پیوند با زندگی رمز احیای هنرهای دستی

 هر گوشه و کنار سرزمین ایران مملو از رشته های هنری مختص همان بوم و منطقه است، رنگ و بوی همان اقلیم و فرهنگ را دارد و فلسفه تولید و چرخه حیات آن رشته به نوع و شرایط زندگی مردم منطقه گره خورده است.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایرنا، به گفته جامعه شناسان فاصله سه نسل کنونی به اندازه چندین نسل زندگی انسان ها بوده و باعث تغییرات ناگهانی در ساختار زندگی انسانها شده است و این تغییر ماهیت در جوامع سنتی مانند ایران بیشتر به چشم می خورد.
تا کمتر از ۱۰۰ سال پیش همچنان مردم از مناطقی به مناطقی کوچ می کردند و استفاده از ظروف و شیوه زندگی گذشتگان در زندگان آنان کاربرد داشته است، با ماشینی شدن زندگی، ماهیت و کاربرد بسیاری از اشیایی که در زندگی افراد عادی محسوب می شد، با از دست دادن ماهیت کاربردی، به یک شی زینتی تبدیل شده است.
این ماجرای بسیاری از رشته های صنایع دستی ماست، اشیایی برآمده از ذوق هنری صنعتگران که جایگاه کاربردی در زندگی آدمیان داشت ولی امروز اگر رغبتی برای آن هست برای استفاده به عنوان کالایی عتیقه و زینتی است.
تغییر ماهیت و شکل زندگی انسان در طول چند دهه باعث از دست دادن بسیاری از استادکاران و فعالان رشته های صنایع دستی شد که نتیجه ای به جز منسوخ شدن آن رشته ها نبوده است.
حیات هر جریانی در پیوند با زندگی مردم است و هر چه گره خوردگی صنایع دستی به شرایط و نیاز امروزی بیشتر باشد، تداوم چرخه اقتصادی و هنری آن نیز بیشتر تضمین می شود.
رشته هایی مانند لاک تراشی در شاهرود، مفرش بافی در گرمسار و آرادان، خرسک بافی در سرخه، دباغی در خرقان شاهرود، سنگ تراشی در دامغان، شیشه گری فوتی در گرمسار، البسه رنگی در شاهرود، سوزن دوزی در مهدیشهر، کلاه نمدی، چاقو و قفل سازی در سمنان، کرباس بافی در دامغان و گلیم بافی در گرمسار از جمله رشته های صنایع دستی فراموش شده استان سمنان است.
در حوزه صنایع دستی کارشناسان، پیوند دوباره با زندگی امروز، تداوم چرخه آموزشی، شناسایی استادکار، شناسایی فراگیران و علاقه مندان به یادگیری، تبلیغ و ترویج صنایع دستی و تامین بازار فروش را مهمترین شرط برای احیای رشته های منسوخ شده صنایع دستی برشمردند.
استان سمنان ۵۲ رشته صنایع دستی دارد و اکنون پنج هزار هنرمند و صنعتگر در این رشته فعالیت دارند.

**احیای صنایع دستی منسوخ شده در گرو وجود استادکار است
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سمنان گفت : اولین اقدام برای احیای رشته های صنایع دستی شناسایی استادکار آن رشته است که در برخی شاخه ها این افراد وجود ندارند.
محمد جهانشاهی با بیان این که برخی رشته های صنایع دستی استان مانند چاقوسازی و قفل سازی منحصر به فرد بوده اند ولی امروز استادکاری برای آن وجود ندارد، افزود : تنوع رشته های صنایع دستی برخاسته از تنوع شرایط اقلیم و فرهنگی سمنان بوده که می تواند در جذب گردشگران مفید باشد.
وی با تاکید بر لزوم نقش آفرینی صنایع دستی در توسعه گردشگری، بیان کرد : صنایع دستی باقی مانده باید به برند استانی برای سمنان تبدیل شود.
مدیرکل میراث فرهنگی سمنان، هم افزایی بین صنعتگران رشته های صنایع دستی را رمز ماندگاری رشته های صنایع دستی برشمرد و گفت : هر چه این هم افزایی در قالب تشکل ها افزایش یابد، توسعه این رشته های هنری بیشتر تقویت می شود.

