چالش مهم بازار “دارو” و فرصتی که هنوز از دست نرفته …

دکتر محمدرضا روئینی در گفت‌وگو با ایسنا،  به نحوه شکل‌گیری داروخانه ۱۳ آبان اشاره می‌کند و می‌گوید: داروخانه ۱۳ آبان یکی از مجموعه‌های هفت داروخانه وابسته به دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران است که از سوی مرحوم دکتر فرسام که استاد بسیاری از ما بودند، ایجاد شد. باید توجه کرد که هدف اولیه راه‌اندازی این مجموعه از داروخانه‌ها اصلا این نبوده که در شرایط کمبود دارو برای کنترل بحران به کمک دولت بیایند، بلکه هدف از تاسیس آنها  ایجاد مراکزی بوده که دانشجویان داروسازی در آنجا نحوه خواندن و پیچیدن نسخه و تحویل دارو به بیماران را تمرین کرده و به نوعی کارآموزی کنند.

به گفته وی، پیش از ایجاد این داروخانه‌ها، دانشجویان داروسازی به داروخانه‌های کوچک خصوصی در سطح شهر می‌رفتند و در آنجا کارآموزی می‌کردند، اما برداشت دانشکده این بود که دانشجویان به این شکل آموزش کافی نمی‌بینند و طبعا نیاز است دانشگاه یکسری داروخانه داشته باشد که علاوه بر خدمت‌رسانی به مردم، آموزش‌های حرفه داروسازی را برای ارتقاء ارائه خدمت به مردم در سطح شهرها، ایجاد کند.

وی می‌افزاید: بر همین اساس مصوبه‌ای از دولت و مجلس شورای اسلامی گرفته شد و به این ترتیب به ازای تعداد معینی دانشجوی داروسازی، دانشگاه می‌تواند یک داروخانه در سطح شهر داشته باشد. بر این اساس هفت داروخانه در دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران و در سطح شهر تهران راه‌اندازی شد که داروخانه ۱۳ آبان یکی از آنهاست که هدایت سایر داروخانه‌های دانشکده را هم بر عهده دارد. داروخانه‌های دیگر شامل داروخانه مرحوم دکتر امینی، نمونه طالقانی، شهید عابدینی، بوعلی و ایثار است که مجموعه فضاهایی است که دانشجویان ما در آنها آموزش می‌بینند.

نقش سمبلیک داروخانه ۱۳ آبان در جنگ 

روئینی ادامه می‌دهد: با آغاز جنگ تحمیلی، باید مرکزی ایجاد می‌شد که داروها را به سلامت در بین مردم توزیع کند. بر همین اساس هم نقش داروخانه ۱۳ آبان به صورت سمبلیک درآمد. بر این اساس هفت داروخانه دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران نقش محوری را در دوران جنگ برای تامین و توزیع دارو ایفا می‌کردند. وزارت بهداشت هم مطمئن بود که از طریق این داروخانه‌ها، داروها به دست مردم می‌رسد و از شبکه توزیع به صورت غیرقانونی خارج نمی‌شود. از آن زمان به بعد داروخانه ۱۳ آبان و سایر داروخانه‌های دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران دو ماموریت داشتند؛ یکی آموزش دانشجویان داروسازی و دیگری تامین دارو و ایجاد چرخه‌ای مطمئن برای توزیع دارو در بین بیماران. به همین دلیل داروهایی که گروه‌های مصرف و شرایط نگهداری خاصی دارند و نبود آنها در کشور می‌تواند بحران ایجاد کند، در این داروخانه‌ها متمرکز شدند. بر همین اساس داروهای بیماران خاص، شیمی‌درمانی، ‌ هموفیلی، ام‌اس و… و. در این مجموعه‌ها تمرکز یافته است.

