صنایع کوچک ناجی اقتصاد در زمان تحریم

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز در حال حاضر شرایط تحریمی و فشاری که از این بابت به بنگاه‌های بزرگ وارد می‌شود، بسیاری از فعالان اقتصادی و مسئولان را متوجه نقش و جایگاه صنایع کوچک و متوسط برای عبور از شرایط تحریمی کرده است. بر همین اساس پیشنهاد می‌شود با همکاری مجموعه شرکت‌های کوچک و متوسط در داخل با خارج از کشور این زمینه فراهم آید، اما همان‌طور که از وضعیت صنایع کوچک به دست می‌آید، این صنایع از مشکلاتی مانند فرایند دشوار تامین مالی، قوانین دست‌وپاگیر، عدم حمایت دولت و همچنین بی‌توجهی رنج می‌برند. به همین دلیل اعتقاد برخی از فعالان اقتصادی این است که صنایع کوچک و متوسط داخلی به دلیل نداشتن فضای رقابتی، جذابیتی برای صنایع کوچک خارجی ندارند.
بنا به گفته برخی از اعضای اتاق بازرگانی، صنایع کوچک همواره مورد بی‌مهری مسئولان دولتی واقع شده‌اند و در شرایطی که می‌شد مشکلات اقتصادی را با کمک آنها حل کرد، کمک دولت به سمت صنایع بزرگ و به‌ویژه شرکت‌های خصولتی است که همواره از سوبسید‌های دولت نیز بهره‌مند بوده‌اند. یک مورد از این بی‌مهری، گران شدن مواد اولیه و تبانی شرکت‌های پتروشیمی برای این گرانی بوده است.
با این وجود وزیر صنعت، معدن و تجارت از تدوین بسته حمایت از صنایع کوچک و دسترسی آنها به وام‌های ارزان و همچنین معافیت‌های مالیاتی خبر داده است. محمد شریعتمداری روز گذشته در مراسم افتتاح بزرگ‌ترین نمایشگاه توانمندی صنایع کوچک گفت: صنایع کوچک و متوسط ۹۲ درصد واحدهای صنعتی کشور را تشکیل می‌دهد که یک میلیون نفر اشتغال ایجاد کرده و ۴۵ درصد اشتغال صنعت کشور را دارد.
وی افزود: این صنایع حدود ۱۷ درصد ارزش تولیدات کشور را دارد و ۱۱٫۵ درصد صادرات غیرنفتی را شامل می‌شود.
شریعتمداری با اشاره به افزایش قیمت مواد اولیه تولید با توجه به افزایش نرخ ارز گفت: بسته حمایت از صنعت در کنار بسته ارزی آماده شده است که در این قالب پیشنهادهایی را مطرح کرده‌ایم. وی اضافه کرد: حد اعتباری سرمایه در گردش واحدهای تولیدی را افزایش داده‌ایم و باید از یارانه سود تسهیلات برای ارزان‌تر شدن وام‌های بانکی بهره‌مند شویم. وزیر صنعت پیشنهاد کرد واحدهای تولیدی شش ماه تا یک سال از پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده معاف باشند.
شریعتمداری افزود: در این شرایط دریافت همه مطالبات صندوق‌های تامین اجتماعی از کارفرمایان صنعتی ضروری نیست و می‌توانیم حمایت‌هایی را در این زمینه داشته باشیم. وی گفت: اگر بخشی از منابع بودجه به صندوق حمایت از صنایع کشور اختصاص یابد این صندوق می‌تواند ۱۵ برابر ضمانتنامه بانکی برای این صنایع صادر کند. وی افزود: همچنین ما پیشنهاد تاسیس بانک اختصاصی برای صنایع کوچک و متوسط را داریم. وی ادامه داد: از ۴۰ هزار واحد تولیدی در شهرک‌های صنعتی، ۶۲ درصد مشغول فعالیت هستند که اگر حمایت‌های لازم انجام نشود به مشکل بر خواهند خورد.

