حوله ای که جهانی شد

به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایرنا، خراشاد در ۲۵ کیلومتری بیرجند مرکز استان واقع شده و جمعیت روستا در آخرین سرشماری ۷۵۰ نفر اعلام شده و هفت هکتار از ۷۰ هکتار آن فضای گردشگری است.
براساس اعلام شورای جهانی صنایع دستی، بعد از بررسی های انجام گرفته، روستای خراشاد به عنوان روستای جهانی توبافی، شهر آباده از استان فارس به عنوان شهر جهانی منبت و شهر میبد از استان یزد به عنوان شهر جهانی زیلو ثبت جهانی شدند.

**نخستین جرقه
نخستین جرقه زنده شدن هنر توبافی در ذهن یک بانوی تلاشگر از این روستا زده شد؛ فاطمه ذاکریان، نخستین کسی است که دلسوزانه به دنبال دمیدن روح بر کالبد مرده هنر توبافی در خراشاد می رود.
ابتدای کار یک شرکت تعاونی ورشکسته را تحویل می گیرد یعنی همان روزهایی که خشکسالی بر تن روستای خراشاد تازیانه زده و اغلب مردها را از روستا روانه شهر کرده است.
آمدن یک زن تهرانی به خراشاد که به دنبال حوله دستباف روستا است باعث می شود ذاکریان به فکر افتد و دنبال یافتن این هنر در صندوقچه های زنان روستا باشد اما هیچکس حاضر نیست حوله هایش را رو کند و اینجا بود که بازگشت مسافر تهرانی با دست خالی برای بانوی کارآفرین رنج آور است.
او از آنجا به بعد تصمیم می گیرد آینده شرکت تعاونی ورشکسته خراشاد را به سر پنجه های زنان این روستا گره زند.
نخستین بار ایده اش را در یک نشست قرآنی به زنان روستا پیشنهاد می دهد که با خنده های تمسخر آمیز مواجه می شود اما اهمیت نمی دهد.
یک روز چادر به سر می کند و در تک تک خانه هایی را که گمان می کرد دستگاه توبافی در آن باشد می زند. وارد هر منزلی که می شود با در بسته پستوهای قدیمی مقابلش مواجه شده اما ناامید نمی شود و بالاخره خودش را به انبارهای خاک گرفته می رساند و شانه های توبافی را از زیرخروارها خاک بالا می کشد؛ از او اصرار و از زنان روستا انکار که این کار راه به جایی نمی برد.
تمام لوازمی که در انبارها پیدا کرده را سر قنات روستا می برد و در آب می ریزد تا غبار فراموشی از روی آن شسته شود و بعد با چند نفر از زنان هم فکرش شروع به کار می کند.

** تجربه مادربزرگ ها، درس نسل های بعدی
اینگونه نخستین دار توبافی در خراشاد بنا می شود و یک نفر مشروط به اینکه کسی از نام و نشانش خبردار نشود شروع به توبافی می کند، در نهایت قرار می شود اگر چیزی به گوش کسی رسید، بگویند کار مادربزرگیست که می خواهد پیری اش را با این دستگاه سر کند.
هفته های بعد دستگاه های دیگر هم از زیرزمین ها بیرون کشیده شد و ذاکریان توانست در مدت ۲ سال ۴۲ زن را در خراشاد صاحب شغل کند و با کسب رتبه نخست اشتغالزایی در سال ۸۵ عنوان کارآفرین نمونه را به دست آورد.
بعد از آن با شرکت در نمایشگاه های مختلف، خراشاد با نام توبافی سری در سرها پیدا می کند و چیزی نمی گذرد که تلاش های ذاکریان و سایر بانوان همراه او باعث می شود جشن ملی شدن این هنر را با اهالی روستا به شادی نشیند.
او تمام این اقدامات را مدیون راهنمایی های پیشکسوتان هنر توبافی می داند و معتقد است که احیای توبافی نتیجه استفاده از تجربیات مادربزرگ ها توسط نسل های بعدی بود.
کسب درآمد برای بانوانی که شروع به توبافی کرده بودند آنها را به سر ذوق آورد و اکنون هر خانه در خراشاد یک کارگاه توبافی شده است.
بانوان صنعت توبافی در خراشاد پا را از تولید حوله فراتر نهاده اند به طوری که با تنوع تولیدات بازارهای مختلف را به دست گرفته اند.

** شگفتی از تغییر
بعد از ملی شدن حوله بافی در سال ۹۵، هوای جهانی شدن نیز به سر خراشاد می زند و تلاش های شبانه روزی همه اهالی به خصوص شورای اسلامی ، دهیاری و مسئولان استانی و شهرستانی موجب می شود که ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی بعد از سفر به روستا مهر تایید بر این خواسته بزنند.
یکی از اعضای این گروه ارزیاب و مشاور معاون صنایع دستی کشور در پایان روز ارزیابی با اشاره به سفرهایی متعددی که در یک سال گذشته به خراشاد داشته از تغییرات حاصل شده ابراز شگفتی می کند و می گوید: تحولات این روستا برای ثبت جهانی شدن در مقایسه بقیه شهرها و روستاهای داوطلب، سرعت بیشتری داشته است.
ویدا توحدی، برقراری نشانه های ۲ زبانه، سنگ فرش روستا و آماده بودن آن برای ورود توریست، بالا بودن سطح سواد و فرهنگ مردم این روستا از نکات بارز این تحولات است و اینگونه بود که خراشاد بعد از کلپورگان سیستان و بلوچستان به عنوان دومین روستای هدف صنایع دستی در ایران جهانی شد.

**خراشاد در قاب نگاه بازارهای جهانی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی اعتقاد دارد که جهانی شدن به خراشاد کمک می کند که در عرصه بین المللی بیشتر معرفی شود.
حسن رمضانی با بیان اینکه پس از ثبت جهانی، اطلاعات توبافی به تمام زبان های دنیا ترجمه می شود گفت: این امر باعث می شود که گردشگران خراشاد را برای سفر انتخاب کنند که می تواند به توسعه اقتصادی منطقه کمک کند.
وی افزود: از این پس نگاه بازارهای جهانی به روستای خراشاد جلب می شود و تجار بزرگی این محصول سنتی را سفارش می دهند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی یادآور شد: ورود گردشگر به روستای هدف صنایع دستی می تواند در معرفی آداب، رسوم و مردم شناسی اثر گذار باشد و این استان را به کریدور گردشگری تبدیل کند.
اکنون ۱۷۰ کارگاه توبافی روستای خراشاد، هنری با قدمت ۳۰۰ سال را زنده کردند و از این پس با حضور در بازارهای جهانی ، نماد صبر و تلاش را به نمایش می گذارند.
خراسان جنوبی استانی مرزی با ۱۱ شهرستان است که با ثبت جهانی هنر دستی حوله بافی خراشاد تعداد آثار ثبت جهانی آن از سه به چهار اثر رسید.
گزارش از عصمت برزجی