سالن‌های پر از مخاطب غریبه با تئاتر

به گزارش کسب و کار نیوز، آمارهای منتشر شده از میزان فروش بلیت سالن های نمایش حکایت از افزایش چشمگیر تماشاگران تئاتر در سال‌های اخیر دارد. این روند صعودی از یک سو مایه امیدواری است اما آیا واقعا رسالت نمایش در این سالن‌ها به انجام می‌رسد.
تئاتر در مرحله اول علاوه بر تاثیرگذاری بر فرهنگ، بیانگر مسائل یک جامعه و رسالتش رشد «تفکر» و ایجاد «تغییر» است که به دلیل نفس به نفس بودن بازیگر و تماشاگر تاثیر ماندگارتری نسبت به هنرهای دیگر در ذهن دارد، به همین دلیل در جهان، تئاتر از کودکی در دستور فعالیت‌های خردسالان جای می‌گیرد تا با این هنر آشنا شوند و از آن تاثیر پذیرند.
کودکانی که تئاتر را می‌شناسند در بزرگسالی، تماشاگرانی هستند که بطن یک نمایش را درمی‌یابد و از آن در زندگی عادی خود بهره می برد.
اما این روزها در ایران شاهد آن هستیم که با وجود آمار بالای فروش بلیط و پر بودن سالن های نمایش، تئاتر تبدیل به یک برنامه تفریحی شده که افراد به عنوان دستمایه ای برای پر کردن اوقات فراغت یا تفریحات دسته جمعی از آن استفاده می‌کنند. گاهی نیز هدف، دیدن بازیگران سینما یا چهره‌های مشهور دنیای هنر از نزدیک است که مخاطبان را به سالن‌ها می‌کشاند و پس از اتمام نمایش برخی از افراد بدون هیچگونه دریافتی از نمایش و بطن آن سالن ترک کرده و به جای تحلیل، وقت را صرف امور دیگر خود می‌کنند.
چندی است که برای این تماشاگران بی هدف که آشنایی با نمایش را از کودکی آغاز نکرده اند اصطلاح تماشاگر «کاذب» مطرح شده است.
علی پویان مدرس و کارگردان تئاتر در این زمینه با بیان اینکه این دسته از تماشاگران بدون هدف وارد سالن‌های تئاتر می‌شوند، تصریح کرد: در این حالت سالن‌ها از مخاطب پر می‌شود اما چون اندیشه‌ای در پشت این حضور وجود ندارد حاصل آن اشغال صندلی هایی است که شاید بسیاری دیگر در انتظار نشستن بر روی آن باشند.
وی افزود: این روند به تئاتر لطمه جبران ناپذیری وارد می کند زیرا مخاطب بی مطالعه به نمایش شبیه یک کالای سرگرم کننده نگاه می کند نه یک مقوله فرهنگی.
پویان با بیان اینکه مخاطبان هدفمند تئاتر سرمایه یک نمایش محسوب می شوند، خاطرنشان کرد: حال که از کودکی تماشاگر را با تئاتر آشنا نکردیم امروز باید برنامه‌ریزی های بلند مدتی داشته باشیم تا همین مخاطبان روند تغییر را آغاز کنند.
کارگردان نمایش «گالیله» با ترجمه ای از حمید سمندریان، تاکید کرد: من از این هنرمند آموختم که برتولت برشت از بزرگان عرصه تئاتر اعتقاد داشت که مهم پر بودن سالن های نمایش از تماشاگران و تشویق آنان مهم نیست بلکه اندیشه و فکری که با آن از سالن را ترک می کنند مورد اهمیت است.
حمیدرضا نعیمی نمایشنامه نویس و کارگردان نیز گفت: واژه تماشاگر کاذب به مخاطبانی اطلاق می شود که عقبه دیدن تئاتر ندارند یا به واسطه حضور یک چهره سینمایی و جریان تبلیغی به تماشای یک نمایش می روند.
وی با بیان اینکه باید با تقویت تئاتر کودک و نوجوان، فرزندان را از سنین کم به تماشای تئاتر ترغیب کنیم، خاطرنشان کرد: اگر تماشاگران ثابت تئاتر نباشند این هنر می تواند خیلی زود به سوی نابودی برود؛ زیرا این افراد بعد از سالها همراهی با نمایش تبدیل به فردی متخصص و صاحب نظر در حوزه هنرهای نمایشی می شوند که توان بازشناختن تئاتر خوب را از بد دارند.
تئاتر در این روزها همانند یک کودک رها شده است و هر طور که موقعیت ایجاب می کند رشد خود را آغاز کرده و چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان، هیچ هدف و برنامه ای را دنبال نمی کند.
همین روند موجب شده تا مخاطبان نیز به بی هدفی برسند و تنها به دلایلی که معنای تئاتر را در خود ندارد به سالن ها روی بیاورند.
نباید فراموش کنیم که تئاتر برای ایجاد تغییر به وجود آمده است نه اینکه امروز بعد از قرنها در مسیر تغییر و سطحی شدن پیش برود.
گزارش از سارا کریمیان
فراهنگ ** ۷۵۶۱ **۹۰۵۳