مدیریت غلط منابع نایاب ارزی

سرمقاله

مدیریت منابع نایاب ارزی و اختصاص آن به واردات کالاهای ضروری و حیاتی کشور یک اولویت غیرقابل انکار است. در زمانی که اروپایی‌ها چندان که باید عزم جزم خود را به پایبندی به برجام نشان نمی‌دهند و آسیایی‌ها محافظه‌کارانه گام بر می‌دارند، ما ناچار به مدیریت دقیق‌تر و منظم‌تر منابع ارزی کشور هستیم. آمریکایی‌ها جنگ را از تحریم دولتی به تحریم‌های شرکتی -داوطلبانه یا ناشی از ترس از مجازات- بخش خصوصی کشورها کشانده‌اند و تلاش می‌کنند با بستن تمامی منافذ اقتصادی و روش‌های دور زدن تحریم‌ها، راه تجارت ایران با خارج را سد کنند. در عین‌حال هنوز هم تامین‌کنندگان کوچک و بزرگ زیادی حاضر به ادامه همکاری با ایران در صورت حمایت دولت‌های‌شان هستند. تحریم‌های جدید تقریبا امکان پایبندی به اصول جاری تجارت را ناممکن کرده است؛ ازاین‌رو کالاهایی که سالیان متمادی و بدون مشکل و وفق مقررات و قوانین به کشور وارد می‌شده است به دلیل عدم امکان تامین ارز دولتی یا قطع همکاری تامین‌کنندگان از چرخه فعالیت باز می‌ایستند. واردات بدون انتقال ارز نیز ممکن نیست. اگر اولویت‌های واردات کالا و نحوه تخصیص ارز و ادامه تجارت خارجی روشن باشد، فعالان اقتصادی و مردم احساس عادلانه بودن شرایط و عدم تبعیض می‌کنند، اما اگر رانت‌جویی‌ها ادامه یابد و عده‌ای امکان دریافت ارز دولتی را با چانه‌زنی و روابط خاص برای کالاهای غیرضروری داشته باشند و دیگران از دریافت ارز برای واردات کالاهای مشابه یا حتی ضروری باز بمانند، احساس ناعدالتی و شائبه فساد گسترش می‌یابد. در یک فضای پرابهام سرمایه‌های سرگردان و هراسان مجددا به پناهگاه خرید دلار و ارز قاچاق می‌روند و روند خروج سرمایه از کشور شدت می‌گیرد. افزایش فاصله قیمتی ارز دولتی و ارز آزاد، جذابیت و تکاپوی رانت‌جویی را بیشتر کرده و آشفتگی بیشتری ایجاد می‌کند. پیشنهاد می‌شود دولت هرچه زودتر نظام چند نرخی رسمی ارز را راه‌اندازی کند و متناسب با اولویت هر کالا نسبت به تامین ارز وارداتی با قیمت‌های پلکانی و چند نرخی اقدام کند.
در حال حاضر به گونه‌ای رفتار می‌شود که انگار اوضاع عادی است و اتفاقی نیفتاده است، در حالی که اوضاع به هیچ عنوان عادی نیست و بخش خصوصی کاملا شرایط را درک می‌کند. در عین‌حال همه حاضرند در صورت مشاهده تلاش‌های منصفانه دولت و سخن گفتن صادقانه با مردم و توزیع عادلانه منابع و رفع ابهام از آینده نهایت همکاری را با دولت به عمل آورند. در روزهایی که فوتبالیست‌های ایرانی الگویی برای همکاری، فداکاری، تلاش و مقاومت و دفاع در برابر قوی‌ترین تیم‌های دنیا هستند، تصمیم‌گیران اقتصادی و مدیران اجرایی و فعالان اقتصادی کشور نیز می‌توانند در صورت برخورداری از یک مدیریت قوی همراه با وحدت فرماندهی و درک عمیق شرایط، مستحکم‌ترین و منظم‌ترین و منضبط‌ترین شرایط تخصیص منابع محدود ارزی را به نمایش گذارند و صادقانه تلاش‌های‌شان را برای قضاوت دقیق و بی‌طرفانه مردم مطرح کنند. آینده و با گذر زمان مشخص خواهد شد که دولتمردان و سایر عناصر تصمیم‌گیر در این روزهای سخت و حیاتی تا چه میزان در راه کشور و وطن و پاسبانی از منافع کشور، ازخودگذشتگی و ایثار کرده‌اند.