رییس داروخانه ۱۳ آبان با بیان اینکه خوشبختانه این مجموعه‌ داروخانه‌ها از مجموعه‌های خوشنام تامین و توزیع دارو هستند، می‌گوید: واقعا در این داروخانه‌ها اینطور نیست که دارویی ذخیره ‌شود تا بعدا آن را گران‌تر بفروشیم، بلکه تا زمانیکه دارو باشد، آن را به دست مردم می‌رسانیم و زمانی هم که دارو نباشد، چاره‌ای نیست. البته گاهی اوقات در شرایط خاص وزارت بهداشت داروخانه ۱۳ آبان را برای مدیریت بحران دارویی انتخاب می‌کند و ما به همراه داروخانه‌ هلال احمر و… و. ماموریت تهیه ذخیره استراتژیک دارو برای کشور را بر عهده داشتیم. این ذخایر به‌گونه‌ای بوده که همیشه برای سه تا چهار ماه ذخیره دارویی داشته باشیم تا بتوانیم کمبودها را مدیریت کنیم.

۱۳ آبان؛ یکی از تامین‌کنندگان ذخیره استراتژیک دارویی

وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر شرایط به همین منوال بوده و یکی از نقش‌های داروخانه ۱۳ آبان تامین ذخیره استراتژیک دارویی در کشور است. البته از سال‌های گذشته تعداد داروخانه‌هایی مانند ۱۳ آبان زیاد شده و دانشگاه علوم پزشکی ایران و شهید بهشتی هم داروخانه‌هایی به همین منظور ایجاد کرده‌اند. بنابراین مجموع این داروخانه‌ها کمبودهای دارویی را مدیریت کرده و ذخایر استراتژیک بین این داروخانه‌ها تقسیم می‌شوند و بیش از همه هم در داروخانه ۱۳ آبان متمرکز است. در عین حال بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت، داروخانه‌های آموزشی دانشگاه‌های علوم پزشکی موظف به پشتیبانی از نیازهای دارویی و تجهیزات مصرفی بیمارستان‌های تحت پوشش خود هستند. به عنوان مثال پشتیبانی بیمارستان امام خمینی(ره) با ۱۰۰۰ تخت‌خواب، انستیتو کانسر، مرکز طبی کودکان، بیمارستان شریعتی و… با داروخانه ۱۳ آبان است. بنابراین پشتیبانی از نیازهای دارویی و تجهیزاتی بیمارستان‌های مهم شهر تهران که عمدتا هم اقشار آسیب‌پذیر به این مناطق برای درمان مراجعه می‌کنند، برعهده این مرکز است و از طرفی بار آموزش دانشجویان عمومی و تخصصی داروسازی و بالینی را هم به دوش می‌کشد. علاوه بر این همیشه ۶۰ تا ۷۰ نفر هم در داروخانه نشسته‌اند و منتظر دریافت داروهایشان هستند؛  به‌طوریکه همزمان هفت تا هشت دکتر داروساز در داروخانه هستند و نسخه دست مردم می‌دهند.

ارجاع بیمار به خارج از بیمارستان برای تهیه دارو و تجهیزات؛  همچنان ممنوع

روئینی با بیان اینکه داروخانه ۱۳ آبان روزانه بین ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ نسخه می‌پیچد،  با اشاره به وضعیت تامین تجهزات مورد نیاز بیماران در بیمارستان‌ها با توجه به تاخیر در پرداخت مطالبات داروخانه‌ها از سوی سازمان‌های بیمه‌گر، می‌گوید: هنوز هم بیماری برای تهیه تجهیزات و ملزومات پزشکی به خارج از بیمارستان فرستاده نمی‌شود. اما گاهی وقت‌ها مسائلی در این حوزه ایجاد می‌شود. به عنوان مثال ما طبق طرح تحول نظام سلامت موظفیم که دارو و تجهیزات مورد نیاز مردم را در بیمارستان‌ها تامین کنیم، اما متعهد نیستیم که برند خاصی را ارائه کنیم. گاهی ممکن است پزشک استفاده از برند خاصی را برای بیمارش صلاح بداند. بنابراین ممکن است بیمار برای تهیه آن برند خاص به بیرون از بیمارستان مراجعه کند.

