سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
به گزارش کسب و کار نیوز، طبق آمار سازمان ملل متحد در میان بلایای طبیعی، سیل و طوفان بیشترین تلفات و خسارات را به جوامع بشری وارد آورده است، به گونه‌ای که تنها در یک دهه میزان خسارات ناشی از سیل و طوفان بالغ بر ۲۱ میلیارد دلار در مقابل ۱۸ میلیارد دلار خسارات ناشی از زلزله بوده است.
این امر در کشور ما نیز صادق است و در اغلب سال‌های گذشته حدود ۷۰ درصد اعتبارات سالانه طرح کاهش اثرات بلایای طبیعی و ستاد حوادث غیر مترقبه صرف جبران خساران ناشی از سیل شده است.
این بار سیل به گونه دیگری در کشور رخ داد. ذوب شدن یخچال‌های طبیعی و جاری شدن سیل در گزنگ زنگ هشدار جدیدی را برای مدیریت بحران کشور به صدا درآورد.
این سیل مخرب در مسیر دره “گزنک” به قله دماوند (دره “تلو” نیز نامیده می‌شود) رخ داد و دو روز بعد از آن نیز ادامه یافت. این سیل با گذر از روستای “گزانه” که با تخریب دیواره آبراهه نیز همراه بوده، در تلاقی با رود “هراز” و مسیر جاده هراز که به دلیل تغییر ۹۰ درجه‌ای مسیر توام با تلاطم گسترده آب گل آلود شده بود، به باغات منطقه گزنک آسیب وارد کرد.
تفاوت ذوب برف با ذوب یخچال
به گفته محققان این حوزه ذوب شدن برف با یخچال‌های طبیعی متفاوت است؛ چرا که برف به صورت تدریجی شروع به ذوب و روان‌آب می‌شود ولی در ذوب یخچال‌ها، آب در زیر یخ انباشته می‌شود و به صورت ناگهانی این آب انباشته شده به صورت سیلاب آب از قله به سمت پایین به طور ناگهانی سرازیر می‌شود.
مسیر عبوری سیل گزنگ، دره نه چندان وسیع گزنک به قله “دماوند” در محدوده بخش “لاریجان” استان مازندران است. این مسیر دسترسی به قله دماوند از یال شرقی است که به حالت کمانی از قله به سمت شرق و جنوب شرق تا جاده هراز و رودخانه هراز ادامه دارد.
در وسط دره مسیر رودخانه محلی “تلخاب” قرار دارد که مسیر سیل نیز در راستای همین رودخانه بوده است. مسیر رودخانه از “گزنک” در کناره جاده هراز تا قله دماوند که مسیر آبراهه‌ای مشرف به گزانه و گزنک را تشکیل می‌دهد، دارای طولی معادل ۱۳ کیلومتر است.
به گفته دکتر علی بیت‌اللهی دبیر گارگروه ملی زلزله و مخاطرات، در ابتدای مسیر “گزنک” به قله در آبراهه طویل که مسیل شناخته شده منطقه نیز است، تغییر ارتفاع چندانی نیست به گونه‌ای که در طول ۶ کیلومتر حدود ۱۰۰۰ متر به ارتفاع افزوده می‌شد(حدود ۱۷ درصد شیب). ولی در ادامه، شیب به شدت تند می‌شود، به گونه‌ای که از ارتفاع حدود ۲۶۰۰ متر در فاصله تقریبی ۷ کیلومتری به حدود ۵۶۰۰ متری در مجاورت قله می‌رسد (حدود ۴۳ درصد شیب).
وی اضافه کرد: چنین مورفولوژی و شیب تندی، قدرت تخریب بالایی به سیلاب می‌دهد و در رخداد روز چهارشنبه ۷ شهریور در کلیپ‌هایی که از این سیل در رسانه‌ها و سایت‌های مختلف منتشر شد، به وضوح سرعت آب و قدرت حمل گل و لای و تخریب آن قابل مشاهده است.
