رویارویی جدی ترکیه و آمریکا به خاطر یک کشیش

به گزارش کسب و کار نیوز، مقامات دو کشور در یک هفته اخیر با زبان تهدید و تحریم با همدیگر سخن گفته و همدیگر را به نادیده گرفتن حقوق بین الملل، روابط دوستانه و نیز اقدام ناعادلانه متهم کرده اند.
تنش به وجود آمده در روابط نه چندان حسنه دو کشور همراه با تعدادی از موضوعات دیگر، مناسبات آنکارا و واشنگتن را در آستانه بحران جدی قرار داده است به طوری که این حجم از تیرگی روابط در روابط دو کشور سابقه نداشته است.
*****
تنش را ترامپ شروع کرد
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا هفته گذشته در پیامی توئیتری خواستار پایان دادن به بازداشت طولانی مدت آندرو برونسون کشیش متهم به جاسوسی در ترکیه شد و تهدید کرد که به دلیل بازداشت طولانی مدت این کشیش متهم به جاسوسی، ترکیه را هدف تحریم های سنگین قرار می دهد.
سارا سندرز سخنگوی کاخ سفید سه روز پیش طی مصاحبه ای اعلام کرد که واشنگتن به علت آزاد نشدن آندرو برانسون کشیش آمریکایی بازداشت شده در ترکیه، وزرای دادگستری و کشور ترکیه را تحریم می کند.
وی اظهار کرد: ‘ما معتقدیم که برونسون قربانی یک اقدام ناعادلانه و غیر قابل توجیه از سوی دولت ترکیه شده است.'
استیون منوشن وزیر خزانه داری آمریکا نیز اعلام کرد که ‘بازداشت ناعادلانه کشیش برانسون و محاکمه ادامه دار او توسط ترکیه، غیرقابل قبول است.'
وزارت امور خارجه ترکیه نیز در واکنش به این اقدام واشنگتن با صدور بیانیه ای اعلام کرد: ”تصمیم آمریکا در تحریم سلیمان سویلو وزیر کشور و عبدالحمید گل وزیر دادگستری ترکیه نه با اصول دولتی انطباق دارد و نه قابل تشریح با مفاهیم حقوقی و عدالت است و تنها ماهیت مداخله جویانه در سیستم حقوقی ترکیه دارد.'
بر اساس تحریم وزارت خزانه داری آمریکا علیه این دو وزیر ترک، دارایی‌ آنها طبق اختیارات دستگاه قضایی آمریکا توقیف و مراوده تجاری با آنها ممنوع می شود.
وزارت امور خارجه ترکیه در بیانیه خود دولت ایالات متحده آمریکا را به انصراف از این تصمیم فرا خوانده و اعلام کرد: به این موضع تهاجمی که هیچ مشکلی را نیز حل نخواهد کرد، بدون اتلاف وقت پاسخ متقابل خواهیم داد.
مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز در واکنش به تصمیم آمریکا در تحریم دو وزیر ترک اعلام کرد که ‘اقدام آمریکا در تحریم دو وزیر ترکیه ای بدون ‌پاسخ نخواهد ماند.'
وی طی مطلبی در توئیتر خود تاکید کرد: تا زمانی که آمریکا نپذیرفته باشد که نمی تواند با این شیوه به خواسته های غیرحقوقی خود دست یابد، قادر به حل اختلافات نخواهیم بود.
*****
تلاش برای حل اختلاف
پس از تهدید ترامپ و اعمال تحریم از سوی دولت آمریکا علیه دو وزیر ترکیه که نقش محوری در دستگیری و محاکمه کشیش آمریکایی داشتند، مولود چاووش اوغلو و مایک پمپئو وزیران خارجه ترکیه و آمریکا چندین تماس تلفنی برقرار کرده و در یک دیدار حضوری تنش به وجود آمده را بررسی کردند.
مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا قبل از دیدار با مولود چاووش اوغلو همتای ترک خود در سنگاپور گفت که ترک ها دیگر از فرا رسیدن زمان آزادی آندرو برونسون و حتی سپری شدن فرصت این کار مطلع هستند و امیدوارم که علت این امر را متوجه باشند.
وی تاکید کرد: این خواسته نشان دهنده جدیت آمریکا در این زمینه است و علاوه بر برونسون سایر اتباع آمریکایی بازداشت شده در ترکیه نیز باید آزاد شده و به آمریکا برگردند.