وی با تاکید بر اینکه البته اغلب سعی می‌کنیم برندهای معتبری را که از سلامت دارو و تجهیزات‌شان اطمینان داریم، برای بیمارستان‌ها استفاده کنیم، اظهار می‌کند: در زمینه دارو، سازمان غذا و دارو یا معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی پروتکل‌های خاص خودشان را دارند که مشخص کرده چه داروهایی باید در بیمارستان‌ها وجود داشته باشد و ما موظفیم که آنها را داشته باشیم. در زمینه تجهیزات مصرفی هم اداره کل تجهیزات پزشکی سازمان غذا و دارو تجهیزات را کدبندی کرده است. بنابراین سعی ما این است که برندهای مختلف را داشته باشیم، اما ملزم نیستیم که همه برندهای مورد درخواست را داشته باشیم. گاهی اوقات علت مراجعه بیماران به خارج از بیمارستان، تهیه برندی خاص است.

مدیریت مشخص برای تامین دارو در زمان جنگ

روئینی درباره وضعیت این روزهای بازار دارو و مقایسه آن با دوران جنگ، می‌گوید: من در زمان شروع جنگ تحمیلی دانشجوی داروسازی بودم، آن زمان هم بحث‌های کمبود دارو وجود داشت، اما در آن زمان لیست داروهای مجاز در کشور اینقدر وسیع نبود. کلا ۳۰۰ قلم دارو داشتیم که باید آنها را در کشور تامین می‌کردیم. بنابراین تامین ۳۰۰ قلم دارو نسبت به تامین ۲۰۰۰ قلم دارو کار بسیار راحت‌تری است. از طرفی در زمان جنگ مدیریت بسیار مشخصی نسبت به تامین داروی مردم اعمال می‌شد. ضمن اینکه دارو هم بسیار ارزان‌تر بود و اغلب داروها در داخل کشور تهیه می‌شدند.

وی در ادامه گریزی به وضعیت دارویی کشور پیش از اجرای طرح تحول نظام سلامت می‌زند و ادامه می‌دهد: پیش از اجرای طرح تحول سلامت و اواخر دولت آقای احمدی‌نژاد هم بحرانی در حوزه دارو پیش آمد. البته هیچگاه نمی‌توانیم بگوییم که در کشور اصلا کمبود دارویی نداریم، بلکه تعداد اقلام کمبود نشان می‌دهد که وضعیت دارویی کشور چگونه است. به هر حال از زمانی که لیست داروهای مجاز کشور را افزایش دادیم، تعدادی داروهای بسیار گران‌قیمت هم به لیست دارویی ما اضافه شده‌اند. به عنوان مثال در حال حاضر داروهایی داریم که قیمت‌شان ۶۰۰۰ تومان است و همزمان می‌بینیم که قیمت یک آمپول ۱.۵ میلیون تومان است. بنابراین بار اقتصادی تامین این داروها روی دوش وزارت بهداشت سنگینی کرده است. هر چند که وزارت بهداشت همیشه تلاش کرده این داروها را برای مردم تامین کند، اما به هر حال وقتی تعداد اقلام گران زیاد می‌شود، غیرطبیعی نیست که گاهی کمبودهایی هم داشته باشیم.

بحران نقدینگی و تاثیر آن در بروز کمبودهای دارویی

روئینی می‌افزاید: پیش از اجرای طرح تحول سلامت، کمبودهای دارویی بسیار جدی شد و اقلام دارویی کوچک، بزرگ، معمولی و تخصصی دچار کمبود شدند، اما بازار در نهایت مدیریت شد. در حال حاضر هم تعداد اقلام کمبود طی یک ماه گذشته رو به افزایش گذاشته که شامل داروهای معمولی و تخصصی و برخی تجهیزات مصرفی بیمارستانی است که در برخی موارد دچار کمبود هستیم. البته در حال حاضر مسوولان تلاش‌ می‌کنند که میزان این کمبودها را به حداقل برسانند، اما باید دید تا چه حد موفق خواهند بود. البته مسوولان واقعا تلاش می‌کنند که کمبودها را به حداقل برسانند. باید توجه کرد که راه کاهش اقلام کمبود دارو، تامین نقدینگی برای شرکت‌های تولیدکننده و واردکننده دارو است. بنابراین اگر موفق شوند که این نقدینگی را تامین کنند، فعلا می‌شود این کمبودها را مرتفع کرد. بنابراین باید منتظر ماند و دید که چقدر در کارشان موفق می‌شوند.

