سرریز جاذبه های گردشگری در مسیر راه آهن شمال

راه آهن شمال به عنوان بخشی از خطوط ریلی سراسری از سال ۱۳۱۶ فعالیت خود را آغاز کرد که از نظر قدمت جز شبکه ریلی قدیمی کشور به شمار می رود و این وضعیت باعث شده تا در طولِ مسیرِ عبور از آن ، دفتری از تاریخ راه آهن کشور باز شود .
از پل های منحصر بفرد ورسک ، اوریم و کلانتری گرفته که به خاطر نحوه ساخت از آنها به عنوان شاهکار مهندسی راه آهن نام برده می شود تا خانه های باقی مانده کارگران و دست اندرکاران خارجی سازنده مسیر و ساختمان ایستگاههای ۲۲ گانه راه آهن شمال که همان چهره قدیمی و بافت سنتی آن از بخش های جذاب این مسیر به شمار می رود .
مسیر ۳۷۰ کیلومتری راه آهن شمال از گرمسار در استان سمنان آغاز می شود و تا گلوگاه ادامه دارد .
با اندکی اغماض در خصوص این مسیر در بخش سمنان که مناطق کویری است ، عبور و گذر ریل راه آهن از درون کوهها و جنگل های مازندران که با تونل و پل ها به هم متصل شده اند ، دنیایی دیگر از جاذبه های گردشگری مازندران را برای هر بیننده ای رقم می زند که می توان به درستی به آن لقب ورود به دنیای ‘ گردشگری ریلی ‘ داد .
** عنوان داری پل ورسک در جهان
پل ورسک از بزرگ‌ترین پل‌های راه‌آهن سراسری کشور است که در ارتفاعات روستای ورسک در شهرستان سواد کوه قرار دارد. این پل که در ارتفاع ۱۱۰ متری از ته دره با وسایل ابتدایی آن زمان ساخته شد از شاهکارهای مهندسی راه آهن کشور از ان یاد می شود .
شرکت دانمارکی کامپساکس ، سازنده این پل با تضمین ۷۰ ساله آن را احداث کرد و در دوران جنگ جهانی دوم توسط چرچیل، نخست‌وزیر وقت انگلیس پل پیروزی لقب گرفت.
پل ورسک در مهرماه ۱۳۵۶ با شماره ۱۵۳۴ ثبت آثار ملی شد. این پل در کتاب رکوردهای گینس، در بخش پل‌های با ارتفاع بیش از ۶۱متر به ثبت رسید .
** تونل ۵۵ گدوک ، نماد دقت در ساخت
در فاصله ایستگاههای گدوک تا دوگل یکی از طولانی ترین تونل های راه آهن شمال با نام ‘ تونل ۵۵ گدوک ‘ به طول سه کیلومتر وجود دارد .
البته طولانی بودن ویژگی خاص این تونل در دل کوههای البرز نیست ، بلکه آنچه این تونل را از دیگر تونل های مسیر متمایز کرده ، دقت در ساخت آن است .
این تونل با وجود این که در دل کوه قرار دارد ولی به گونه ای ساخته شده که هیچ انحنایی در مسیر آن دیده نمی شود و چنانچه فردی وسط این تونل قرار بگیرد می تواند هر ورودی و خروجی پل را که مانند دو چراغ در دو طرف آن می درخشند ، مشاهده کند.
** راز و رمز سه خط طلایی
ریل راه آهن شمال در مسیر پر پیچ و خم خود از دل کوههای سر به فلک کشیده البرز گذر می کند و به همین خاطر مسیرهای شیب دار زیادی دارد. در یکی از نقطه های این مسیر ریل راه آهن چون ماری سه بار دور کوه می پیچد تا در مسیر اصلی و همسطح قرار بگیرد.
مردم محلی به این نقطه از ریل راه آهن که هر قطاری سه بار در حال طی کردن مسیر دیده می شود به گونه ای که گویی سه قطار پشت سر هم و با فاصله حرکت می کنند ،نام سه خط طلایی را داده اند.
سه خط طلایی در حد فاصل ایستگاه گدوک تا ورسک واقع است ، مسیری که قطار باید خود را با طی کردن یک مسیر ۲ کیلومتری از ارتفاع به دامنه کوه کشانده تا بتواند وارد دشت سرسبز و خرم مازندران شود.
