تأثیر نشاط و شادکامی بر یادگیری دانش آموزان

مقدمه

موفقیت تحصیلی دانش آموزان از موضوعات مهمی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی است .درمطالعات اخیر نقش نشاط و شادکامی بر پیشرفت های تحصیلی مورد توجه قرار گرفته است. نشاط و شادابی در مدرسه باعث رشد و شکوفایی در همه ی ابعاد وجودی یک دانش آموز می شود. در محیط شاد، ذهن انسان پویا، زبانش گویا و استعدادش شکوفا می گردد. در قرن جدید سرلوحه ی تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است. «شوق زندگی کردن را به دانش آموزان بیاموزیم» پس باید معتقد باشیم که در حقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است و این شادی باید در مدارس ایجاد و مدیریت شود. (صباغیان، ۱۳۸۴)

شادی از دیدگاه روان شناسان

ریچارد کارسون معتقد است که شادمانی حالتی از ذهن است نه رشته ای از حوادث، احساس آرامش بخش که می توانید همیشه تجربه اش کنید و با آن زندگی کنید و نه چیزی که برای یافتنش نیاز به جستجو داشته باشید، شادمانی در خارج از وجود شما نیست شادمانی یک احساس است.

چگونگی ایجاد فضای شاداب در مدارس

مدرسه اگر ایستا، غم زده و میرنده باشد دانش آموزان به جای نشاط و طراوت و شادابی، انزجار و به جای مهربانی و عشق ورزی، حسادت و کینه توزی را می آموزند. در مدرسه پویا، امید به زندگی، موفقیت و کنجکاوی، شادی و طراوت تحصیلی، برانگیزنده و تحقق دهنده استعدادها و نیازهای فطری و مقتضیات آتی دانش آموزان است.

عوامل ایجاد شادی در مدارس

الف) شاداب سازی ظاهری مدرسه

۱- فضاسازی و زیباسازی حیاط مدرسه۲- زیباسازی ساختمان مدارس۳- زیباسازی و تمیز بودن نمازخانه، کتابخانه و کارگاه۴- پوشش های ظاهری معلم ها، مدیر و کارکنان، دانش آموزان: استفاده از روپوش های شاد برای دانش آموزان و همچنین پوشش مرتب و استفاده از رنگ های شاد و روشن برای کارکنان مدرسه.۵- رعایت بهداشت: تمیز بودن محیط مدرسه، کلاس ها، بهداشت فردی، اجتماعی، دانش آموزان

ب) معلم شاد و با روحیه

معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظیم می کند، چنانچه قرار باشد که روح دانش آموزان پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز گردد. حال اگر روح معلم افسرده و ناتوان باشد شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانش آموزان بوجود خواهد آمد. معلم با انواع روش های تدریس آشنا باشد. اطلاعاتش به روز باشد، معلم باید بداند که دانش آموزان دارای تفاوت های فردی هستند و نیز باید با روش های تشویق وتنبیه آگاهی لازم داشته باشد و پر روحیه و باانگیزه باشد. (محمودیان، ۱۳۸۳)

ج) جو مدرسه:

جو مدرسه می تواند بر اساس وفاداری و همدلی سازمان دهی شود یا افراد را در دو سوی یک دیوار بلند ناامنی و بی اعتمادی قرار دهد. داشتن فرصت های برابر، خودی محسوب شدن، پذیرفته شدن و تمایل به همکاری چند جانبه، از جمله مؤلفه های جو مدرسه می باشد.

راهکارهای مناسب جهت شاداب سازی مدارس

الف: پیشنهاد به مدیران

۱- نظارت مشارکتی بر فعالیت های آموزشی و پرورشی مدرسه-۲ – تبادل تجربه موفق مدیران در رابطه با شاداب سازی مدارس۳- مطالعه در خصوص شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت۴- استفاده از مدیریت مشارکتی که باعث خلاقیت و ابتکار می شود.۵- تشکیل کمیته شاداب سازی مرکب از مدیر، مربی پرورشی، دبیر ورزش، هنر، نماینده دبیران، دانش آموزان و انجمن اولیاء و مربیان۶- برگزاری اردوهای سیاحتی و تفریحی با نظارت اولیاء۷- بها دادن به دانش آموزان کنجکاو و پرسشگر و پرتحرک و شاداب۸- ایجاد فضای سبز و استفاده از رنگ های شاد و جذاب در مدرسه۹- فراهم کردن برنامه مشارکت اولیاء در برنامه های شاداب سازی۱۰- پخش موسیقی آرام بخش در ساعات استراحت۱۱- ترغیب کارکنان به استفاده از لباس های مناسب با رنگ های روشن و همچنین انتخاب رنگ مناسب و شاد برای روپوش دانش آموزان۱۲- تشویق بهترین طرح در زمینه شاداب سازی

ب: پیشنهاد به معلمان۱- استفاده از روش های مناسب تشویق و تنبیه۲- ترغیب دانش آموزان به فعالیت های گروهی۳- استفاده از روش گردش علمی و نمایشنامه ای۴- اختصاص بخشی از کلاس به گفتن لطیفه۵- استفاده از موسیقی آرام بخش سر کلاس درس در موقعیت مناسب۶- خواندن قصه ها و داستان های جالب و دوست داشتنی برای دانش آموزان در کلاس درس انشاء، پیام های آسمان ، ادبیات و…

