موانع رشد تولید داخلی

سرمقاله

برخلاف آنچه در برنامه‌های توسعه‌ای برای رشد اقتصادی، سیاست‌گذاری‌هایی تدارک دیده شده بود، اما در عمل واقعیت‌های موجود برخلاف آن برنامه‌ها بود و شرایط تولید و کارفرمایان مناسب نبود  صنعت و بخش‌های مولد براساس همین وضعیت به فعالیت‌های خود ادامه دادند و برخی از برندها تا مرحله‌ای پیش رفته و پس از آن قادر به تجهیز منابع خود برای خلاقیت بیشتر و تطبیق با نیازهای روز نبودند، چراکه از امکانات پیشین مثل هزینه‌های پایین، ارتباط با صنایع روز دنیا و همچنین قوانین کار موافق با تولیدکننده بهره‌مند نبودند. سایه دولتی‌ها بر اقتصاد کشور و دخالت آنها در هر نوع تصمیم‌گیری به‌ویژه در مباحث اقتصادی نیز دست تولیدکنندگان را برای تنوع‌بخشی به تولید و محصولات خود بست.
حال با این شرایط که دولت به اهمیت بخش خصوصی و جایگاه تولید که در دنیا اقتصاد کشورها بر حول و محور آن تعریف می‌شود، پی برده، چه راهی می‌توان پیش پای تولیدی گذاشت که از هر طرف محصور سختگیری‌های دولتی و بروکراسی‌های اقتصاد دولتی است؟ در این میان اگرچه بخش تولید به معنی واقعی به حاشیه رفت و بسیاری از برندها نابود شدند، اما تولیدکننده‌های وابسته به دولت فرصت خوبی برای عرض اندام در اقتصاد داشتند. بعضا با تکیه بر ثروتی که به واسطه نفوذ در دستگاه‌های دولتی به دست آورده بودند، شروع به راه‌اندازی یک کارخانه کردند و به واسطه اتصال به منابع قدرت به تولید محصولاتی روی آوردند که تولید آنها به کمترین خلاقیت نیاز داشت. محصول تلاش آنها شکوفایی برندهای خارجی در کشور به نام تولید داخلی بود که هر مرحله از ساخت آن وامدار واردات یک کالای خارجی است؛ یعنی تولیدات مونتاژی که هم بازار داخلی خوبی دارد و هم به قیمت زیادی به جیب مصرف‌کنندگان داخلی می‌رود. نمونه این محصولات در داخل کشور که البته رقبای جدی تولید داخلی به شمار می‌روند، کم نیستند. عرصه‌ای که اقتصاد دولتی برای توسعه این محصولات فراهم کرد به تدریج تولیدات واقعی داخلی را به حاشیه برد و رمقی برای آن باقی نگذاشت. ضمن آنکه سودآوری تولید این محصولات انگیزه را برای تولید صددرصد داخلی از آنها گرفت. نتیجه آن شد که تولید داخلی تلاشی برای رشد و ارتقای کیفیت نمی‌کند و صرفا نه به بازار صادراتی، بلکه به مصرف محدود داخلی می‌اندیشد و همین بازار داخل هم تحت‌تاثیر واردات زیاد کالا به تدریج از میان می‌رود. خلاصه آنکه اندیشه‌های تولیدستیزانه در بطن قوانین کشور نفوذ کرد و مانع این شد که تولید به معنی واقعی جایی داشته باشد.