رییس داروخانه ۱۳ آبان درباره میزان کمبودها در این داروخانه، می‌گوید: نمی‌توان گفت که امروز در داروخانه ۱۳ آبان چقدر کمبود داریم؛ چراکه ممکن است امروز یک تعداد دارو کمبود داشته باشیم، اما روز بعد این کمبودها رفع شوند. بالاخره چرخه تولید و توزیع دارو از ساخت و واردات مواد اولیه یا واردات محصول نهایی دارو آغاز می‌شود و در همه این مراحل زمان‌بندی مشخصی وجود دارد. حال هر کجای این زنجیره متوقف شود، زمان‌بندی رسیدن دارو به دست مردم بهم می‌خورد. تا کنون عامل اصلی نامنظم بودن چرخه تولید و تامین دارو نیز نامنظم‌بودن تامین مالی عوامل موثر در این چرخه بوده است. به این معنی که وقتی من دارو را به دست بیمار داده‌ام، باید پولش را از بیمه‌ها بگیرم، اما اگر بیمه‌ها در پرداخت‌شان تاخیر داشته باشند، نمی‌توانم پول شرکت‌های پخش را بپردازم و شرکت‌های پخش هم نمی‌توانند از شرکت‌های تامین‌کننده دارو، دارو دریافت کند. از طرفی شرکت تامین‌کننده هم نمی‌تواند دارو و مواد اولیه را بخرد و دارو را ساخته یا وارد کند. بنابراین چرخه توزیع دارو گسست پیدا می‌کند.

فرصتی که هنوز از دست نرفته …

وی تاکید می‌کند: باید توجه کرد که کوچک‌ترین گسست در این چرخه، زمانبندی تامین دارو را دچار خدشه کرده و به این ترتیب برای راه‌اندازی مجدد چرخه تامین دارو دو تا سه ماه وقت نیاز خواهد بود. بنابراین بسته به اینکه چرخه کدام دارو را مختل می‌کنیم، بازگشت آن دارو به زنجیره ممکن است بین یک تا پنج ماه طول بکشد. خوشبختانه درباره داروهای تولید داخل، چون تولیدکننده‌های متعددی دارند، ممکن است بتوان این وقفه را کوتاه‌تر کرد، اما اگر تولیدکننده‌های دارویی محدود باشند، ممکن است برای راه‌اندازی مجدد چهار یا پنج ماه زمان نیاز باشد. بنابراین میزان کمبودها متغیر است. ممکن است امروز یک داروی تولید داخل یا وارداتی را نداشته باشیم، اما فردا موجود باشد.

وی می‌افزاید: البته اینطور نیست که دارو به‌روز تامین ‌شود، اما فرض کنید دارویی را از قبل ذخیره داشته‌ایم و الان ذخیره‌اش تمام می‌شود. حال تا با شرکت‌های توزیع مذاکره و آنها را راضی کنیم که با اینکه هنوز پول نگرفتید، مجددا به ما دارو دهید، ممکن است چند روز طول بکشد و در این چند روز دارو نداشته باشیم. بنابراین حرف اول را در حوزه تامین دارو، تامین نقدینگی می‌زند و اگر نقدینگی به موقع تامین نشود، دچار کمبود می‌شویم. در حال حاضر اگر نقدینگی تامین شود، هنوز می‌توان مشکل کمبودهای دارویی را کاهش داد.

روئینی ادامه می‌دهد: البته در شایط عادی همیشه داروخانه  ۱۳ آبان به اندازه سه ماه مصرف، ذخیره دارویی دارد. بالاخره آمار فروش سالیانه و مصرف ماهیانه و … موجود است و همیشه سعی می‌کنیم که موجودی سه ماه را داشته باشیم،   اما گاهی که نقدینگی کم است، حجم ذخیره دارو هم کاهش پیدا می‌کند و حتی ممکن است دارو تمام شود.

