سهم اقتباس ادبی در ارتقای کیفی آثار سینما غیر قابل انکار است

به گزارش کسب و کار نیوز، همزمان با فراگیر شدن هنر سینما در جهان و جذب بیشترین جامعه آماری مخاطبان در بین محصولات هنری، این هنر از نیمه قرن بیستم به یکی از ابزارهای مهم برای ارتقای سطح فرهنگ اجتماعی بدل شد.
همچنین از اواخر دهه ۷۰ میلادی، یکی از اصلی ترین راه ها برای تولید آثار سینمایی در کشورهای صاحب سینما به مساله اقتباس ادبی از آثار نویسندگان شناخته شده معطوف شده است. به طوری که امروزه در سینمای آمریکا بیش از ۵۰ در صد تولیدات سالانه سینما به آثار اقتباسی اختصاص یافته و در اروپا این عدد به ۴۰ درصد می رسد.
سینمای ایران نیز هر چند در قیاس با سینمای جهان کمتر اما هیچگاه از اقتباس ادبی دور نبوده است، تا جایی که برخی از مهمترین آثار تاریخ سینمای ایران بر اساس اقتباس ادبی شکل گرفته است.
از سوی دیگر در تمام جهان یکی از موثرترین راه ها برای تبلیغ و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی به تولیدات سینمایی وابسته است چه آنکه در کنار روند اقتباسی، قرار دادن کتاب در دست بازیگران و یا گوش دادن به کتاب های صوتی توسط بازیگران در آثار سینمایی از جمله دیگر راه های تبلیغ برای کتابخوانی به شمار می رود.
در طی چهار سال اخیر یکی از اتفاقات مهمی که در موسسه خانه کتاب افتاده است به همکاری این نهاد با انجمن سینمای جوانان در اختصاص بخشی به نام آثار اقتباسی برای تولید فیلم های کوتاه در جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران مربوط می شود. استقبال سینماگران از آثار اقتباسی برای تولید و حضور در جشنواره بین المللی فیلم کوتاه طی این چهار سال اخیر بسیار قابل توجه بوده است.
از سوی دیگر طبق تحقیق های صورت گرفته طی همین چهار سال مشخص شده است زمانی که مردم یک فیلم را با محور اقتباسی می بینند ترغیب می شوند که آن کتاب را تهیه کرده و مطالعه کنند. همین مساله بیانگر تاثیرگذاری هنر سینما در گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی در کشور است.
به همین مناسبت و به دلیل قرار گرفتن در ایام برگزاری بیست و ششمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی با سیدصادق موسوی مدیر انجمن سینمای چوانان ایران و دبیر جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران درباره تاثیرگذاری هنر سینما در مسیر تبلیغ و ترویج کتابخوانی میان افراد جامعه و تاثیر متقابل آثار ادبی در تولید فیلم های سینمایی و ارتقای کیفیت آنها به گفت و گو نشستیم.

** ادبیات پشتوانه محکمی برای تولیدات هنری
موسوی در ابندای این گفت و گو درباره دلایل ایجاد چنین دغدغه ای در انجمن سینمای جوانان ایران برای اختصاص بخشی از جشنواره فیلم کوتاه به آثار اقتباسی گفت: بر هیچکس پوشیده نیست که ادبیات داستانی ایران – چه ادبیات کلاسیک، چه ادبیات مدرن – می تواند پشتوانه بسیاری از فعالیت های فرهنگی – هنری ما در سینما، تئاتر، فیلم کوتاه و برنامه‌های تلویزیونی قرار گیرد. از طرف دیگر ما شاهد موفقیت‌های بسیاری از فیلم‌ها در سطح جهان هستیم که بر اساس اقتباس ادبی صورت می گیرد.
وی ادامه داد: طی سال های گذشته نه به شکل مستمر اما با نگاه ذوقی بودند هنرمندانی که در عرصه فیلم کوتاه و تولید این آثار به سمت اقتباس ادبی حرکت می کردند که اتفاق آثارشان با حضور در جشنواره مورد توجه منتقدان و داوران جشنواره قرار می‌گرفت و جوایز متعددی را به خود اختصاص می‌داد.
دبیر جشنواره بین الملی فیلم کوتاه تهران خاطرنشان کرد: طی چند سال اخیر با توجه به سابقه که پیش از این وجود داشت همکاری را با خانه کتاب آغاز کردیم تا بتوانیم نگاهی تشویقی در این زمینه داشته باشیم. و به شکلی مجزا به فیلمسازان یادآوری کنیم که چقدر می‌توانند از ادبیات داستانی ایران برای ارتقاء سطح کیفی فیلمنامه هایشان استفاده کنند.