به اعتقاد کارشناسان و صاحب‌نظران مسبب جاری شدن این سیل نه فعال شدن آتشفشان دماوند بلکه تنها به دلیل گرم شدن هوا و تغییرات اقلیم در منطقه دماوند بوده است.
سیل ویرانگری که درختان را نیز نابود کرد
سیل ۷ شهریور سیلی بوده که به گفته ساکنان این منطقه، پدیده‌ای است که در مرداد و شهریور هر سال رخ می‌دهد ولی آنچه که منجر به معروف شدن این سیل شد، شدت آن بوده است که تاکنون بی‌سابقه بوده است.
این سیل تنها موجب تخریب زمین و باغات نشده است بلکه به گفته شاهدان عینی درختانی که از این آب سیراب شدند، همگی خشک شدند.
مدیر کل هواشناسی مازندران از جمله افرادی است که در زمان وقوع سیل در این منطقه حاضر بوده است. وی به بیان مشاهدات خود بعد از وقوع سیل در منطقه می‌پردازد و یادآور می‌شود: دما در ارتفاعات قله دماوند در تیرماه امسال ۴ درجه بالاتر از میانگین شد و در نتیجه اهالی منطقه از آب شدن یخچال‌های طبیعی و تکه تکه شدن آن و کاسته شدن از پیوستگی این یخچال‌ها از مدتی قبل صحبت می‌کردند.
سیدمحمد رضوی ادامه داد: این افزایش دما به اندازه‌ای بود که اوایل شهریور و روز وقوع سیل دما در ارتفاع ۳ هزار کیلومتری به ۳۵ درجه رسیده بود و از نظر ما افزایش دما قطعا در وقوع سیل تاثیر داشت.
وی افزود: بعد از وقوع سیل وقتی به قله صعود کردیم در قله صدای شدیدی شنیده می‌شد که بررسی‌های ما نشان داد این صدای ناشی از ریزش دیواره یخی دره “یخار” بوده است.
رضوی با اشاره به برداشت و مشاهدات افراد محلی گفت: با اینکه افزایش دما در رویداد این سیل تاثیر داشته است، افراد محلی می‌گفتند آبی که بعد از وقوع سیل جاری شد حالت “نفتاب” داشت و بوی گوگرد و گنداب نیز در آن حس می‌شد.
به با بیان اینکه با جاری شدن این آب در مواردی منجر به خشک کردن درختان شده است، گفت: این آب به دلیل همراه داشتن رسوبات گوگردی موجب شد درختانی که از این آب سیراب شدند، خشک شوند.
هشدار محققان نسبت به خشک شدن رودخانه‌های دایمی
وی با اشاره به دمای مناطق اطراف گفت: روز وقوع سیل، دما در ایستگاه هواشناسی آبعلی ۳۰ درجه ثبت شده ولی کمبود ایستگاهها در دماوند باعث می‌شود به درستی نتوانیم داده‌ها را تحلیل و نتیجه‌گیری کنیم که افزایش دما چقدر در وقوع سیل نقش داشته است.
رضوی پیشنهاد داد برای رفع این مشکل یک ایستگاه هواشناسی در قله، یک ایستگاه در پناهگاه و یک ایستگاه هم در دامنه دماوند ایجاد شود.
این محقق حوزه هواشناسی با اشاره به روند تغییر اقلیم در کشور و کاهش نزولات جوی، یادآور شد: جاری شدن سیل هر چند که مهم است ولی مهمتر از آن نگرانی‌هایی است که از تغییر وضعیت آب ورود رودها به دلیل کمبود بارش‌ها با آن مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر رودخانه “هراز” تنها رودخانه دایمی کشور است، یادآور شد: من هشدار می‌دهم که با ادامه این روند و ذوب شدن یخچال‌های طبیعی این رود در آینده به رودخانه فصلی تبدیل خواهد شد.
انتهای پیام