مطالباتی که قرار است بروز شوند

روئینی درباره میزان مطالبات داروخانه ۱۳ آبان از سازمان‌های بیمه‌گر نیز گفت: بیمه‌ها در پرداخت‌های سال ۹۶ حدود پنج تا شش ماه عقب بودند. به طور معمول بیمه‌ها در داروخانه‌های سطح شهر بین سه تا پنج ماه تاخیر دارند. وضعیت در داروخانه ۱۳ آبان هم به همین صورت بوده است؛  به‌طوریکه بیمه‌ها تا یک ماه پیش،  شهریور و مهر سال ۹۶ را به ما بدهکار بودند. منتها هر دو بیمه مصوبه‌ای داشتند مبنی بر اینکه مطالبات سال ۹۷ را علی‌الحساب تامین کنند. بنابراین هم سازمان تامین اجتماعی و هم بیمه سلامت هر دو از این قاعده پیروی می‌کنند و ماه به ماه به صورت علی‌الحساب بابت اسناد سال ۹۷ مطالبات‌شان را می‌پردازند.

وی با بیان اینکه فکر می‌کنم تا ۲۰ روز الی یک ماه آینده مطالبات ما از بیمه‌ها بروز شود و حتی مطالبات سال ۹۶ را بپردازند، می‌افزاید: باید توجه کرد که منبع نقدینگی داروخانه‌ها، سازمان‌های بیمه‌گر و فرانشیزی است که مردم می‌پردازند. طبعا وقتی از بیمه‌ها مطالبه داشته باشیم، به همان میزان هم به شرکت‌های پخش دارو بدهی داریم. تا یک ماه پیش سازمان‌های بیمه‌گر هفت تا هشت ماه در پرداخت‌هایشان به داروخانه ۱۳ آبان عقب بودند، اما اکنون شروع کردند تا مطالبات سال ۹۷ را به صورت بروز بپردازند و اگر به این قول‌شان عمل کنند و طلب‌هایشان جبران شود، بحث کمبود نقدینگی رفع می‌شود.

روئینی با بیان اینکه وقتی بیمه‌ها بدهی‌هایشان را مرتب به داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها پرداخت کنند، مشکلی نداریم، ادامه می‌دهد: مشکل دقیقا زمانی شروع می‌شود که حجم بدهی‌های ما افزایش می‌یابد و دیگر تامین کنندگان نسبت به تامین کالا همکاری قبلی را نمی‌کنند و در آن زمان کمبود در داروخانه‌ها مشهود می‌شود. در حال حاضر وقتی می‌بینیم دارویی در داروخانه ۱۳ آبان موجود نیست، یعنی در خیلی جاهای دیگر هم وجود ندارد و این موضوع به این معنی است که اگر نقدینگی به‌موقع تامین می‌شد، می‌شد این شرایط را مدیریت کرد.

وقتی که پول دیگر چاره‌ساز نمی‌شود!

وی تاکید کرد: باید بدانیم که گاهی حتی اگر پول هم داشته باشید، دیگر به درد نمی‌خورد؛  زیرا کارخانه‌های داروسازی متعاقب تقاضا دست به تولید می‌زنند و اینطور نیست که داروها را پیش پیش تولید و انبار کنند. زیرا دارو تاریخ مصرف دارد و نمی‌توان پیش از دریافت تقاضای تولید، آن را تولید کرد. بنابراین در دنیا دارو بر اساس تقاضا تولید می‌شود و کارخانه‌های معتبر برنامه تولید دارند. اینطور نیست که به آنها بگویید فردا برای من این دارو را تولید کن و او هم تولید کند. از طرفی برنامه‌های تولید کارخانه‌های تولید دارو تا دو الی سه ماه بعد پر شده است. بنابراین نمی‌توان به‌طور ناگهانی به کارخانه‌ای گفت من الان پول دارم، برایم فلان دارو را تولید کن. بنابراین گاهی حتی اگر پول با تاخیر هم داده شود، می‌توان دارو را تامین کرد، اما زمان‌هایی هم هست که حتی اگر پول هم داشته باشید نمی‌توانید دارو را تامین کنید.   

