ثمانه نادری
به گزارش کسب و کار نیوز به اعتقاد کارشناسان، رشد نقدینگی گاهی مربوط به چاپ پول و انتشار آن برای مخارج عمومی است و گاهی هم ناشی از حساب و کتاب شبکه بانکی درباره میزان نقدینگی است. مثل آنچه بانکها درباره حساب بدهیهای مشتریان مینویسند که این حالت ۲۶ درصد نقدینگی را شامل میشود. بانک مرکزی نقدینگی اسفندماه سال گذشته را بیش از یک هزار و ۵۲۹ هزار میلیارد تومان اعلام کرد که نسبت به اسفندماه سال قبل از آن ۲۲٫۱ درصد رشد داشته است.
بانک مرکزی با انتشار گزیده آمارهای اقتصادی در بهمن ماه سال گذشته، حجم نقدینگی را بیش از هزار و ۵۲۹ هزار میلیارد تومان اعلام کرد که نسبت به اسفندماه سال قبل از آن ۲۲٫۱ درصد و نسبت به مدت مشابه سال ۹۵ نیز ۲۳٫۲ درصد افزایش نشان میدهد.
این گزارش میافزاید: حجم پول در این دوره به ۱۹۴۶٫۷ هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به اسفندماه سال قبل از آن ۱۹٫۴ و نسبت به اسفندماه سال ۹۵ به میزان ۱۹٫۳ درصد رشد یافته است. میزان شبهپول در گزیدههای آماری منتشرشده در اسفندماه سال قبل به ۱۳۳۵۳٫۱ هزار میلیارد ریال رسیده که نسبت به اسفندماه ۹۵ هم ۲۲٫۵ درصد رشد داشته است. براساس آمارهای منتشرشده ازسوی بانک مرکزی، بدهی بخش غیردولتی را در اسفندماه سال قبل ۱۰۹۱۸٫۵ هزار میلیارد ریال اعلام کرده که به نسبت اسفندماه سال قبل از آن ۱۹٫۰ درصد و به نسبت مدت مشابه سال ۹۵ نیز ۲۴٫۷ درصد افزایش نشان میدهد. براساس این گزارش، میزان داراییهای خارجی سیستم بانکی در اسفندماه سال قبل ۷۳۲۹٫۰ هزار میلیارد ریال اعلام شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۵٫۹ درصد افزایش یافته است. در عین حال، بدهی بخش دولتی در دوره مورد بررسی ۲۵۸۳٫۳ هزار میلیارد ریال است که نسبت به اسفندماه سال ۹۵ به میزان ۲۶٫۴ درصد و نسبت به اسفندماه سال ۹۵ نیز ۱۷٫۶ درصد رشد نشان میدهد.
افزایش پولهای بیپشتوانه
آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی با اشاره به نبود برنامهریزیهای درست دولت برای مهار نقدینگی به «کسبوکار» میگوید: اگر ضریب افزایش پول در کشور ما ۴ تا ۵ باشد، کافی است بین یکچهارم تا یکپنجم افزایش صورت بگیرد. در این صورت شاهد افزایش گسترده نقدینگی هستیم. در حال حاضر به نظر میرسد مهمترین منبع این نقدینگی افزایش بدهی دولت به بانک مرکزی است که در پی آن بانکها به مشتریان چک میدهند یا گاها بانکها از بانک مرکزی قرض میگیرند. این مساله در این مدت خود باعث رشد نقدینگی شده است. البته گاهی هم نقدینگی ناشی از رشد ذخایر دلاری حاصل از فروش نفت است که به افزایش ذخایر ریالی دامن میزند. با این حال از آنجایی که این نوع نقدینگی دارای پشتوانه است قابل مقایسه با افزایش نقدینگی در پی افزایش پولهای بیپشتوانه یا صوری مثل آنچه بانک مرکزی برای پرداخت بدهیهای دولت از آن استفاده میکند، نیست.
نقدینگی صرف سوداگری شد
وی با تاکید بر اینکه ناکارآمدی سیاستهای حمایت از تولید باعث انحراف نقدینگی شده و حتی مسیر تسهیلاتدهی به تولید را تغییر داده است، میگوید: طبیعتا این میزان از نقدینگی اگر صرف پروژههای تولیدی و طرحهای صنعتی میشد نتیجه خود را در ایجاد اشتغال و افزایش تولید نشان می داد، اما مشاهدات نشان میدهد برخلاف پیشبینیهای اولیه منابع مالی در اختیار سوداگران قرار گرفته است که نمود آن را در بازار سکه، ارز و… میتوان دید و حتی مشتریان بانکی که به اسم تولید تسهیلات دریافت کردهاند نه برای تولید، بلکه تسهیلات را صرف اهداف سوداگری کردهاند.
هدایت واقعی نقدینگی به سمت تولید
بغزیان با اشاره به اینکه دولت باید با تکیه بر آنچه از داراییهای نفتی حاصل میکند برای مدیریت بخشهای مختلف اقتصادی، بهرهای هوشمندانه بگیرد، میافزاید: به تعویق انداختن موضوع پرداخت بدهیهای دولت مساله را پیچیدهتر از این خواهد کرد. متاسفانه راههایی که دولت برای پرداخت بدهیهایش از آن کمک میگیرد راههایی است که خود به افزایش نقدینگی دامن میزند. بهترین سازوکار دولت هدایت واقعی این نقدینگی به سمت تولید است.