سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
سرمقاله
در هیاهوی قیمت ارز و سکه و گرانی و تحریم، خیلی از مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مهم دیگر کم‌رنگ شده است. گرچه در مباحث پررنگ نیز مانند کنترل ارز و طلا دولت نتوانسته است موفقیت چندانی کسب کند، اما برخی از مسائل و مشکلات ریشه‌ای که می‌تواند تهدیدات آتی را با شدت بیشتری برای کشور ایجاد کند مانند بحران خشکسالی و مهاجرت اجباری در این وضعیت اقتصادی به کلی مغفول مانده است. بحران خشکسالی و کم‌آبی گریبان ایران را گرفته است، دلایل آن مصرف غیر بهینه آب، مصرف بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، سدسازی، کمی بارش و.. است که در این مقاله به یکی از اثرات آن که مهاجرت اجباری روستاییان است، پرداخته می‌شود. روستاییان خصوصا نسل جدید و جوان، با توجه به افزایش جمعیت و کاهش آب و خشک شدن مزارع، رو به سوی شهرهای بزرگ آورده و عمدتا در حاشیه شهرها سکنی گزیده‌اند. این مهاجران با توجه به نداشتن مهارت حرفه‌ای رو به سوی مشاغل غیرمولد مانند دستفروشی یا مسافرکشی یا در شرایط بدتر بزهکاری اجتماعی آورده‌اند. مشخص است که برنامه‌ریزی برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها، جزو برنامه‌های بلندمدت و حداقل ۲۰ ساله است و در برنامه‌های ۲ تا ۳ ساله که عمدتا دولت‌ها این رویکرد را دارند، به سرانجام نخواهد رسید. عمل دولت‌ها در ایران ۴ تا ۸ ساله است و دولتمردان سعی می‌کنند مشکلات کوتاه‌مدت که اثرگذار بر رای آوری است را حل کنند وبه مشکلات بلند مدت مانند کاهش اثرات خشکسالی که هزینه کرد آن در دولت مستقر انجام می‌پذیرد و استفاده و بهره‌برداری از آن در دولت‌های آتی است، اولویت و رغبت چندانی نشان نمی‌دهند و چون اثرات تخریبی مهاجرت اجباری روستاییان به کندی در اقتصاد و اجتماع خود را نشان می‌دهد و مهاجرت‌های دسته جمعی انجام نمی‌پذیرد، در کوتاه‌مدت نمود چندانی نداشته و در لایه‌های زیرین اجتماع اثرگذاری خود را نشان می‌دهد. مهاجر اجباری کسی است که با توجه به موانع و مشکلات روستا، خصوصا کمبود آب، مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شده و عمدتا دارای مهارت حرفه‌ای خاصی نیست و حاشیه شهرها را برای سکنی انتخاب می‌کند و به مشاغل غیرمولد مانند دستفروشی روی می‌آورد. گرچه مهاجرت از روستا به شهر ظرف ۴ سال اخیر با توجه به خشکسالی افزایش یافته است، همزمانی این موضوع با تعطیلی کارخانه‌ها و عدم قدرت جذب بخش صنعتی کشور و مشکلاتی مانند گرانی و نابه‌سامانی ارزی در کنار هم می‌تواند قدرت تخریبی بیشتری را به وجود آورد و به مشکلات بیفزاید. برای جلوگیری از مهاجرت اجباری که عملا تبدیل نیروی مولد کشاورزی به بیکار حاشیه‌نشین شهرهاست و با خود ده‌ها مشکل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را در پی دارد، نگاه یکپارچه به عزم ملی فراقوه‌ای، درک درست از شرایط بلندمدت و جامعه‌نگری را می‌طلبد که متاسفانه در حال حاضر در هیاهوی ارز و گرانی و تحریم گم شده است.