مشکل جدی در بازار دارو وجود ندارد

وی در پاسخ به اینکه با توجه به شرایط فعلی اگر مشکل نقدینگی رفع شود تا چند ماه آینده مشکل کمبودها دارو رفع می‌شود، می‌گوید: فکر می‌کنم با اتفاقاتی که در وزارت بهداشت شکل گرفته مقدار زیادی از کمبودهایی که در حال حاضر وجود دارد با تامین نقدینگی ارزی رفع خواهند شد. بر این اساس امیدوارم آنقدر نقدینگی زیاد باشد که وقتی به شرایط تحریم در آبان‌ماه می‌رسیم، ذخیره قابل قبولی در کشور ایجاد کرده باشیم. در حال حاضر مشکل خیلی جدی در بازار وجود ندارد. زیرا تامین دارو هیچگاه تحریم نبوده و فقط مسیر انتقال پول دچار مشکل می‌شده و برای تامین دارو هم مشکلاتی ایجاد می‌کرده است. اگر مسوولین در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو موفق شوند و نقدینگی را به موقع تامین کنند تا مقدار زیادی دارو یا مواد اولیه خریداری و وارد کشور شده و به کارخانجات داروسازی تحویل داده شود تا آنها شروع به تولید کنند، می‌توان مشکلات آینده را مدیریت کرد.

شرکت‌های دارویی ریالی برای خرید ارز ندارند

روئینی تاکید می‌کند: اگر مواد اولیه اغلب داروهای اساسی برسد، می‌توانیم آنها را در کشور تولید کنیم. خوشبختانه درصد ناچیزی از داروها هستند که واقعا ممکن است دچار کمبود و بحران شوند؛ چراکه بیش از ۹۵ درصد از اقلام دارویی را می‌توانیم در داخل کشور تولید کنیم، البته اگر مواد اولیه‌اش وارد شود. بالاخره یک گروه پر کار و با جدیت نیاز است که شبانه‌روزی به این موضوع بپردازند. البته این کار فقط منحصر به سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت نیست و همکاری خیلی نزدیک بانک مرکزی، گمرکات و… را هم نیاز دارد؛  چراکه این حوزه‌ها هم به شدت در بحث بازار دارو دخیلند. به عنوان مثال اگر ماده اولیه‌ای رسید، سریعا ترخیصش کنند و برای تولید به کارخانه‌ها برسانند، کار با سرعت بیشتری پیش می‌رود. بنابراین حتی اگر کارخانه‌ای به گمرک بدهکار است، گمرک اجازه دهند مواد اولیه‌اش را ترخیص کند. زیرا کارخانه‌های داروسازی به شدت دچار بحران نقدینگی هستند. به عنوان مثال دولت ارز در اختیار این کارخانه‌ها می‌گذارد، اما آنها ریالی ندارند که این ارز را بخرند. امیدوارم با تمهیدات مجموعه‌های دست‌اندرکار این بحران هم مانند سال‌های گذشته زودگذر باشد و حل شود.

امکان احتکار دارو هست؟

روئینی در واکنش به برخی اظهارات مبنی بر وجود احتکار در بازار دارو، می‌گوید: به اعتقاد من در صنعت دارو افراد فرهیخته‌ و سلامتی چه در صنف تولیدکننده، چه در صنف واردکننده و چه در مجموعه‌های پخش حضور دارند. البته ممکن است به ندرت چنین اتفاقاتی بیفتد، اما واقعا چیزی به اسم احتکار در شکل گسترده نداریم. البته ممکن است گاهی شرکت‌های پخش دارو برخی اقلام دارویی را به داروخانه‌ها ندهند و بگویند که داروخانه بدهکار است، ‌ اما اینکه یک شرکت پخش یا داروخانه‌ دارو را به مقدار زیاد داشته باشد، اما آن را وارد شبکه توزیع نکند، بسیار بسیار کم است. درباره تجهیزات پزشکی ممکن است این اتفاق بیفتد، اما درباره دارو خیلی کم است.

