رشد صادرات سرب و روی با وجود مشکل تامین مواد اولیه

بررسی خبرنگار اقتصادی ایرنا بر پایه داده های آماری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران نشان می دهد خردادماه امسال میزان تولید سرب و روی انگوران (زنجان) با رشد ۳۳ درصدی نسبت به ماه مشابه در سال گذشته به ۱۲۲ هزار و ۳۸۱ تن رسید و در واحد سرب نخلک (استان اصفهان) هم با افزایش ۹۵ درصدی در مقایسه با ماه مشابه پارسال به میزان پنج هزار و ۳۰۶ تن تولید شد.
آمار عملکرد سه ماهه نخست سرب و روی انگوران از رشد تولید ۸۵ درصدی نسبت به سه ماهه اولیه سال گذشته حکایت دارد که بیش از ۳۷۱هزار و ۷۶۰ تن شد و سرب نخلک نیز در این مدت ۱۵ هزار و ۲۹۸ تن تولید داشت که در مقایسه با فصل بهار ۹۶ افزایش ۱۱۲ درصدی دارد.
مجموع تولید این واحدها در سه ماهه ابتدایی امسال به ۳۸۷ هزار و ۵۷ تن رسید که در مقایسه با سه ماهه اول ۹۶ افزایش ۸۶ درصدی دارد.
بررسی آمارهای بین المللی نشان می دهد سرانه مصرف روی ایران ۱٫۱۴ کیلوگرم است؛ در حالی که این رقم در اروپای غربی ۵٫۹ کیلوگرم و چین حدود ۲٫۵ کیلو گرم برآورد می شود.

** عملکرد پنج ساله صادرات سرب
بررسی میزان صادرات سرب در دوره پنج ساله ۹۶- ۱۳۹۲ نشان می دهد مجموع ارزش حاصل از عملکرد این بخش ۷۴۵ میلیون دلار بوده و بیشترین حجم صادرات در سال گذشته با ۲۱۴ میلیون دلار و کمترین آن در سال ۹۲ به میزان ۱۰۴ میلیون دلار رقم خورد.
علاوه بر این بیشترین رشد صادرات در سال ۹۵ با رقم ۳۵ درصدی نسبت به سال ۹۴ محقق شد و حجم صادرات در سال ۹۵ برابر با ۱۷۴ میلیون دلار بود، درحالی که سال ۹۴ رقم ۱۲۹ میلیون دلار ثبت شده بود.
سال ۹۴ نیز میزان صادرات نسبت به سال ۹۳ که رقم ۱۲۴ میلیون دلار بود، رشد یک درصدی داشت.

** ایران؛ رتبه ۳۹ در صادرات سرب
آمارهای جهانی نشان می دهد که در سال گذشته میلادی (۲۰۱۷) استرالیا با رقم ۹۴۱ میلیون دلار صادرات سرب با سهم ۱۰٫۹ درصدی از کل، جایگاه نخست را از آن خود ساخت و کره جنوبی و کانادا به ترتیب با ۸۴۸ و ۶۳۷ میلیون دلار در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند.
جمهوری اسلامی ایران در بررسی سال گذشته در بین صادرکنندگان سرب رتبه ۳۹ را به خود اختصاص داد و ۰٫۴ درصد از کل صادرات را در این سال با رقم ۳۴ میلیون دلار به خود اختصاص داد در حالی که سال ۲۰۱۶ ارزش صادرات این بخش ۱۷۴ میلیون دلار با سهم ۲٫۵ درصد ثبت شد.

** هند؛ مشتری نخست ایران
بررسی آمار صادرات سرب ایران نشان می دهد هند در سال ۹۶ با جذب ۵۹ میلیون دلار از صادرات این بخش و با سهم ۲۷٫۶ درصدی از کل، جایگاه مشتری اول را از آن خود ساخت، این کشور در سال ۹۵ به میزان ۴۱٫۸ میلیون دلار صادرات این بخش را جذب کرده بود.
کره جنوبی و امارات به ترتیب ۵۰ میلیون و ۴۶٫۷ میلیون دلار از صادرات سرب ایران را جذب کردند و در جایگاه های بعدی قرار گرفتند و ترکیه و اندونزی از دیگر شریکان تجاری ایران در جذب صادرات این بخش در سال ۹۶ بودند.

