حال صنعت چاپ و نشر استان مرکزی خوب نیست

به گفته کارشناسان و مسئولان فرهنگی استان مرکزی،همجواری این خطه با استان های قم، تهران و اصفهان عامل اصلی در ضعیف ماندن بنیه چاپ و نشر این استان است چراکه طیف بزرگی از نویسندگان و مولف ها رغبت به سفارش چاپ و نشر در سایر استان ها دارند و این مهم صنعت چاپ نشر را در استان مرکزی دچار ضعف و رکود کرده است.
آنان بر این باورند طیف بزرگی از متقاضیان چاپ و نشر در استان مرکزی برندهای صنعت چاپ سایر استان های همجوار و آوازه بلند برخی ناشران تهرانی و یا قمی را ملاک عمل قرار می دهند و شاغلان چاپ و نشر استان مرکزی را از زمینه های فعالیت محروم می کنند.
به اعتقاد آنان نبود نویسندگان مطرح و کارآزموده در این استان نیز یکی دیگر از عوامل رکود صنعت چاپ و نشر این خطه است.
ضعف های متعدد در زنجیره فنی و حرفه ای چاپ و نشر استان مرکزی از جمله نبود مرکز پخش کتاب، قطع شدن یارانه کاغذ، استفاده کتابخوانان از فضای مجازی و کتاب های الکترونیکی وجود دارد که به رکود صنعت چاپ و نشر استان دامن زده است.
رشد روزافزون نشر کتاب در کشورهای پیشرفته نشان از پیوند قوی این حوزه با توسعه و رشد فناوری، دانش و فرهنگ دارد، شکوفایی اقتصاد از تبعات مهم این پیوند مبارک است اما کشورهای جهان سوم به لحاظ ضعف مفرط در موارد پیشرفت، در عرصه نشر نیز عقب مانده و در رنج هستند.
بررسی چالش های اقتصادی این عرصه، کمبود سرمایه ناشران را به عنوان مهم‌ترین مشکل معرفی می‌کند، کم توانی مالی ناشران از جمله معضلاتی است که آن‌ها را در راه انجام وظایف، رسالت و تعهداتشان با مشکل رمواجه می کند.
تعیین حداقل سرمایه و اعطای تسهیلات مالی سنجیده، از جمله برنامه‌های راهگشا در وضعیت فعلی نشر استان مرکزی است.
صحافی‌ها و چاپخانه‌ها از فرسودگی دستگاه‌ها، لیتوگرافی‌ها و ابزار و تجهیزات مجلدسازی،فقدان انجمن صنفی کارا، کمبود نیروی فنی ماهر و آموزش دیده و فعالیت‌های کاری موازی و غیرمجاز سخن می گویند و کتاب‌ فروشان از در حاشیه قرارگرفتن در نمایشگاه‌های استانی و نبود اولویت خرید انواع کتاب برای تولیدات فرهنگی و نشر استانی به عنوان مشکلات حرفه‌ای نام می‌برند.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی در گفت و گو با ایرنا گفت: فعالیت صنعت چاپ و نشر این استان در حاشیه رونق این حوزه دراستان های قم، تهران و اصفهان است و نویسندگان تمایلی به چاپ و نشر آثار خود در استان را ندارند.
مجید طبیب زاده افزود: با وجود اینکه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی با اعمال سیاست های تشویقی از قبیل خرید کتاب از ناشران و نویسندگان و برگزاری نمایشگاه های کتاب سعی در حمایت از این قشر از جامعه دارد اما به واسطه چاپ کتاب در خارج از استان فواید چندانی نصیب ناشران و چاپخانه داران نمی شود.
وی اضافه کرد: اگر چه ظرفیت نگارش کتب مذهبی و دانشگاهی در استان وجود دارد اما، سیستم نشر و چاپ در استان مرکزی مانند سایر نقاط کشور به غیر از قم، تهران و اصفهان بسیار ضعیف ارزیابی می شود.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی بیان کرد: ۴۱ مرکز انتشاراتی در نقاط مختلف استان مرکزی وجود دارد که تنها ۳۲ مرکز فعالیت مداوم دارند و ۹ انتشارات به کلی تعطیل شده اند.