** آمار ۵۰ درصدی آثار اقتباسی در جشنواره فیلم کوتاه تهران
موسوی در ادامه بحث با اشاره به نگاه آماری برای بازتاب تاثیرگذاری جریان سینمای اقتباس در رشد کیفی آثار حاضر در جشنواره فیلم کوتاه تهران گفت: امسال در مجموع ۲۵۰ فیلم در جشنواره در بخش ملی و بین المللی حضور داشتند در گروه های مستند، داستانی و انیمیشن حضور داشتند. از این تعداد ۱۸۳ آثار هنرمندان ایرانی و ۶۷ اثر در بخش بین المللی حضور داشتند. با نظر هیات داوران از میان آثار ایرانی شش فیلم ایرانی انتخاب شد تا در کنار ۶۷ اثر حاضر در بخش بین‌الملل به عنوان نماینده سینمای ایران در این بخش حاضر باشد.
وی با بیان آنکه داوری بخش بین الملل برعهده داوران خارجی و هنرمندان سینماگر جهانی بود یادآور شد: از آن شش فیلم، دو اثر مستند و انیمیشن بودند و چهار اثر داستانی که از میان این چهار اثر داستانی دو اثر بر اساس نگاه اقتباسی تولید شده بودند. یعنی در حقیقت ۵۰ درصد از آثاری که به بخش مسابقه بین الملل راه پیدا کردند بر اساس نگاه اقتباسی صورت گرفتند.
موسوی افزود: این در حقیقت معنای روشنی دارد! هرچند آثاری که در حوزه اقتباس ادبی به دبیرخانه جشنواره ارسال شد ۱۳ فیلم بیشتر نبود اما در نهایت از چهار اثری که به بخش بین الملل راه پیدا کرد دو فیلم از این آثار بودند و خوشبختانه جوایز متعددی را به خود اختصاص دادند.

** برگزاری اختصاصی نمایشگاه کتاب در جشنواره سینمایی
مدیر انجمن سینمای جوانان ایران با بیان آنکه در جشنواره بین المللی فیلم کوتاه دو کار مستقیم در حوزه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخواین صورت گرفته است گفت: یکی راه اندازی ترویج فرهنگ فضای اقتباس ادبی و اهدای جایزه اختصاصی این بخش که توسط «خانه کتاب» اهدا می شود و دیگری چاپ هشت عنوان کتاب تخصصی حوزه سینما و عکاسی به شکل ترجمه و تالیف در دستور کار داشتیم که در ایام جشنواره منتشر شد.
وی ادامه داد: چاپ این کتاب ها به غنای جایگاه نظریه در حوزه فیلم کوتاه کمک می کند به ویژه آنکه این کتاب ها با اتکا به نگاه علمی روز انتخاب و ترجمه شده و می‌تواند نیاز علمی دانشجویان این حوزه را به شکل کامل برآورده سازد.
موسوی دیگر فعالیت حوزه کتابی رد جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران را برپایی نمایشگاه تخصصی کتابهای سینمایی داسنت و تصریح کرد برای تحقق این مهم طی همکاری با ناشران مختلفی که در این حوزه فعالیت می‌کردند به جمع آوری کتاب های شان در محور فیلمسازی و عکاسی پرداختیم و با برپایی بخش ثابت نمایشگاهی این کتاب ها را در اختیار مردم قرار دادیم که خوشبختانه این مساله هم مورد توجه و استقبال ناشران قرار گرفت و هم عموم مردم قرار گرفت.
وی ادامه داد: برپایی نمایشگاه کتاب در کنار برگزاری یک جشنواره سینمایی اتفاقی است که در دیگر جشنواره‌های سینمایی کشور صورت نمی گیرد که ما همزمان با برگزاری جشنواره شاهد برپایی نمایشگاه تخصصی کتب سینمایی باشیم. حتی من از زبان مسوولان شنیدم که عده ای از مراجعه‌کنندگان به کاخ جشنواره فیلم کوتاه (پردیس ملت) صرفا برای تهیه کتاب های تخصصی در حوزه سینما مراجعه می کردند و در سالن های سینمایی برای دیدن آثار حضور پیدا نمی کردند.

