منافع ارزی پتروشیمی‌ها در بازار آزاد

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز، بررسی‌های فعلی و همچنین صحبت‌های کارشناسان نیز حاکی از امتناع پتروشیمی‌ها از عرضه ارز به بازار ثانویه است که البته هنوز آمار آن قطعی نیست. به دلیل جذابیتی که بازار آزاد برای عرضه ارز دارد، پتروشیمی‌ها خواهان عرضه ارز در این بازار هستند و به نظر می‌رسد حاشیه سودی که آنها با عرضه در این بازار به دست می‌آورند آنها را از قید تعهدات ارزی نسبت به عرضه کافی ارز در بازار ثانویه برهاند. در همین رابطه رئیس کنفدراسیون صادرات می‌گوید دولت باید عرضه‌کنندگان را مجاب کند که ارز خود را به میزان تعهد در بازار تزریق کنند. در حال حاضر به دلیل عدم پایبندی به این تعهد نرخ ارز کاهش پیدا نمی‌کند. وی تاکید دارد اگر پتروشیمی‌ها و صادرکنندگان بزرگ به تعهدشان به عرضه ارز در سامانه نیما عمل کنند، قیمت‌های ارز کاهش پیدا خواهد کرد.آنگونه که فعالان بازار ارز می‌گویند، هنوز هم به دلیل فاصله جذابی که میان ارز بازار ثانویه و صرافی‌ها وجود دارد، پتروشیمی‌ها ترجیح می‌دهند همچون گذشته از طریق عواملی که در بازار آزاد دارند، ارز حاصل از صادرات خود را عرضه کنند؛ بنابراین همین امر مانع از حضور جدی‌شان در بازار ثانویه و فروش ارز با نرخ در محدوده ۹ هزار تومانی می‌شود، در حالی که بازار آزاد و صرافی‌ها، هم‌اکنون نرخی حدود ۱۱ هزار تومان دارد. آنها بر این باورند که دولت باید با ابزارهای قوی تنبیهی، پتروشیمی‌ها را به خط کرده و شرایط را برای عرضه گسترده‌تر ارز حاصل از صادرات شان فراهم کند، در غیر این صورت پتروشیمی‌ها به همین روال ادامه می‌دهند و به طور طبیعی، مقاومتی را در بازار آزاد برای منطقی شدن نرخ ارز رقم خواهند زد. در این میان برخی از صرافی‌ها نیز پیشنهاد دارند که دولت، خود ارز حاصل از صادرات پتروشیمی‌ها را تحویل بگیرد و اجازه ندهد که در سامانه نیما عرضه‌ای صورت گیرد؛ بلکه به طور مستقیم، کار واریز ارز به بانک مرکزی صورت گیرد. این ایده‌ای است که بسیاری از صرافی‌ها خوش‌بین هستند که عبدالناصر همتی بتواند آن را عملیاتی کند.
عدم مقابله دولت با زیاده‌خواهی ارزی
اصغر مشبکی، کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه پتروشیمی‌ها در تلاشند نرخ ارز در قیمت‌های ۱۰ هزار تومان و بالاتر تثبیت شود، به «کسب‌وکار» می‌گوید: از آنجایی که شرکت‌های شبه‌دولتی و خصولتی به نوعی تحت نفوذ دولت هستند و قدرت مهار آنها در دست اوست، دولت خود اختیار مقابله با زیاده‌خواهی‌های ارزی آنها را دارد، اما به دلایلی حاضر به این کار نیست. از یک طرف پتروشیمی‌ها سهم عمده منابع ارزی را در اختیار دارند و از سوی دیگر با استفاده از این سهم سعی در غالب کردن خواسته‌های خود به بازار دارند. دولت نیز به دلیل شرایطی که برای این شرکت‌ها به وجود آورده و سوبسیدهایی که به آنها داده، خواهان سختگیری و مقابله با آنها نیست.
چشم طمع پتروشیمی‌ها به منافع ارزی بازار آزاد
وی با اشاره به اینکه ارز کمی در بازار ثانویه تزریق می‌شود، می‌گوید: پتروشیمی‌ها روزانه مبلغ محدودی ارز به بازار ثانویه تزریق می‌کنند که میانگین روزی ۲-۳ میلیون می‌شود. آنها نمی‌خواهند از منافع ارزی بازار آزاد چشم بپوشند و سعی دارند به طور همزمان دو بازار یعنی بازار ثانویه و آزاد را حفظ کنند. بازار آزاد را به دلیل منافعی که در آن دارند و بازار ثانویه را به دلیل اجباری که از سوی دولت بر آنهاست.
عرضه کافی قیمت ارز را می‌شکند
وی با بیان اینکه عرضه کافی ارز قیمت ارز را می‌شکند، ادامه می‌دهد: اگر پتروشیمی‌ها به تعهدات ارزی خود عمل می‌کردند و ارز کافی به بازار تزریق می‌شد، قیمت‌ ارز حتما پایین می‌آمد، اما به نظر می‌رسد پتروشیمی‌ها مایل به افزایش عرضه ارز نیستند و در تلاش‌اند با عرضه محدود آن را در نرخ‌های بالای ۱۰ هزار تومان تثبیت کنند. به عبارتی امتناع آنها از عرضه به دلیل همین حاشیه سودی است که از فاصله ارز در بازار ثانویه و بازار آزاد دارند. در این حالت دولت یا باید آنها را ملزم به عرضه سازد یا سوبسیدهای ارزی آنها مثل ارائه خوراک ارزان‌قیمت را حذف کند. در غیر این صورت دولت ناگزیر از جبران ارز از طریق عرضه ارز سایر صادرکنندگان در بازار ثانویه خواهد بود. قیمت‌ها در بازار غیررسمی دیروز ارز نشان می‌دهد دلار با ۱۲۰ تومان کاهش ۱۰ هزار و ۴۵۰ تومان، یورو با ۳۶ تومان افزایش ۱۲ هزار و ۱۸۷ تومان و درهم با افت ۷ تومانی ۲۹۰۱ تومان به فروش رسید.