روزنامه نیویورک تایمز در سال گذشته میلادی از دستگیری دو تبعه آمریکایی از جمله یک دانشمند ناسا و نیز یک استاد رشته شیمی در ترکیه به اتهام مشارکت در کودتای نافرجام ترکیه خبر داده بود.
علاوه بر این، متین توپوز کارمند محلی کنسولگری آمریکا در استانبول نیز پارسال به اتهام مشارکت در کودتای نافرجام ترکیه و جاسوسی برای آمریکا دستگیر شد.
وزیر خارجه آمریکا دیروز در دیدار با همتای خود در سنگاپور گفت که دولت آمریکا همراه با این کشیش آمریکایی، خواستار آزادی این شهروندان آمریکایی نیز می باشد.
مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز پس از مذاکره با مایک پمپئو همتای آمریکایی خود با بیان این که ‘در این دیدار گفتیم که با زبان تهدیدآمیز و تحریم ها نتیجه ای حاصل نخواهد شد' گفت: ‘در این دیدار درباره حل تنش دوجانبه مذاکره کردیم.'
وی نتیجه مذاکره خود با همتای آمریکایی اش را مفید و سازنده‌ ارزیابی کرد و افزود: معتقدیم که در این زمینه به هدف خود رسیده ایم.
وی با اشاره ادامه تلاش‌ برای حل تنش میان ترکیه و آمریکا از سوی مقامات دو کشور بیان کرد: در مذاکره دوجانبه در ارتباط با گام هایی که در راستای حل مشکلات موجود لحاظ خواهد شد، گفت و گو کردیم.
چاووش اوغلو تاکید کرد: نباید انتظار داشت که در یک دیدار، تمامی مشکلات و بحران ها حل شود و بر این اساس پس از بازگشت به کشورهای خود، به طور مشترک در این زمینه گام بر خواهیم داشت.
چاووش اوغلو و پمپئو پیش از این دیدار و در دو هفته اخیر، چهار بار درباره تنش جدید به وجود آمده درباره پرونده کشیش آمریکایی زندانی در ترکیه به صورت تلفنی مذاکره کرده اند و خبرهای منتشر شده از دیدار روز گذشته دو مقام ترک و آمریکایی نشان می دهد که به رغم خوش بینی ها، دو طرف بر مواضع خود اصرار دارند و مسائل موجود حل نشده است.
مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا امروز شنبه نیز در سنگاپور با اشاره به مذاکره با همتای ترک خود درباره وضعیت کشیش آمریکایی گفت: ترکیه به عنوان عضو سازمان پیمان آتلانیک شمالی(ناتو) به دنبال همکاری با آمریکا است.
وی از بررسی مسائلی که موجب بروز تنش در روابط دو کشور شده است، خبر داد و تاکید کرد که به رغم اختلاف نظرها، توانایی همکاری مفید و موثر وجود دارد.
هدر ناوئرت سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز روز گذشته پس از دیدار دو وزیر خارجه با انتشار بیانیه ای، دیدار دو طرف را مثبت ارزیابی کرد و گفت: دو طرف درباره مسایل زیادی تبادل نظر کردند و این دیدار در فضای مثبت انجام شد.
وی در ادامه این بیانیه عنوان کرد: وزرای خارجه آمریکا و ترکیه بر ادامه مذاکرات دوجانبه برای حل مسائل موجود متعهد شدند.
*****
واکنش رییس جمهوری و مقامات ترکیه
درخواست قلدرمابانه ترامپ مبنی بر آزادی کشیش دستگیر شده آمریکایی و نیز اعلام تحریم آمریکا علیه دو وزیر کشور و دادگستری ترکیه که از یاران نزدیک اردوغان محسوب می شوند و نقش محوری در پیگیری پرونده های ترور، کودتا و گولن داشته اند، موجی از همبستگی را در میان فعالان سیاسی، رسانه ها و مردم ترکیه ایجاد کرد به طوری که احزاب و چهره های منتقد دولت نیز اقدام آمریکا را در این زمینه تقبیح کردند.
چهار حزب عدالت توسعه، جمهوری خواه خلق، حرکت ملی و نیک ترکیه با انتشار بیانیه ای مشترک در واکنش به این اقدام آمریکا اعلام کردند: ما به تهدیدهای آمریکا با همبستگی و عزم مشترک ملت خود ‘نه' می گوییم.
