در روزی که گذشت جمعی از مدیران شهری از راسته فرهنگی خیابان انقلاب بازدید کردند و در بازارچه کتاب پای صحبتهای کتابفروشان و ناشران این منطقه نشستند.
سال پیش نیز در همین روزها طی نشست اعضای شورای شهر با ناشران و کتابفروشان این منطقه، بخشی از این مشکلات و مطالبات بازگفته شد و پس از آن از سوی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران پیشنهادهایی برای بهبود اوضاع این منطقه به رییس کمیسیون فرهنگی- اجتماعی شورای شهر و شهردار دو منطقه ۱۱ و ۶ داده شد. ثمرات این دست کوششها تا اینجا این بوده است که اکنون با همکاری شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری در چهار پهنه شهر تهران طرح بهسازی در دست انجام است که پهنه فرهنگی خیابان انقلاب یکی از آنها است.
خیابان انقلاب کانون تحولات سیاسی، اجتماعی و علمی معاصر بوده است و اگر زبان بگشاید، داستانهای بسیاری را از تاریخ گذشته بر خود باز میگوید.
پیادهروی خیابان انقلاب، حد فاصل میدان انقلاب تا خیابان دانشگاه، با داشتن شماری از کهنهکاران نشر و کتابفروشی کشور، با قدمتی نزدیک به پنجاه سال راستهای فرهنگی است و هرچند در این سالها با پروژهی حذف زوائد بصری و پیرایش شهری جداره خیابان انقلاب، رنگ و رویش جانی گرفته اما همچنان ناخوش احوال است و با مشکلات عدیدهای دست به گریبان.
از مهمترینِ این مشکلات، مسئله ایستگاه مبدأ خطوط اتوبوسرانی میدان انقلاب ـ میدان خراسان و میدان انقلاب ـ میدان سپاه، حدفاصل خیابان منیری جاوید و خیابان ۱۲ فروردین است.
اتوبوسهای دودزای این خطوط که اغلب تنها با پنج یا شش مسافر ایستگاه را ترک میکنند، در زمان انتظار برای مسافرگیری همچون سدی برای دیده شدن کتابفروشیهای این پیادهرو باعث کاهش فروش کتابفروشیهای منطقه، زشتی آن و تراکم و ازدحام بیش از اندازه در این بخش از خیابان انقلاب شده است.
پارک موتورهای سیکلت و تجمع دستفروشان موز و کیف و… گذشته از ایجاد تراکم زیاد جمعیت و سختی آمد و شد، آلودگیِ شنیداری و دیداری و فساد اخلاقی، فرهنگی و اقتصادی نیز به همراه دارد.
مشکل دیگر حضور افرادی موسوم به دادزن است، افرادی که مشتریانشان دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا است و محصول تلاش همکارانشان تحقیق، پایاننامه و پروپوزال.
بساط کتابهای بدونمجوز و کتابهایی که غیرقانونی تکثیر میشوند، کم رونق نیست. این دردها را بگذارید کنار کسادی رو به فزونی بازار کتاب. بیخود نیست که کم کم چهره این راسته فرهنگی با فستفودیها و کافهها در حال دگرگونی است.
مساله سهم خواهی برخی ماموران شهرداری از دستفروشان در ازای تداوم فعالیتشان امری امروزی نیست که ریشه در گسترده شدن فساد در جامعه دارد و فقر.
امیدوارم طرحی که شورای شهر تهران برای ساماندهی دستفروشان شهر در دست تدوین دارد، زودتر تصویب شود و به اجرا درآید تا خیابان انقلاب چون دیگر خیابانهای مرکزی شهر سر و سامانی بیابد.
همه این مسائل بارها در سالهای گذشته با مسئولان شهری در میان گذاشته شده است اما شوربختانه هنوز برای حل این مشکلات اقدامی کوتاهمدت یا میانمدت صورت نگرفته است.
مشکلات این راسته فرهنگی شهر بیشتر در ضلع جنوبی خیابان انباشت شدهاند و آسیبهای اجتماعی و فرهنگی در ضلع شمال کمتر نمود یافته است.
اگر در کوتاهمدت بخشی از بار اجتماعی این خیابان حدفاصل خیابان ۱۶ آذر تا خیابان قدس از ضلع جنوب که پیادهراهش عرض کمتری نسبت به ضلع شمال آن که دارای عرض وسیعتری است، منتقل شود شاهد فضای بسامانتری در این راسته خواهیم بود.
طرح تازه باید مبنایی باشد در جهت استقرار و شکلگیری راستهی فرهنگی انقلاب به شکلی که فضایی آرام، درخور کتاب، با امکانات رفاهی مناسب و شبزنده به وجود بیاید.
امیدوارم که طرح پیشنهادی شرکت توسعه فرهنگی شهرداری تهران با نگاهی کلان، جامع و آیندهنگر آیندهی این خیابان فرهنگی را بر پایه تحولات پیش روی بازار کتاب و صنعت نشر ایران طراحی کند. میخواهم بگویم برای انجام آن به آیندهپژوهی نیازمندیم.
یعنی باید بدانیم که روندهای امروز حاکم بر بازار نشر و تحولات احتمالی پیش رو چه تغییراتی را در این خیابان رقم خواهد زد.
نیازهای آینده مردم در حوزه فرهنگ و خاصه کتاب چیست و مرکز شهر و خاصه خیابان انقلاب چه تغییرات و تحولاتی را شاهد خواهد بود.
امید که تدوین این طرح هرچه زودتر به سرانجام برسد و با همکاری میان نهادهای مسوول به اجرا درآید تا بازار کتاب را به سهم خود رونق بخشد و دوستداران کتاب را خوشحال و خرسند کند.
*نماینده اتحادیه ناشران و کتابفروشان در پنجمین شورای شهر تهران
فراهنگ**۳۰۰۹** ۹۰۵۳
پهنه فرهنگی خیابان انقلاب؛ امروز و فردای پیش رو-نیایش سرامی
طرح بهسازی خیابان انقلاب باید مبنایی باشد در جهت استقرار و شکلگیری راستهی فرهنگی این خیابان به شکلی که فضایی آرام، درخور کتاب، با امکانات رفاهی مناسب و شبزنده به وجود بیاید.