وضعیت دارو بحرانی نیست

رییس داروخانه ۱۳ آبان در ارزیابی وضعیت دارویی کشور، اظهار می‌کند: در حال حاضر وضعیت دارو در کشور بحرانی نیست. بویژه درباره داروهای تولید داخل قطعا بحرانی نداریم. البته در برخی اقلام داروهای وارداتی دچار کمبود هستیم. اگر چاره‌اندیشی مسوولان وزارت بهداشت جواب دهد و اقدامات به موقع انجام شود، بحران رفع می‌شود، اما اگر این چاره‌اندیشی جواب ندهد که البته مختص وزارت بهداشت هم نیست، ممکن است وارد بحران شویم. به هرحال بیمه‌ها تحت اختیار وزارت بهداشت نیستند. اگر سازمان‌های بیمه‌گر بدهی‌هایشان را زودتر پرداخت کرده بودند و نقدینگی وارد چرخه تامین و توزیع دارو می‌شد، این چرخه می‌چرخید و دارو وجود اشت. بالاخره وقفه‌ای که در سال ۹۶ پیش آمد، باعث شد گاهی چرخه دارو دچار مشکل شود و گاهی کمبودهایی پیش آید. حال اگر چاره‌اندیشی‌ها و تمهیدات در این حوزه به سرعت عملی شود و وزارت بهداشت، گمرک، بانک مرکزی و بانک‌های حامل با سیستم تامین و توزیع دارو همراهی کنند، این مشکلات رفع می‌شود و اگر هر یک از این بخش‌ها همراهی لازم را نداشته باشند، مشکل تشدید خواهد شد.

روئینی با بیان اینکه خوشبختانه در حال حاضر دارو و بخشی از تجهیزات پزشکی در لیست مواردی هستند که ارز دولتی دریافت می‌کنند، ‌ ادمه می‌دهد: چند مجموعه باید باهم کار کنند تا چرخه دارو راه افتد. اگر بانک، ارز در اختیار واردکننده یا تولیدکننده دارو بگذارد، اما وارد کننده و تولید کننده از من طلبکار باشد و من نتوانم ریالش را بپردازم، طبعا نمی‌تواند برود و ارز بخرد. بنابراین من به عنوان داروخانه باید پول به آنها داده باشم. از طرفی سیستم ارزی برای ارائه ارز دولتی به شرکت‌ها، از آنها ضمانت‌هایی می‌گیرد که غالبا به صورت نقدینگی هستند و دلیلش این است که حتما جنس مورد نظر وارد کشور شود و به نوعی بازدارنده است. به عنوان مثال اگر کسی بخواهد ۱۰۰۰ یورو ماده اولیه وارد کند، باید ضمانت بگذارد که باز هم مشکل نقدینگی پیش می‌آید.

کار در حوزه دارو تسهیل شود

وی تاکید می‌کند: بالاخره در حال حاضر شرایط عادی نیست و باید راه‌هایی را برای تسهیل کار در حوزه دارویی پیدا کنند. بنابراین راهکارهایی لازم است که این فرآیندها را تسهیل کند و تا پیش از ورود به مرحله جدی تحریم‌ها بتوانیم ذخایر مناسبی را برای کشور ایجاد کنیم.

وی در ادامه صحبت‌هایش اظهار می‌کند: ۲۸ سال است که استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران هستم.  بالاخره در جاهای مختلفی که داروسازان مشغولند، چالش‌های مختلفی وجود دارد. شاید عمده این چالش‌ها را در کاخانجات داروسازی و داروخانه‌ها ببینید، اما داروسازان در جاهای مختلفی مشغولند.