** ۱۱ رشته صنایع دستی سمنان منسوخ شد
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سمنان با اشاره به از بین رفتن ۱۱ رشته از صنایع دستی این استان، افزود : رشته هایی مانند چاقوسازی، قفل سازی، گره چینی، ارسی سازی، شیشه گری فوتی، رفوگری، چهل تکه دوزی، پلاس بافی، طراحی سنتی، حجاری، سنگ تراشی سنتی و کلاه نمدی از رشته های منسوخ شده است.
همایون جورابلو با اشاره به اینکه ۱۸ رشته صنایع دستی استان نیز در خطر منسوخ شدن قرار دارد، تصریح کرد : نمد مالی، چاپ قلمکار، قلمزنی، مرواربافی، البسه محلی، مسگری، ملیله سازی، خراطی، چلنگری، حکاکی روی فلز، مشبک فلز، سرمه دوزی، سوخت روی چوب، حصیربافی، حجم های چوبی، کرباس بافی، حمام سَری و فوت بافی در خطر فراموشی قرار دارند.
وی با اشاره به برخی رشته های فعال صنایع دستی بیان داشت : در رشته هایی مانند سفال و سرامیک، بافته های داری، نساجی، صنایع دستی سنگی و انواع رودوزی، استان هنرمندان صاحب نام و مطرح دارد.
جورابلو یادآور شد : احیای رشته های فراموش شده صنایع دستی به شناسایی صنعتگر نیاز دارد تا با هماهنگی و تعریف دوره های آموزشی، هنرآموز برای این رشته ها تربیت شود.

**شرط ماندگاری صنایع دستی ارتباط با زندگی امروز است
پژوهشگر مردم شناسی استان سمنان در گفت و گو با ایرنا تاکید کرد : علت فراموش شدن برخی رشته های صنایع دستی ارتباط تنگاتنگ آن رشته ها با شکل زندگی سنتی بوده است.
حمیدرضا حسنی اضافه کرد : به عنوان نمونه لاک تراشی در مناطق حاشیه کوهستانی شرق استان سمنان رواج داشت ولی امروز برای خمیرکردن آرد از ظروف فلزی و پلاستیکی استفاده می شود، دیگر در بین مردم نیازی به لاک چوبی احساس نمی شود و به همین دلیل رشته ای مانند لاک تراشی از دست رفته است.
وی بیان کرد : رشته مفرش بافی که پارچه های مقاوم و بزرگ بوده و در بستن اثاثیه هنگام کوچ در غرب استان سمنان کاربرد داشته، در دوره کنونی و با ماشینی شدن کوچ، دیگر کاربردی ندارد پس مفرش بافی به دست فراموشی سپرده شده است.
حسنی، سرنوشت رشته هایی مانند خرسک بافی افتر، دباغی پوست، چرم کاری، سنگ تراشی سنتی، چاقوسازی، گره چینی، ارسی سازی و قفل سازی را همانند دانست که در اثر گذشت زمان و تغییر شکل زندگی منسوخ شدند.
این پژوهشگر مردم شناسی استان سمنان ادامه داد : ارتباط دوباره این رشته ها با زندگی مردم رمز اصلی احیای این رشته هاست، صنعتگران و هنرمندان صنایع دستی باید با نوآوری و خلاقیت در تولید، راه دوباره ای از هنر خود به زندگی امروزی باز کنند.
وی با بیان این که حیات صنایع دستی در ارتباط مجدد با شرایط زندگی کنونی است، گفت : بدون پیوند با زندگی، هیچ هنری امکان حیات نخواهد داشت.
وی تبلیغ و تشویق جوانان به صنایع دستی را ضروری ذکر کرد و یادآور شد : با رونق دوباره بازار مس و ظروف مسی، مسگری سنتی اکنون درآمد قابل توجهی دارد ولی جوانان با وجود این سود اقتصادی، به خاطر سختی کار حاضر به ورود به این دست رشته ها نیستند.
حسنی اضافه کرد : وقتی ظروف مسی پرسی و قالبی بازارها را فراگرفته، باید جایی برای ظروف سنتی در نظر گرفت که فراهم کردن شرایط بازار فروش از جمله شروط حیات دوباره رشته های صنایع دستی است.

