همایش هزاره خواجه نظام الملک توسی در مشهد برگزار شد

دبیر علمی همایش بین المللی هزاره خواجه نظام الملک توسی در این مراسم گفت: ۱۷۰ چکیده مقاله و ۷۰ اصل مقاله به دبیرخانه همایش ارائه و ۱۰۷ مورد از این مقالات پس از داوری و ویراستاری در قالب کتاب منتشر شد.
دکتر روح الله اسلامی افزود: با برگزاری این همایش خواجه نظام الملک توسی عمومی سازی شد تا مردم و نخبگان ایران زمین با اندیشه های این سیاستمدار و اندیشمند خراسانی آشنا شوند. در همین چارچوب پیش از برگزاری همایش امروز، سه پیش همایش اجرا و همچنین تمبر خواجه نظام الملک توسی رونمایی شد.
وی ادامه داد: بر همین اساس و در راستای بین المللی شدن دانشگاه فردوسی که می بایست محتوایی ملی داشته باشد باید تلاش کرد ‘کرسی خواجه نظام الملک توسی، فردوسی و متفکران خراسانی' که توانایی عرضه در سطح بین المللی دارند در این دانشگاه ایجاد شود.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی همچنین به فقدان نامهای خواجه نظام الملک توسی و خواجه نصیرالدین توسی بر هیچیک از خیابانهای مشهد اشاره و بیان کرد: هنگامی که تصمیم گرفته شد همایش بین المللی هزاره خواجه نظام الملک توسی برگزار شود بسیاری افراد می پرسیدند آنها چه کسانی هستند و چه تفاوتی با یکدیگر دارند.
وی گفت: اگر بخواهیم از میراث فکری و عملی خواجه نظام الملک توسی یک کلمه یاد بگیریم، آن کلمه ‘نظم' است که او به سختی توانست آن را به عنوان عرف و رویه جا اندازد و به عنوان قانون معرفی کند.
دکتر اسلامی همچنین محورهای این همایش یک روزه را ‘نسخه شناسی، تصحیح و ترجمه سیرالملوک خواجه نظام الملک توسی و ویژگیهای نثر در این کتاب از منظر ادبی و زبانشناسی، همچنین مفاهیم، نظام اندیشگانی، منطق و معرفت شناسی سیرالملوک خواجه نظام الملک توسی، نظامیه ها، آموزش، ساز و برگ فرهنگی، رابطه دین و دولت در سیرالملوک خواجه نظام الملک توسی و نیز سنت فکری اندرزنامه نویسی در سیرالملوک' برشمرد.
وی افزود: دیگر محورهای همایش ‘سبک تاریخ نویسی و ویژگیهای تاریخی، ساخت دولت و حکومت مندی، وزارت، سفارت، قضاوت، امور لشکری، کشوری و اقتصادی، مردم، اجتماعیات، طبقات جامعه و زنان در کتاب سیرالملوک خواجه نظام الملک توسی و همچنین مبانی، ریشه های فکری و میراث خواجه نظام الملک توسی' هستند.
دبیر علمی همایش بین المللی هزاره خواجه نظام الملک توسی ادامه داد: هم اکنون بخاطر ایران در این مکان جمع شده ایم زیرا بر این اعتقادیم که کشورمان بر اساس روش شناسیهای آرمانگرایانه و چپگرایانه به حاشیه رفته لذا هدف ‘دفاع راهبردی' از ایران است.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این همایش گفت: خواجه نظام الملک توسی مردی است که هزار سال پیش نظم، قانون و بین المللی سازی آموزش را از خطه خراسان در ایران رواج داد.
دکتر محمد کافی افزود: اگر بنا داشته باشیم توجیه مناسبی از بین المللی سازی آموزش عالی ارائه کنیم، خواجه نظام الملک با راه اندازی ‘مدارس نظامیه' الگوی آن را ارائه کرده و نشان داده است که آموزش در مرزهای سیاسی محدود نمی شود و علم منحصر به یک محدوده جغرافیایی نیست.
وی ادامه داد: قبل از خواجه نظام المک علما و دانشمندان رتبه بندی شده نبودند اما در زمان وی بود که علما به ‘استاد، مدرس و معید' طبقه بندی شدند. اقدام ارزشمند دیگر خواجه نظام الملک توسی ‘طراحی منبع درآمد مستقل از حکومت' برای مدارس نظامیه بود. به عنوان مثال وی برای نظامیه بغداد یک بازار و یک حمام را به عنوان محل کسب درآمد تعیین کرد تا وابستگی این مدارس به حکومت کاهش یابد. همچنین نظام تبادل استاد بین نظامیه ها از جمله نظامیه بغداد و نیشابور در همین زمان راه اندازی شد.
رئیس دانشگاه فردوسی همچنین گفت: امثال خواجه نظام الملک، فردوسی و خواجه نصیر الدین در توس و خراسان متولد شدند و نشو و نما یافتند لذا اگر بناست میراث این بزرگان حفظ شود باید دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان بزرگترین و پرافتخارترین مرکز علمی شرق ایران و همچنین ‘خراسان بزرگ' که هم اینک در قالب مرزهای سیاسی در چند کشور پراکنده است این وظیفه را به انجام برساند.
وی ابراز امیدواری کرد که برگزاری همایش بین المللی هزاره خواجه نظام الملک توسی منجر به راه اندازی کرسی خواجه نظام الملک و سایر بزرگان توس در دانشگاه فردوسی مشهد شود.
شهردار مشهد نیز در این همایش گفت: حتما پیشنهاد نامگذاری میدان یا خیابانی در مشهد را به نام خواجه نظام الملک توسی به شورای اسلامی این شهر خواهم داد.
محمدرضا کلایی خراسان را در طی تاریخ چندین بار نجاتبخش ایران توصیف و بیان کرد: به عنوان مثال اشکانیان از خطه خراسان سربرآورده و پس از تاخت و تاز اسکندر مقدونی، احیاگر ایران شدند. در دوران خلافت هم خواجه نظام الملک با احیای رکن وزارت در دستگاه حکمرانی جهان اسلام به کمک ایران شتافت و فردوسی نیز با احیا زبان فارسی به ایران کمک کرد.
وی افزود: با این پیشینه غنی هر شهروند مشهدی می تواند به هویت خود افتخار کند و آن را تاکیدی بر انگاره های ملی و مذهبی نماید. به همین جهت برگزاری همایش بین المللی هزاره خواجه نظام الملک توسی را نقطه عطف احیاء خراسان و هویت ملی ایرانی می دانیم.

‘ابوعلی بن علی بن اسحاق توسی مشهور به خواجه نظام ‌الملک' وزیر دانشمند و سیاستمدار هوشمند ایرانی سال ۳۹۷ شمسی در ‘توس' که هم اینک بقایای آن در ۲۵ کیلومتری شمال مشهد قرار دارد متولد شد. وی سال ۴۷۱ در بروجرد به قتل رسید و پیکرش در اصفهان دفن شد.
خواجه نظام ‌الملک توسی نیرومندترین وزیر دودمان سلجوقی بود که با صدارت وی به اوج نیرومندی رسیدند. وی ۲۹ سال سیاست درونی و بیرونی ایران و جهان اسلام را در آن دوران رقم ‌زد. خواجه نظام الملک توسی موسس مدارس مشهور ‘نظامیه' همچنین خدمات شایانی برای حفظ و نگاهداشت فرهنگ ایرانی و تداوم آن داشت.
۱۹۲۲/۱۸۵۸