**محدودیت های تولید سرب در ایران
مشکل صنعت سرب درارتباط با فرآوری و تولید شمش است.
فناوری های موجود با بهره وری نه چندان مطلوب قابلیت مناسبی برای خرید خاک های معدنی وارداتی را ایجاد نمی کند، بنابراین نیاز اساسی به تغییر فناوری به منظور بهره گیری از تنوع خاک های موجود و سایر منابع قابل استفاده و همچنین افزایش بهره وری ضروری است.
برخی از مهمترین موانع این صنعت عبارت است از تخصیص ندادن تسهیلات و اعتبارات ترجیهی به این صنعت با در نظر گرفتن حاشیه سود پایین آن و افزایش یافتن صدور جواز تاسیس در احداث واحدهای شمش کوچک با وجود نبود ماده معدنی به اندازه کافی برای این واحدها که نشان می دهد ذخیره معدن بزرگ انگوران رو به اتمام است و در حقیقت از موانع بر سر راه توسعه این صنعت است.

** ایران رتبه پانزدهم صادرات شمش روی
آمارهای سال ۲۰۱۷ میلادی نشان می دهد که ارزش شمش روی صادراتی کره جنوبی با بیش از ۱٫۶ میلیارد دلار سهم ۸٫۸ درصدی از کل صادرات این بخش را به خود اختصاص داد و پس از آن، هلند با یک میلیارد و ۴۱۵ میلیون دلار و کانادا با یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار به ترتیب با ۷٫۵ و ۷٫۴ درصد از کل صادرات رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص دادند.
ایران هم در آن سال با دستیابی به ارزش صادراتی ۳۰۲ میلیون دلاری به میزان ۱٫۶ درصد از کل صادرات، رتبه پانزدهم را از آن خود ساخت؛ درحالی که سال ۲۰۱۶ کشورمان ۲۲۷ میلیون دلار صادرات شمش روی داشت.

** صدور بیش از یک میلیارد دلار شمش روی
بررسی عملکرد صادرات شمش روی بر پایه جداول آماری گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد سال های ۹۶- ۱۳۹۲ در مجموع یک میلیارد و ۷۳ میلیون دلار صادرات این بخش ثبت شد و بیشترین سهم و رشد صادرات مربوط به سال ۹۶ با رقم ۳۶۰ میلیون دلار بود که نسبت به عملکرد سال ۹۵ رشد ۵۹ درصدی را نشان می دهد.
درعین حال سال ۹۲ نسبت به ۹۱ افت ۳۶ درصدی به دست آمد که بیشترین کاهش صادرات در دوره مورد بررسی است و سال ۹۳ با رقم ۱۴۸ میلیون دلار کمترین میزان صادرات شمش روی به ثبت رسید.

** کشورهای هدف صادراتی
بررسی جداول آماری گمرک نشان می دهد ترکیه، هند، تایوان، امارات و کره جنوبی مقاصد اصلی صادرات شمش روی ایران در سال گذشته بودند؛ به گونه ای که ترکیه با جذب ۲۱۶ میلیون دلار از کل صادرات پارسال این بخش، سهم ۶۰٫۲ درصدی را به خود اختصاص داد و پس از این کشور، هند با ۴۱ میلیون دلار (۱۱٫۴ درصد) و تایوان با ۱۷ میلیون دلار ( ۴٫۷ درصد ) به ترتیب رتبه های دوم و سوم را در سال گذشته در جذب صادرات شمش روی از آن خود ساختند.
سال ۹۵ نیز کشورهای ترکیه (سهم ۳۹٫۱ درصدی)، امارات متحده عربی (سهم ۱۵٫۲ درصدی) و هند با ۱۴٫۱ درصد به ترتیب جایگاه اول تا سوم در زمینه جذب شمش روی ایران را به خود اختصاص دادند.

** واردات ۵٫۷ میلیون دلاری شمش روی
چین در سال ۲۰۱۷ با واردات دو میلیارد و ۴۹۴ میلیون دلار شمش روی و سهم ۱۲٫۵ درصدی نخستین وارد کننده این فلز نام گرفت.
آمریکا با رقم دو میلیارد و ۲۳۵ میلیون دلار (سهم ۱۱٫۲ درصدی) جایگاه دوم و آلمان با یک میلیارد و ۸۵۶ میلیون دلار (سهم ۹٫۳ درصدی) جایگاه سوم را از آن خود ساخت.
ایران نیز در سال گذشته میلادی ارزش وارداتش ۵٫۷ میلیون دلار بود که سهم ۰٫۰۴ درصدی از کل واردات جهان داشت درحالیکه سال ۲۰۱۶ میزان واردات شمش روی کشور ما هشت میلیون دلار ثبت شد که ۰٫۰۶ درصد از کل واردات را دربرگرفت.

