‌ها مسؤولیت دارد و باید با توجه به آمار و ارقام در مورد عملکرد سخن گفت. من اطلاعات دقیقی در این زمینه ندارم اما به نظر می رسد فعالیت‌های این وزارتخانه مثل زمان دولت یازدهم در حال انجام است و مسئله خاصی وجود ندارد، لذا این استیضاح نه تنها کمی به آموزش عالی نمی‌کند بلکه برای این حوزه آسیب‌زا است.

انتهای پیام