سه خط طلایی نوعی چشم انداز را ایجاد کرده است که حتی کارشناسان راه آهن نیز نمی توانند تشخیص بدهند که قطار در حال ورود به استان مازندران است تا این که قرار است این استان را ترک کند.
**شوراب ، نماد همزیستی روستاییان با راه آهن
یکی از چشم اندازهای راه آهن شمال ، روستای ‘ شوراب ‘ در شهرستان سوادکوه است که خانه های مردمانش در دل کوه ساخته شده و ریل راه آهن نیز از کنار بسیاری از این خانه ها عبور می کند ، وضعیتی که هم مسافران می توانند شاهد یک بافت سنتی روستاهای ییلاقی مازندران باشند و هم ساکنان این خانه ها با نیم نگاهشان همواره به مسافران سوار بر قطار خوشامد می گویند.
شوراب علاوه بر این ، یکی از تاریخی ترین بخش راه آهن شمال و به نوعی موزه این شرکت به شمار می رود ، چرا که تعدادی از خانه های کارگران و دست اندرکاران خارجی ساخت این مسیر در این روستا باقی است .
همچنین ابزارهای کار ساخت راه آهن در آن زمان از جمله بیل ، کلنگ و دیگر ملزومات در انبارهای شرکت راه آهن در این روستا قرار دارد که خود برای بیننده می تواند جذاب و دیدنی باشد .
وجود کلیسای کوچک در حاشیه جاده سوادکوه به تهران بالاتر از پادگان ‘ دوآب ‘ که محل عبادت و نیایش افراد کارگران و مهندسان خارجی هنگام ساخت ریل راه آهن بود ، از دیگر بخش های تاریخی خط آهن شمال کشور به شمار می رود .
راه آهن شمال یاد کسانی را هم که برای ساختش کشته شدند ، با ساخت آرامگاهی در مسیر ریل با نام ‘ اخوت ‘ گرامی داشته است . این قبرستان در حد فاصل ایستگاههای پل سفید تا سوادکوه واقع است و علت نامگذاری آن هم دفن شدن مسلمانان و مسیحیان خارجی در یک مکان است .
علاوه بر این آرامگاه ، محلی هم در پایِ پل ورسک وجود دارد که جسد هشت نفر از کارگران خارجی دست اندرکار ساخت راه آهن که بر حادثه انفجار دینامیت هنگام کار کشته شدند ، دفن شده است . قبر ‘ وال کِر ایگنر ‘ یکی از مهندسان ناظر ساخت راه آهن شمال نیز در آرامگاه روستای ورسک وجود دارد .
** قطار گردشگری در مازندران
آنچه نوشته شد ، تنها بخش هایی از ظرفیت های تاریخی و طبیعی راه آهن شمال است که این مسیر را به فرصتی مناسب برای جذب گردشگر و مسافر در مازندران تبدیل کرده است و به همین دلیل نیز شرکت راه آهن شمال کشور بهره گیری از این فرصت ناب ، در مسیر حدود ۴۰۰ کیلومتری حوزه زیر پوشش خود برنامه حرکت برنامه ریزی شده قطار گردشگری را عملیاتی کرده است .
سابقه سه ساله فعالیت این قطار گردشگری و حضور پرشمار افراد علاقه مندان بازدید از جاذبه های ریلی راه آهن شمال باعث شده تا پنجشنبه و جمعه هر هفته قطار گردشگری وارد مازندران شود.
مدیر کل راه آهن شمال در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : از سه سال قبل برنامه قطار گردشگری در این شرکت فعالیت خود را آغاز کرده است .
یوسف گران پاشا افزود : این قطارحدود ۴۰۰ نفری ، پنجشنبه و جمعه هر هفته مسافران و گردشگران علاقه مند به دیدن جاذبه های تاریخی راه آهن شمال را جابه جا می کند .
وی ادامه داد : بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته با توقف کوتاه در طول مسیر و مجموعه های دیدنی راه آهن شمال ، مسافران و گردشگران در طول این مسیر با این جاذبه ها آشنا می شوند و از نزدیک با آنها عکس یادگاری می گیرند.
مدیرکل راه آهن شمال گفت : همچنین علاوه بر افراد غیر بومی ، برنامه قطار گردشگری برای کارکنان مازندران نیز برنامه ریزی شد تا آنها به همراه خانواده هایشان بتوانند از این فرصت بازدید از اماکن تاریخی استفاده کنند .
۲۰۹۶/۱۶۵۴