** نقش کمرنگ تلویزیون در ترویج کتابخوانی
موسوی در پاسخ به این پرسش که هنرهایی مانند سینما و تئاتر در مسیر ترویج فرهنگ کتابخوانی میان خانواده ها تا چه اندازه می توانند جریان ساز و اثرگذار باشند گفت: مساله اصلی اینجاست که ما به عنوان مسوولان و متولیان امور فرهنگی و هنری چقدر تلاش می کنیم تا از طریق رسانه‌های دیداری مانند سینما، تئاتر و تلویزیون به ترویج و تبلیغ کتاب بپردازیم. به نظر می‌رسد سینما در هر بخشی که بخواهد ورود کند در امر تاثیرگذاری، فعالیتش با توفیق همراه است.
وی ادامه داد: سال ها گفته می شد که شخصیت های مثبت آثار سینمایی نباید سیگار بکشند! چرا که مروج این فضا می‌شود. امروز هم اگر روی موضوعی مانند کتاب سرمایه گذاری و توجه شود سینما با توجه به جمعیت مخاطبی که به خود اختصاص می‌دهد می‌تواند بسیار موثر باشد؛ اما در این میان نباید نقش رسانه ای مانند تلویزیون نادیده گرفته شود. این رسانه بیشترین ساعت فراغت مخاطبان را به خود اختصاص داده اما کمترین جایگاه به کتاب در این رسانه داده می شود.
به گفته مدیر انجمن سینمای جوانان ایران، تحولات اخیر تکنولوژیک در حوزه فضای مجازی و همچنین گوشی‌های هوشمند نیز می توانند نقش بسیار بسزایی در تبلیغ کتاب در مسیر رسانه های نوین را به خود اختصاص دهند که خوشبختانه در این مسیر گام هیا مثبت و خوبی صورت برداشته شده است.

** نبود دغدغه میان سینماگران و مسوولان برای تبلیغ کتاب
موسوی در پایان و در پاسخ به این پرسش که آیا دغدغه تبلیغ کتاب از طریق آثر سینمایی میان سینماگران و مسوولان به شکل سراسری و نه تنها در یک جشنواره مانند فیلم کوتاه تهران قابل مشاهده است گفت: اگر صادقانه بخواهم بگویم من ندیدم!
وی ادامه داد: علت دیگری که در این میان وجود دارد آن است که عمده تولید آثار سینمایی در ایران توسط بخش خصوصی تولید می‌شود و بخشی کمی از آنها با حمایت‌های دولتی؛ در این آثار نیز آنگونه که مثلا ما در زمینه طرح آسیب های اجتماعی مانند اعتیاد، بزهکاری و … و راه های برون رفت از آن از طریق آثار سینمایی مواجه هستیم، کتاب و ترویج یار مهربان کمتر دیده می شود.
بیست و ششمین هفته کتاب جمهوری اسلامی با شعار «حال خوش خواندن» از ۲۴ آبان تا اول آذر ماه با دبیری نیکنام حسینی پور برگزار می شود.
فراهنگ**۹۲۶۶ ** ۱۴۱۸