بازگشت به دهه ۶۰ برای کودکان امروز

معمولا پوستر هر رویدادی باید براساس شاخص‌ها و المان‌هایی باشد که به نوعی بیانگر تفکر حاکم بر آن برنامه و رویداد است، به عنوان نمونه در یک رویداد سینمایی باید مشخصه‌ای از فیلم و سینما در پوستر دیده شود و در عین حال توجه مخاطب خاص را به رویداد مورد نظر از طریق پوستر جلب کند.
حالا در آستانه برگزاری سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان از پوستر این رویداد سینمایی رونمایی شده است، پوستری که به نظر می‌رسد از مهمترین عنصر جشنواره یعنی المان‌های سینمایی بی‌بهره است و در واقع مخاطب تنها با خواندن نوشتار روی پوستر می‌تواند دریابد که این طرح مربوط به یک جشنواره‌ سینمایی است.
گذشته از این نیز، با توجه به تغییر بسیار جدی در حوزه بازی‌های کودکان و نوجوانان امروز، طراح این پوستر با غفلت از این ماجرا همچنان بازی‌های کودکانه خود را ملاک و معیاری برای کودکان امروزی استفاده کرده است و در واقع آن را طوری طراحی کرده که بیشتر برگرفته از پوسترهای سینمای ایران در دهه ۶۰ است، پوستری کارتونی که بی‌شباهت به یک فریم از کارتن‌های دهه ۶۰ نیست و احتمالا کودکان امروز که با انیمیشن‌های سه بعدی و با کیفیت آنچنانی سر و کار دارند کمتر با آن ارتباط برقرار کنند.
البته در یک نگاه اجمالی به پوسترهای دوره‌های گذشته جشنواره به نظر می‌رسد، شاخص‌هایی که کودکان با آن همذات پنداری می‌کردند، استفاده شده است و در سال‌هایی نیز نشان پروانه‌ها در کنار نشانه‌ای از سینما به عنوان طرح پوستر کاربرد داشته است اما امسال شرایط به نحوی دیگر بوده و برخی اصول اولیه در طراحی پوستر جشنواره کودک نیز به چشم نمی‌آید.
نکته دیگر استفاده از طرحی فرتوت است؛ اسبی سفید چند کودک را می کشد. وحید شریفی طراح پوستر سی و یکمین جشنواره بین المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان درباره استفاده از این اسب و گاری که بچه‌ها را می‌کشد گفته که طرح اسب به کار رفته در این پوستر برگرفته از تصویر اسب در مینیاتورهای اصفهان است که همزمان آرزوها و خیال‌های کودکان را به سمت آسمان می‌برد و بر رنگین کمان صلح و آرامش می‌نشاند.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که این اسب هیچ نسبتی با آثار مینیاتوری نداشته و بیشتر شبیه برخی شخصیت‌های کارتونی آثار تلویزیونی است که در دهه ۶۰ از تلویزیون برای کودکان پخش می‌شد.
همچنین طرح کشیدن کودکان توسط یک اسب بیشتر مخاطبان بزرگسال را یاد گوزن بابا نوئل و کالسکه معروفش می‌اندازد که هیچ قرابتی با فرهنگ ما ندارد. در عین حال این اسب مخاطبان بزرگسال یا همان کودکان دیروز را یاد چرخ و فلک‌های زمینی می‌اندازد که بچه‌ها در آن سوار اسب‌های سفید می‌شدند و با سرعتی آرام برای دقایقی به دور خودشان می‌چرخیدند.
البته طراح این پوستر عنوان کرده که خیال و خلاقیت، دو عنصر اصلی به کار رفته در این پوستر است و در آن از نمادهای اصفهان هم استفاده شده است؛ شاخصی که در بخش پایین پوستر بدون همگرایی درست با دیگر تصاویر مورد استفاده قرار گرفته است.
در عین حال بر مخاطبان مشخص نیست بازنمایی قومی در پوستر دقیقا در کجای آن مشهود است؟ اینکه در طراحی این پوستر اشاره شده که «تصویرسازی انجام شده برگرفته از نمادهای اصفهان است و در آن سعی شده تنوع قومی و نژادی در کشور نیز به خوبی نشان داده شود» یک کلی گویی است و نه کودکان و نه لباس طراحی شده برای اسب بالدار و نه چیزهای دیگر، نماد قومی محسوب نشده و هیچ مشخصه‌ای از خرده فرهنگ‌های ایران در این اثر دیده نمی‌شود.
ذکر این نکته نیز بسیار قابل توجه است که در پوسترهای فیلم کودکان و نوجوانان که مربوط به بیش از یک دهه پیش هستند، شاخص‎‌هایی به کار گرفته شده که کودکان بیشتر هنگام تفریح از آن استفاده می‌کردند، به عنوان نمونه در پوسترهای برخی ادوار از چرخ و فلک استفاده شده که برای کودکان در آن دوره‌ها معنا و مفهوم تفریح و خوشحالی و شادمانی را داشته است یا در برخی پوسترها از فرفره استفاده شده که ساخت آن به عنوان کاردستی در بسیاری از مدارس استفاده می‌شد و بسیاری از بچه‌ها تفریح‌شان دویدن با فرفره و تماشای چرخیدن آن بود.
این دو نمونه و نمونه‌هایی از این دست برای میانسالان امروز به عنوان کودکان دیروز معنا و مفهوم دارد ولی برای کودکان و نوجوان امروز تعریفی از فرفره یا چرخ و فلک به عنوان ابزاری برای تفریح وجود ندارند.
اینکه باید از چه شاخص فرهنگی به عنوان نماد در پوستر کودک استفاده شود که هم برگرفته از نشانه‌های فرهنگی ما بوده و در عین حال برای مخاطبان جذاب باشد نیازمند کار کارشناسی است و نمی‌توان تنها برای رفع مسئولیت و با این نگاه که جشنواره، باید پوستر داشته باشد اثری را طراحی و به عنوان پوستر جشنواره فیلم کودک معرفی کرد.
امروز جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان به عنوان تنها رویداد اثرگذار برای آینده سازان کشور نیازمند مخاطب شناسی صحیح و دقیق است و اجرای این رویداد با تفکرات تاریخ گذشته، جواب نمی دهد و البته این امیدواری وجود دارد جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان پس از ۳۰ دوره برگزاری، در اجرا و طراحی بخش های مختلف دارای خلاقیت باشد.
فراهنگ**۹۲۴۶**