چالش مهم داروسازان

روئینی ادامه می‌دهد: در سطح شهر داروسازان واقعا فشار زیادی را برای تامین سودی که از یک موسسه اقتصای می‌توان انتظار داشت، تحمل می‌کنند. در عین حال نقش آنها در چرخه درمان می‌تواند بسیار مهم‌تر از چیزی باشد که در حال حاضر هست. بر همین اساس دانشکده‌های داروسازی در حال تلاش هستند تا نقش داروساز را در چرخه درمان، روزبروز پررنگ‌تر کرده و به حد استانداردهای جهانی برسانند. بر همین اساس داروسازان در داروخانه‌های بیمارستانی در دانشگاه علوم پزشکی تهران حضور پررنگ‌تری در چرخه درمان دارند و تاثیرگذارترند. چالش اصلی این است که به مسوولین چرخه درمان بقبولانند که از توانمندی‌های داروسازان در این چرخه استفاده کنند. بالاخره مملکت برای یک دکتر داروساز هزینه می‌کند و آموزش عالی طی هفت سال به صورت رایگان این شخص را پرورش می‌دهد. بنابراین این فرد می‌تواند در بیمارستان باعث شود که فرآیند درمان با سلامت بیشتری انجام شده، دوره اقامت بیمار در بیمارستان کوتاه‌تر شود و هزینه درمان کاهش یابد تا درمان برای دولت و بیمار ارزان‌تر تمام شود.

وی با بیان اینکه به عنوان مثال در بیمارستان امام خمینی(ره) بخشی را داریم که داروهای تزریقی به ویژه در بخش شیمی‌درمانی را برای هر بیمار خاص آماده می‌کند، می‌گوید: این اقدام به این معنی است که دارو با دقت بیشتری تجویز و در سلامت بهتری تهیه می‌شود. همچنین آن مقداری که بیمار نیاز دارد، دارو از داروخانه خارج می‌شود و بیمار هم پول همان میزان را می‌پردازد. باید توجه کرد که داروسازان در این زمینه‌ها آموزش دیده‌اند و می‌توانند بسیار کمک کنند. به هر حال حیف است که از این توانمندی‌ها در بیمارستان استفاده نشود.

داروسازان ایرانی در دنیا خواهان زیادی دارند

روئینی با بیان اینکه در صنعت داروسازی هم داروسازان فعالند، می‌گوید: انصافا داروسازان ما در دنیا خواهان زیادی دارند؛ چراکه دارای دانش خوبی هستند. ممکن است مهارت کافی نداشته باشند که در حین کار، مهارت هم کسب می‌کنند، اما دارای دانش بروزی هستند. متاسفانه بهای کم دارو باعث می‌شود از این خلاقیت‌ها و دانش‌ آنها استفاده نشود و صنعت داروسازی جرات سرمایه‌گذاری در مقادیر بالا و سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر را نداشته باشد و به این ترتیب نمی‌توان از دانش روز داروسازان بهره‌مند شد و به دانش قدیمی اکتفا می‌کنند. این درحالیست که امروز داروسازان جوان‌تر ما فرآورده‌هایی را در کشور تولید می‌کنند که اگر روابط ما با دنیا اجازه دهد، قابلیت صادرات در دنیا را هم دارند. به هر حال امیدواریم چه در داروخانه‌های شهری، چه در بیمارستان‌ها چه در صنایع دارویی و… روزهای بهتری را تجربه کنیم.

مهاجرت مغزها

رییس داروخانه ۱۳ آبان در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره مهاجرت داروسازان با عنوان فرار مغزها نیز می‌گوید: نباید نام مهاجرت داروسازان را فرار مغزها گذاشت، بلکه باید به آن مهاجرت مغزها گفت؛  چراکه اغلب داروسازان ما که از کشور می‌روند به کشور پشت نمی‌کنند و ما دائما از ارتباطات‌شان استفاده می‌کنیم و برای ما نیروهایی هستند که می‌توانند در شرایط خاص به ما کمک کنند. از آنجایی که سطح دانش داروسازی در کشور بالاست، طبیعی است که شرکت‌هایی در آن‌طرف مرزها، خواهان داروسازان ایرانی باشند و این اتفاق می‌افتد. برخی داروسازان مهاجرت می‌کنند و برخی از آنها هم در کشور می‌مانند و با همه مشکلات، کار و تولید می‌کنند. هرچند که برخی هم از کشور مهاجرت می‌کنند، اما خوشبختانه کسانی که در این حوزه مهاجرت می‌کنند برای ما به عنوان یک پایگاه در آنطرف مرزها عمل می‌کنند.

ایسنا- مژگان زینلی

انتهای پیام