امروز رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه نیز در واکنشی که رسانه ها دیرهنگام عنوان کردند، به اقدام دولت آمریکا در تحریم وزیر کشور و دادگستری کابینه اش اعتراض کرد و گفت که ترکیه هم به طور متقابل وزیران آمریکا را تحریم می کند.
وی طی سخنرانی در کنگره شاخه زنان حزب عدالت و توسعه ترکیه افزود: در اقدامی متقابل ما هم دارایی وزیران کشور و دادگستری آمریکا را در ترکیه مسدود خواهیم کرد.
وی تاکید کرد: اقدام اخیر آمریکا علیه ترکیه به خاطر پرونده آندرو برونسون کشیش آمریکایی زندانی، گامی سزاوار یک شریک راهبردی نیست.
اردوغان به صورت غیر مستقیم و خطاب به رییس جمهوری و مقامات آمریکا گفت: ‘با دستگیری معاون سابق هالک بانک ترکیه که پیشتر ۶ بار به آمریکا رفت و آمد داشته است، در تلاش مبادله با ما نباش'.
وی مسدود کردن دارایی وزیران کشور و دادگستری ترکیه در آمریکا به بهانه مداخله آنها در پرونده آندرو برونسون کشیش آمریکایی زندانی در ترکیه از سوی مقامات واشنگتن را غیر منطقی خواند.
رییس جمهوری ترکیه تاکید کرد: کسانی با سخنان تهدید آمیز و تحریم های بی ارزش در صدد مجبور کردن ترکیه به عقب نشینی هستند، این کشور و این ملت را اصلا نشناخته اند.
وی با بیان این که آمریکا نمی‌تواند با تکرار اشتباهات کشورهای اروپایی به موفقیتی دست یابد، ادامه داد: ترکیه اجازه نمی دهد که به عنوان ابزار و بازیچه سیاست داخلی کشورهای اروپایی و آمریکایی مورد سوء استفاده قرار گیرد.
*****
کشمکش بر سر یک کشیش؛ برونسون کیست؟
آندرو برونسون کشیش آمریکایی در شهر ازمیر ترکیه تحت محاکمه‌ بوده و از نهم دسامبر ۲۰۱۶ (۱۹ آذرماه ۱۳۹۵) در بازداشت موقت به سر می برد.
این کشیش آمریکایی به اتهام همکاری با کودتاگران ترکیه، همدستی با گروه های تروریستی، همکاری با گروه گولن و پ.ک.ک و نیز جاسوسی به نفع آمریکا به ۳۵ سال زندان محکوم شده ولی حکم او قطعی نشده است.
برونسون در حال طی دوران بازداشت موقت خود بود ولی دادگاه ازمیر هفته گذشته با توجه به وضعیت جسمانی، حکم زندان وی را به حبس خانگی تبدیل کرد.
صدور این حکم و ادامه زندانی شدن این کشیش آمریکایی در ترکیه، تنش جدیدی را در روابط بین آنکارا و واشنگتن ایجاد کرد.
دادگاه کیفری شهر ازمیر ترکیه سه روز پیش درخواست وکیل این کشیش آمریکایی بازداشتی در ترکیه برای لغو حبس خانگی و ممنوعیت خروج وی از کشور را رد کرد.
جلسه بعدی دادگاه برونسون ۵۰ ساله اهل کارولینای شمالی که بیش از دو دهه است در ترکیه زندگی می کند، قرار است ۱۲ اکتبر سال جاری(۲۰ مهر ماه ۹۷) برگزار شود و ممکن است به تحمل حداکثر ۳۵ سال زندان محکوم شود.
دولت آمریکا در یک سال و نیم سال گذشته همواره خواهان آزادی این کشیش بوده و محاکمه وی در این مدت جزو اختلافات آنکارا و واشنگتن بوده است.
مقامات واشنگتن معتقدند که این کشیش به علت خودداری آمریکا از استرداد فتح الله گولن متهم کودتای دو سال پیش، گرو گرفته و با هدف فشار بر دولت آمریکا زندانی شده است ادعایی که مقامات آنکارا آن را رد کرده و پرونده اون را یک پرونده حقوقی عادی و قضایی اعلام می کنند.
گزارش از: حسن فاخری
خاورم/۱۹۰۵