ج: پیشنهاد به مشاوران، مربیان پرورشی

۱- معرفی الگوهای مناسب علمی، ورزشی، فرهنگی به دانش آموزان۲- توجه به بهداشت روانی و جسمی دانش آموزان۳- برگزاری جنگ خنده در مراسم صبحگاهی یا اعیاد که با گفتن لطیفه های مناسب و اخلاقی باعث ایجاد شور و نشاط و تخلیه هیجانی می شود.۴- ایجاد تابلوی اعلانات تحت عنوان ایستگاه خنده که شامل شعرهای شادی آفرین و لطیفه های مناسب می باشد.۵- استفاده از پیام های بهداشتی شاد در تابلوی اعلانات۶- برگزاری جشن ها به مناسبت های مختلف۷- برگزاری جنگ شادی خانوادگی در مدرسه۸- آموزش مهارت های زندگی (خودآگاهی، همدلی، ارتباط مؤثر، تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی، توانایی حل مسئله، توانایی مقابله با استرس)۹- برگزاری برنامه های صبحگاهی بانشاط و پربار همراه با موسیقی و ورزش۱۰- روی آوردن به روش های سنتی و پرورشی در محیط مدرسه و اجرای یک برنامه جدید در هر روز یا هفته در زمانی مشخص در حدود ۱۰ دقیقه که زنگ استراحت پیشنهاد می شود.۱۱- تبادل تجربیات موفق مدیران در رابطه با شادسازی مدارس۱۲- ایجاد انگیزه و ترغیب مدیران جهت مطالعه در رابطه با شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت۱۳-برگزاری نمایشگاه دست سازه ها – آثار – نقاشی – شعر – خط – مسابقه قرآن بصورت گروهی۱۴- نمایش فیلم و تئاتر نمایش های عروسکی ۱۵- بردن دانش آموزان به موزه – تئاتر – سینما – پارک – اردوگاه – با کمک اولیا مدرسه و خانه۱۶- ورزش صبحگاهی به صورت دسته جمعی قبل از شروع کلاس۱۷- تشویق و تقدیر از فعالیت های کوچک و کم ارزش از نظر دیگران-۱۸- نمایش فیلم و اسلاید در مدرسه۱۹- حضور فعال آموزگاران با نشاط همراه با ظاهری مناسب و آراسته۲۰- تهیه کارت تبریک به مناسبت تولد هر یک از دانش آموزان و حتی آموزگاران۲۱- پخش شیرینی به مناسبت های مختلف از جمله جشن ها و میلاد ائمه بین دانش آموزان (کاکیا، ۱۳۸۵)

نتیجه گیری

شاید در اولین نگاه احساس کنیم که انجام همه امور فوق در مدارس مستلزم پرداخت هزینه های سنگین باشد و مسلماً در مدارس دولتی چنین امکانی وجود ندارد، لیکن با کمی تأمل به این نتیجه می رسیم که انجام بسیاری از این پیشنهادات فوق می تواند با درایت و مدیریت صحیح با حداقل بودجه و امکانات انجام شدنی باشد. و به اشکال مختلف می توان شادابی و طراوت را به کودکان و نوجوانان این مرز و بوم هدیه دهیم و در نهایت جامعه ای شاد داشته باشیم که این خود باعث بروز رشد استعدادها و خلاقیت ها در جوانان ما خواهد شد. شاداب سازی و ایجاد روحیه شاد در دانش آموزان و جلوگیری از افسردگی آن ها باعث می شود افرادی هدفمند، کارآمد و مسئولیت پذیر در جامعه داشته باشیم. در این میان عوامل متعددی دست به دست هم داده تا این هدف محقق شود.

– مهمترین عامل نقش خانواده است، تربیت فرزند از اوان زندگی و ایجاد نشاط او و پیوند میان خانواده و مدرسه وتعامل این دو در ایجاد هماهنگی با هم می تواند روشی مؤثر برای ایجاد شادابی در فرزند پیدا و اجرا شود.

– از دیگر عوامل مهم نمازاست، نماز عاملی است مهار کننده روح انسان و باعث آرامش قلب و جلوگیری از اضطراب و افسردگی در شخص می‌شود، پس اجرای نماز جماعت وجلسات متعدد مربوط به نماز و اشاعه آن می‌تواند در شاداب‌سازی دانش‌آموزان مؤثر باشد.

پس با این تفاسیر می‌توان گفت با شاداب ‌سازی محیط کمک شایانی به شادابی فرزندان و رشد همه جانبه (اخلاقی، آموزشی و……) آنها می‌شود.

منابع و ماخذ:

۱- باصری احمد، ۱۳۸۹٫نقش توسعه شادی و نشاط در افزایش روحیه …

۲-ترکمان، پری منظر. مدرسه، مدرسه است، رشد مشاور مدرسه، دوره یکم، شماره۳، ۱۳۸۵٫

۳-دکتر تقی پور ظهیری علی، ۱۳۶.مقدمه ای بر برنامه ریزی …

۴-حسینی، خسرو امیر، مهارت های شاد زیستن، ص ۶۳- ۶۲ …

۸-محمودیان، طاهره. شادابی و نشاط خانواده و تأثیر آن بر فرزندان، ماهنامه تربیت، سال۲۰، شماره ۱،۱۳۸۳ .

۹-مرآتی، کیانوش. به شادی همی دار تن را جوان،ماهنامه پیوند، شماره ۲۸۹،۱۳۸۲٫
۱۰- صباغیان، زهرا. مدرسه وتقویت نشاط و امید به زندگی، ماهنامه پیوند، انجمن اولیا و مربیان، شماره ۳۰۹، ۳۱۰، ۳۱۱، ۱۳۸۴ .

۱۱- طلیعه و همکاران، ۱۳۹۱ تغییرهای تاهل، میزان درآمد ماهیانه …

۱۲- ملکی نسرین، ۱۳۹۴.تاثیر نشاط و شادابی دانش آموزان درپیشرفت تحصیلی …

۱۴- نیاز آذری، کیومرث . (۱۳۹۳) . نقش شادی و …