عدم جذابیت صنایع ما برای کشورهای اروپایی
مهدی پورقاضی، عضو اتاق بازرگانی تهران در این خصوص به «کسب‌وکار» توضیح می‌دهد: در اینکه بنگاه‌های کوچک و متوسط مشکلات کمتری نسبت به صنایع بزرگ برای برقراری ارتباط با کشور ما دارند، شکی نیست، اما این نمی‌تواند دلیل محکمی بر تضمین ارتباط آنها با ما باشد. کما اینکه فشار آمریکا بر این شرکت‌ها اگرچه نسبت به شرکت‌های بزرگ کمتر است، اما صفر نیست. همچنین متاسفانه صنایع کوچک داخلی به دلیل مشکلاتی که دارند، در طرف‌های مقابل انگیزه لازم برای ارتباط و همکاری را بر نمی‌انگیزند. یکی از دلایل مهم این موضوع فضای بی‌ثبات اقتصاد کشور است که بنگاه‌های کوچک را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. مورد بعدی سیستم نقل و انتقالات پول است که هنوز بلاتکلیف مانده و راه‌اندازی نشده است.

ریسک اقتصاد ما برای صنایع خارجی
وی با اشاره به ریسک اقتصاد ما برای صنایع کوچک خارجی، توضیح می‌دهد: از آنجایی که اقتصاد ما فضای باثباتی ندارد صنایع کوچک خارجی ترجیح می‌دهند با کشورهایی که ریسک کمتری دارند، مثل امارات همکاری کنند. به همین دلیل خیلی نمی‌توان روی همکاری این صنایع با صنایع ما حساب کرد. بهترین کاری که در این راستا می‌تواند موثر باشد، رفتار متعادل‌تر ما با کشورهای اروپایی و سایر کشورهاست. لبخند ما به دنیا و برقراری روابط دوستانه می‌تواند انگیزه کم این شرکت‌ها برای تعامل با ما را بیشتر کند.

محدودیت استارت‌آپ‌ها در شرایط تحریم
افشین کلاهی، عضو اتاق بازرگانی نیز با اشاره به محدودیت‌های استارت‌آپ‌ها در زمان تحریم به «کسب‌وکار» می‌گوید: شرکت‌هایی که در حوزه فناوری کار می‌کنند به دلیل نیازی که به برقراری ارتباط برای دریافت فناوری‌های روز دنیا دارند بیشتر از همه صنایع کوچک دیگر دچار فشار و مشکل می‌شوند. این مشکلات در مواردی مثل تهیه نرم‌افزار، تامین مواد اولیه و قطعات و همچنین سایر خدمات فناورانه خود را نشان می‌دهد. در کنار آن با توجه به مذاکراتی که پیش از این میان آنها با شرکت‌های خارجی وجود داشته، ارتباطات تنگ‌تر شده و قراردادها هم فسخ می‌شود. این موضوع به‌ویژه بازاریابی شرکت‌های فناورانه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و و حفظ بازار را برای آنها دشوار می‌کند.

تکیه بر جایگزین‌های داخلی در شرایط تحریم
وی با اشاره به توقف جذب سرمایه خارجی برای استارت‌آپ‌ها در زمان تحریم و مشکلات حاصل از آن ادامه می‌دهد: کلیه شرکت‌ها در شرایط تحریمی آسیب می‌بینند، اما در این میان به دلیل توقف جذب سرمایه خارجی برای استارت‌آپ‌ها که قبل از آن روند خوبی را طی کرده بود، این شرکت‌ها مشکلات بیشتری را متحمل می‌شوند که البته می‌شود در شرایط تحریمی با تکیه بر کمک صنایع داخلی به‌ویژه آنهایی که محصولات مشابه خارجی‌ها را تهیه می‌کنند، به آنها کمک کرد. در واقع صنایع جایگزین در شرایط تحریمی می‌تواند برخی از کاستی‌های صنایع در زمان تولید را حل کند که در این میان شرکت‌های خدماتی کوچک نقش موثری ایفا می‌کنند.
آمارهای اعلام‌شده ازسوی مسئولان در بخش صنایع کوچک نشان می‌دهد ۸۱ هزار واحد از صنایع کشور، صنایع کوچک و متوسط هستند که حدودا ۴۱ هزار واحد از این میزان در داخل شهرک‌ها و نواحی مستقرند و از این تعداد حدودا ۸ هزار واحد از سنوات گذشته تا به امروز به دلایل مختلف از جمله کمبود نقدینگی، اختلاف شرکا، خارج شدن طرح از توجیه اقتصادی و فنی، عدم مدیریت در حوزه‌های فنی، مالی، تولید و… دچار رکود شده‌اند.