** معدن سرب و روی مهدی آباد یزد؛ یک گنج ارزشمند
معدن سرب و روی مهدی آباد که در ۱۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر یزد قرار دارد، بزرگ ترین معادن سرب و روی دنیا محسوب می شود و اهل حرفه از آن به عنوان گنجی ارزشمند در ایران یاد می کنند.
سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) اسفند ماه ۱۳۹۵ این معدن را بر اساس قراردادی با نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت به یک کنسرسیوم بخش خصوصی واگذار کرد که از آن می توان به عنوان نخستین تجربه کشور در زمینه واگذاری امور به بخش غیر دولتی یاد کرد که مورد استقبال بخش خصوصی قرار گرفت.
ذخیره قطعی ۱۵۴ میلیون تنی برای معدن سرب و روی مهدی آباد برآورد شده که ۸۸ میلیون تن از ذخایر قطعی این معدن سولفور و ۶۶ میلیون تن دیگر اکسیده است.
همچنین برای ایجاد کارخانه ۸۰۰ هزارتنی کنسانتره روی و کارخانه ۸۰ هزارتنی سرب و نقره، یک میلیارد دلار سرمایه گذاری پیش بینی شد که با تکمیل آن یک هزار نفر به طور مستقیم و سه هزار تا پنج هزار نفر به طور غیرمستقیم در بخش معدن و صنایع معدنی مهدی آباد اشتغال پیدا می کنند.
براساس قرارداد تمام مراحل اکتشاف، استخراج، تولید و فرآوری معدن سرب و روی مهدی آباد به انجمن سرب و روی ایران، اتحادیه سرب و روی همچنین شرکت های مبین، آریا جنوب، کاهنربا و مس مسکنی در قالب کنسرسیوم واگذار شد.

** دغدغه تولید کنندگان و فعالان صنعت سرب و روی
ظرفیت تولید شمش روی ۴۵۰ هزار تن در سال است و ظرفیت تولید سرب نیز ۴۲۰ هزار تن اعلام شد.
همچنین بیش از دو میلیون تن ظرفیت کنسانتره سرب و روی وجود دارد اما در این بخش ۳۵ درصد از ظرفیت موجود فعال است و دو سوم ظرفیت کارخانه‌ها غیرفعال.
بنابراین به نسبت ذخایر و ظرفیت‌های موجود توان عملیاتی پایین است و با ایجاد شرایط تامین مالی خارجی (فاینانس) برای صادرات و خرید ارزان‌تر مواد اولیه، امکان صادرات فراهم می شود، زیرا امکان رقابت با خارجی‌ها در شرایط فعلی وجود ندارد.
عیار خاک معدن انگوران (زنجان) کمتر از ۱۰ درصد است و حدود ۹۰ درصد خاک انتقالی به کارخانه های فرآوری، غیر قابل مصرف است و هزینه جابجایی بر این بخش تحمیل می کند و درخواست فعالان اینکه موضوع در محل معدن حل شود.
پیش بینی شده است ذخیره محدود معدن سرب و روی انگوران هشت تا ۱۰ سال دیگر به اتمام برسد و انتظار می رود با فعال شدن معدن مهدی آباد، خاک مورد نیاز واحدهای تولیدکننده سرب و روی تامین شود.
امروز دست اندرکاران صنعت سرب و روی کشور مانند دیگر صنایع کشور با نبود یا کمبود تسهیلات و اعتبارات مورد نیاز برای توسعه فعالیت ها و بهره گیری از فناوری روز به منظور استخراج و تولید محصول نهایی روبرو هستند.
همچنین وضع عوارض گمرکی و مالیاتی در واردات ماده معدنی و کنسانتره از خارج کشور و نقص رویه تشویقی به منظور تامین مواد معدنی خام توسط شرکت ها از خارج به عنوان بخشی از مشکلات این صنعت محسوب می شود.
تازه ترین درخواست فعالان صنعت سرب و روی، خارج سازی آنها از سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما) است؛ زیرا حجم معاملات ناچیز این بخش با فعالان پتروشیمی و فولادسازان که به طور میلیاردی داد و ستد دارند، برابری نمی کند.
اقتصام*۱۵۵۹*۱۹۶۱*۱۰۵۵