** احیا با امکان جذب استادکار از دیگر استانها
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی سمنان بیان کرد : میراث فرهنگی سمنان این آمادگی را دارد برای احیای برخی رشته های صنایع دستی سمنان که اکنون در استان های دیگر حیات دارد، در صورت وجود هنرآموز، استادکار از استان دیگر دعوت و دوره آموزشی برنامه ریزی کند.
همایون جورابلو یادآور شد : از سوی دیگر ممکن است برخی رشته ها با حضور هنرآموز در استانی دیگر برای فراگیری قابل احیا باشد.

** صنایع دستی بستر مهارت آموزی در محیط کار
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای استان سمنان با اشاره به این که این اداره کل آمادگی آموزش هر رشته ای از صنایع دستی را که متقاضی و استادکار آن وجود داشته باشد دارد، گفت : ارایه آموزش های صنایع دستی در قالب برنامه های مهارت آموزی در محیط واقعی کار دنبال می شود.
فاطمه منصوری در گفت و گو با ایرنا با بیان این که آموزش فنی و حرفه ای حامی آموزش صنایع دستی است، خاطر نشان کرد : بسته به استقبال هنرآموزان و وجود استادکار، آموزش در قالب مهارت آموزی در محیط کار واقعی برای علاقه مندان برنامه ریزی می شود.

** ۲ رشته صنایع دستی سرخه احیا شد
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای استان سمنان با اشاره به احیای رشته های جاجیم بافی و حوله بافی شهرستان سرخه از طریق آموزش فنی و حرفه ای، بیان کرد : این رشته های در قالب آموزش استاد – شاگردی احیا شد.
فاطمه منصوری افزود : آمادگی برای آموزش هر رشته ای که استادکار و هنرآموز متقاضی وجود داشته باشد در اداره کل آموزش فنی و حرفه ای وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه بیشتر آموزش های فنی و حرفه ای در صنایع دستی مربوط به رشته های دوزندگی و بافتی است، گفت : استقبال بانوان از این رشته ها بسیار بالاست و با توجه به بی نیاز بودن هنرآموزان برای ایجاد کارگاه و امکان تولید در خانه، رشته های صنایع دستی جای برای اشتغال زایی زنان کار زیادی دارد.

** رشته سوزن دوزی سنتی مهدیشهر ثبت ملی شد
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای سمنان یادآور شد : یکی از رشته های مهم صنایع دستی استان با نام سوزن دوزی سنتی در شهرستان مهدی شهر در حال نابودی بود که با تلاش مربیان و استادکاران این رشته استاندارد ملی برای آن تعریف و از خطر نابودی حفظ شد.
فاطمه منصوری با بیان این که این ثبت ملی با عنوان سوزن دوزی سنگسری بود، بیان کرد : وقتی رشته ای در آموزش فنی و حرفه ای ثبت ملی می شود کد بین المللی دریافت می کند و گواهینامه فراگیران آن رشته ارزش بین المللی دارد.
وی افزود : در دوره اول آموزش رشته سوزن دوزی سنتی سنگسری ۱۶ نفر آموزش دیدند و در پاییز ۹۷ نیز این دوره برای ۱۶ نفر دیگر از متقاضیان برقرار می شود.

** دلگرمی هنرمندان صنایع دستی با تامین بازار
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان گفت : ایجاد مراکز فروش صنایع دستی از جمله راهکارهای پیشنهادی برای جلوگیری از منسوخ شدن رشته های دستی است، فروش صنایع دستی موتور محرک تولید است و باعث بالا رفتن کیفیت تولید می شود.
جورابلو با تاکید بر این که با ایجاد مراکز رسمی و استاندارد می توان بقای رشته های صنایع دستی را تضمین کرد، افزود : بر این اساس، ایجاد بازارچه های دائمی و حمایت از بخش خصوصی برای سرمایه گذاری از برنامه های این اداره کل است.
انتهای پیام