بحران تعطیلی دانش‌بنیان‌های تجهیزات پزشکی

شایلی قرائی

صنعت تجهیزات پزشکی از مهم‌ترین صنایع در تجارت امروز به لحاظ اثر‌گذاری بر سلامت انسان است و این صنعت به عنوان یکی از کلیدی‌ترین و عظیم‌ترین صنایع جهان معرفی شده و بهره‌گیری از این صنعت در واقع یکی از معیارهای مهم توسعه‌یافتگی کشورها محسوب می‌شود.
صنایع تجهیزات پزشکی در بازارهای جهانی متفاوت از سایر صنایع با فناوری پیشرفته است، زیرا تابع تحقیقات نوآورانه، سرمایه‌گذاری و مقررات دولتی است و هزینه سرمایه‌گذاری برای ایجاد نوآوری در این صنایع با توجه به ماهیت آن بیشتر از سایر صنایع است.
متاسفانه در ایران مشکلاتی بر سر راه تولید این تجهیزات وجود دارد و تولیدکنندگان آن که اغلب شرکت‌های دانش‌بنیان هستند، به دلایلی مانند نبود نقدینگی و حمایت و بدهی شرکت‌ها و سازمان‌ها به آنها در معرض تعطیلی قرار گرفته‌اند.
کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش صادرکنندگان، حضور نداشتن مستمر در نمایشگاه‌های معتبر خارجی و کمبود منابع مالی در جهت معرفی توانمندی‌های تولیدی صادراتی در بازارهای هدف، نبود امکان حضور در مناقصه کشورهای هدف و کمبود ارتباط بین این صنعت و صنایع پشتیبان از مهم‌ترین موانع این بخش محسوب می‌شود.
در این رابطه نماینده مردم ایرانشهر در مجلس گفت:با توجه به سیاست تبیین‌شده ازسوی رهبر معظم انقلاب درباره حمایت از کالای ایرانی در سال ۹۷ به طور حتم مجلس و دولت به طور کامل متعهد به حمایت از کالای باکیفیت ایرانی هستند. بنابراین مهم‌ترین کار درباره تحقق شعار سال فراهم‌آوری مقدمات لازم برای تولید کالای ایرانی باکیفیت و با صرفه اقتصادی است.
محمدنعیم امینی‌فرد با بیان اینکه در حوزه بهداشت و درمان فرصت زیادی برای آزمون و خطا وجود ندارد، افزود:
به طور حتم باید استانداردسازی کالاهای داخلی انجام شده و در صورتی که واقعا ضوابط استانداردی رعایت شود، کالای ایرانی در اولویت مصرف قرار دارد؛ البته درباره تجهیزات پزشکی متاسفانه بسیاری از کالاهای ایرانی استانداردهای قابل قبول را ندارند؛ بنابراین نمی‌توان به یک‌باره کالای پزشکی بدون کیفیت داخلی را به تولید خارجی ترجیح داد.
امینی‌فرد با اشاره به اینکه تولید بسیاری از تجهیزات پزشکی برای بازار داخلی توجیه اقتصادی ندارد، گفت:
یعنی صنعتگران و فعالان تجهیزات پزشکی باید در یک برنامه مشخص بازارهای هدف را در کشورهای پیرامونی در نظر گرفته و در صورتی که غنای تکنولوژیک آنها در حد استاندارد بودند، بازارهای داخلی و خارجی را می‌توانند هدف‌گذاری کنند؛ البته این کار در یک سال شدنی نیست.

