آفت های شایعه از نگاه یک کارشناس رسانه

محمد مهدی فرقانی روز سه شنبه در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به تبعات و آثار منفی شایعه و شایعه پراکنی در جامعه، اظهار داشت: در مواردی خواه و ناخواه افراد با حدس‌ و احتمال بی آنکه خواسته باشند به شایعه پروبال داده و با توجه به بروز و ظهور تکنولوژی های نوین ارتباطی به ویژه شبکه های اجتماعی در فضای مجازی، در کمترین زمان ممکن،یک خبر مبهم و نادرست، بیشترین دامنه پخش را از آن خود می کند.
فرقانی در ادامه سخنان خود استقلال حرفه ای، حق دسترسی به منابع خبری، حق افشا نکردن منابع خبری و… را از جمله پایه‌ها و اصول فعالیت خبرنگاری و روزنامه‌نگاری حرفه‌ای عنوان کرد و افزود: مسوولیت پذیری و داشتن اخلاق حرفه ای و پایبندی به اصول قانون مطبوعات و دیگر قوانین کشوری از جمله وظایف خبرنگاران به ‌شمار می‌رود که ملزوم به رعایت آنها هستند.
این مدرس دانشگاه در ادامه به تبعات و آثار منفی توهین، افترا، تهمت زدن، انتشار اخبار کذب، تجاوز به حریم خصوصی افراد و غیر واقعی جلوه دادن مطالب و اخبار و انتشار آن در برخی رسانه ها اشاره کرد و گفت: انتشار اینگونه مطالب در هیچ شرایط و هیچ دانش و آموزش های خبرنگاری توصیه نشده و جایی برای بیان ندارد.
فرقانی به رسالت خطیر رسانه ها و نقش بی بدیل آنها درجلوگیری از انتشار و دامن زدن به شایعات اشاره و موثرترین روش های رسانه ای مقابله با شایعه را اعتمادسازی میان رسانه و مخاطب، عنوان کرد و افزود: اگر خبرنگار پایه‌های اخلاق و مسوولیت‌های حرفه ای خبر را پیش بگیرد، حقوق مادی و معنوی او هم بدون شک تامین خواهد شد.
به گفته این پیشکسوت رسانه و علوم ارتباطات، دسترسی نداشتن خبرنگاران و روزنامه نگاران به منابع موثق و دست اول گاهی اوقات منجر به تولید شایعه و اخبارغیر واقعی و بی ارزش می شود.
رئیس دانشکده علوم ارتباطات علامه طباطبایی تصریح کرد: زمانیکه شایعه ای دست به دست چرخیده و بازگو می شود، رسانه ها می توانند واکنش های مختلفی نسبت به آنها داشته و قبل ازاینکه موضوعی بی جهت به بمب خبری تبدیل شود با تحقیق و پژوهش نسبت به راستی آزمایی آن اقدام کرده و به انتشار صحیح آن اقدام کنند.
به گفته این استاد علوم ارتباطات، متاسفانه در بسیاری از موارد خود رسانه ها ابزاری برای پخش و انتشار شایعات شده و ضمن گسترش آن باعث بزرگی و دامن زدن شایعه نزد افکار عمومی در جامعه می شوند.
این پیشکسوت علوم ارتباطات درعین حال به اهالی رسانه توصیه کرد با رعایت اخلاق حرفه ای در مواجه با شایعات بی پایه و اساس، بدون هیچگونه دخالتی و جانبداری، در جهت انتشار مطالب و اخبارصحیح و با منبع موثق اقدام کرده و اصل واقعیت گویی و حرکت در مسیر درست را انتخاب کنند.
فرقانی تاکید کرد: کم گویی، گزیده گویی، نقدغیرمنصفانه، دامن زدن به شایعات، وارونه گویی مطالب و… جزو موارد باطل و غیر حرفه ای و غیر اخلاقی در رسانه ها به شمار آمده و حرکت در این مسیر نه تنها موجب خدشه دار شدن اطمینان و اعتماد مخاطبان نسبت به رسانه فوق می شود، بلکه رفته رفته شان جایگاه آن رسانه نیز نزد افکار عمومی متزلزل خواهد شد.
به گفته فرقانی، بدون شک رسانه ها با بیان واقعیات و اهمیت دادن به صحت و سقم مطالب و اخبار، قادر خواهند بود مخاطبان خود را به عنوان سرمایه های اصلی هر رسانه همواره حفظ و روز به روز به اعتماد سازی فزونی بخشند.
فراهنگ ** ۱۳۵۵ ** ۱۷۰۱