در بازار تجهیزات پزشکی رانت وجود دارد
احمد حمزه، نماینده مجلس
در شرایطی هستیم که بازار تجهیزات و لوازم پزشکی هم مانند دیگر بازارها وضعیت مناسبی ندارد و بازار این اقلام واقعا تاسف‌بار شده است. متاسفانه بازار تجهیزات پزشکی مانند بقیه کالاهای دیگر در کشور آشفته و نابه‌سامان است که بخشی از آن به نبود نظارت دقیق در آن برمی‌گردد.
به دلایل مختلف شاهد انحصار در واردات این تجهیزات هستیم. نخستین مشکل در رابطه با شرکت‌های داخلی و دانش‌بنیان‌هایی است که در حوزه تجهیزات پزشکی فعالیت دارند و به دلیل بدهی سازمان‌های مختلف به دانش‌بنیان‌ها و همچنین عدم حمایت از تولید داخلی توسط آنها مجبور به واردات شده‌ایم. همین حرکات موجب تعطیلی و بحران در شرکت‌های داخلی شده است. در ضمن در اختصاص ارز برای واردات نیز سلیقه‌ای عمل شده و به این دلیل که شرکت‌های بزرگ تولیدکننده دنیا در کشور ما نمایندگی رسمی ندارند، نبود نمایندگی مستقیم این شرکت‌ها باعث شده تا بعضی از شرکت‌های داخلی واردات این تجهیزات را بر عهده بگیرند و متاسفانه در خیلی از موارد انحصار به وجود آمده است. در این بازار رانت وجود دارد و متاسفانه افرادی که اطلاعات بیشتری دارند حتی با فعالیت در واحدهای مسکونی توانسته‌اند بار خود را ببندند و شرکت‌های دیگر که مجوز دارند و شرکت‌های دانش‌بنیان به این دلایل از گردونه بازار حذف شوند.
باید مشخص شود واردات کالا و تجهیزات سلامت‌محور توسط چه شرکتی می‌خواهد انجام شود و چه تاجری می‌خواهد این کار را انجام دهد و همه تحت پوشش واحد یک نظارت‌کننده خاص یعنی وزارت بهداشت باشند و اینگونه نباشد که در یک واحد مسکونی که زیر نظر صنف نیست، این اتفاق بیفتد.

تامین ارز مورد نیاز برای تامین تجهیزات پزشکی نظام‌مند باشد
موسی اردکانی، کارشناس بازار تجهیزات پزشکی
تجهیزات پزشکی به لحاظ اینکه با جان و سلامت مردم سروکار دارد باید نظارت بیشتری بر آن وجود داشته باشد. تجهیزات پزشکی خودرو یا لوازم‌خانگی نیست که کم‌کاری در نظارت یا حمایت از آنها مورد خاصی ایجاد نکند و تنها تولید ملی را نشانه بگیرد. در رابطه با تجهیزات پزشکی موضوع بسیار متفاوت است و به دلایل مختلف نباید در این حوزه کم‌کاری شود. در حال حاضر شاهد هستیم که در تامین ارز برای تجهیزات پزشکی کاملا سلیقه‌ای عمل می‌شود، در صورتی که این حوزه با دیگر حوزه‌ها و صنایع متفاوت است. تامین ارز مورد نیاز برای تامین تجهیزات پزشکی و محصولات سلامت‌محور باید به‌موقع بوده و اولویت‌ها باید نظام‌مند باشد و از برداشت‌ها و اقدامات سلیقه‌ای پرهیز شود. باید منابع اطلاعاتی دقیقی در زمینه‌های صدور مجوز واردات، ثبت سفارش، مرحله تخصیص ارز در بانک مرکزی، ترخیص از گمرک و نظارت‌های بعد از واردات تجهیزات پزشکی و قطعات یدکی نیز وجود داشته باشد.
از سوی دیگر، در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان خوب و شایسته‌ای در بخش تولیدات تجهیزات پزشکی داریم که متاسفانه به دلایل زیادی تولیدشان تهدید شده و بحران تعطیلی موجب نگرانی صاحبان این مشاغل شده است. متاسفانه دولت بودجه کافی برای طرح‌های عمرانی و خرید تجهیزات پزشکی مصوب نکرده و شرکت‌های دانش‌بنیان که میلیاردها تومان توان سفارش از بخش‌های دولتی و خصوصی داشته‌اند به دلیل تامین نشدن اعتبار با خطر مشکلات مالی، ورشکستگی و حتی تعطیلی مواجه هستند. در کنار این مشکلات وصول نشدن مطالبات بخش دولتی و خصوصی یکی از مشکلات شرکت‌های تجهیزات پزشکی است. گاهی مطالبات شرکت‌های تجهیزات پزشکی دو سال بعد پرداخت می‌شود و این گردش مالی شرکت‌های تولیدکننده را با چالش مواجه کرده است.