طبیب زاده اضافه کرد: از ۳۲ مرکز انتشارتی فعال در این استان، کمتر از ۱۰ مورد معروف هستند و به همین دلیل نویسندگان نیز رغبت چندانی برای چاپ کتاب های خود از سوی ناشران داخلی نشان نمی دهند.
وی اظهار کرد: چرخ صنعت چاپ و نشر این استان با تشکیل مجمع صنفی، ایجاد و تقویت وحدت و یکپارچگی فعالان این صنف به حرکت در می آید.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی اضافه کرد: فعالان صنعت چاپ استان تنها در صورت داشتن یک مجمع صنفی مستقل و پویا می توانند از حقوق خود دفاع کنند و در مقابل افرادی که بدون مجوز وارد این عرصه می شوند با ابزار قانون بایستند.
مدیر چاپخانه بهمن اراک در گفت و گو با ایرنا گفت: با وجود اینکه صنعت چاپ استان مرکزی در ۱۰دهه اخیر تغییرات چشمگیری داشته و از بهترین تجهیزات در استان استفاده می شود اما همچنان نویسندگان برای ارائه کار به چاپخانه های استان به خصوص اراک رغبت نشان نمی دهند.
اسدا الله فرجی افزود: بسیاری از نهادهای دولتی کارهای فرهنگی خود را به شرکت های تبلیغاتی می سپارند و این شرکت ها نیز چاپ بروشورها، کتابچه ها و جزوه های تخصصی نهادها را برای چاپ به خارج از استان می برند.
وی مالیات بر ارزش افزوده را یکی دیگر از مشکلات این صنف عنوان کرد و گفت: هزینه بسیاری از کارهایی که در چاپخانه های استان چاپ می شوند به صورت مدت دار پرداخت می شود اما، اداره کل دارایی و مالیاتی استان هر سه ماه یک بار مالیات دریافت می کند و در صورتی که یک روز از زمان مقرر بگذرد باید دیرکرد نیز پرداخت شود.
مدیر چاپخانه بهمن اراک اضافه کرد: با وجود اینکه بیش از ۳۰ میلیارد ریال در هر یک از چاپخانه های استان هزینه شده این قشر از جامعه زیر نظر اتحادیه لوازم التحریر فروشان فعالیت می کنند و نبود یک اتحادیه صنفی قدرتمند نیز یکی دیگر از مشکلات این قشر از جامعه است.
وی، بی ثباتی قیمت کاغذ، هماهنگ نبودن این قشر از جامعه در قیمت گذاری کارها را از دیگر مشکلات چاپ و نشر استان مرکزی عنوان کرد.
مدیر انتشارات ارشک اراک نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: مهمترین مشکل انتشارات استان، نبودن نرخ ثابت از سوی چاپخانه داران است و هر یک از فعالان این عرصه یک قیمت نجومی به عنوان دستمزد از ناشران مطالبه می کنند.
رضوان مرادی افزود: چاپخانه داران استان مرکزی با روحیه ای غیر حرفه ای هیچ مساعدتی با ناشران نمی کنند و بیشتر از اینکه به دنبال اشاعه فرهنگ در جامعه باشند نگاه اقتصادی دارند.
وی بیان کرد: از این گذشته کاغذ و دیگر خدمات ملزومات و تجهیزات وابسته به چاپ کتاب نیز در استان مرکزی از کیفیت بسیار پائینی برخوردار است و از این رو ناشران رغبت چندانی برای نشر کتاب در استان ندارند.
مدیر انتشارات ارشک اراک بیان کرد: هزینه های بالای چاپ، بی کیفیتی کاغذ، صحافی و دیگر خدمات وابسته به نشر کتاب، باعث شده که ناشران استان مرکزی برای چاپ کتاب های خود به استان قم مراجعه کنند چرا که قیمت تمام شده نشر کتاب در قم با همه هزینه های ایاب و ذهاب کمتر از نصف قیمت نشر اراک است.
مدیر انتشارات فخر الاسلام اراک نیز هزینه های بسیار بالای چاپ کتاب را مهمترین مشکل ناشران استان مرکزی عنوان کرد و گفت: بسیاری از اساتید دانشگاه ها و افراد فرهیخته استان کتاب های ارزشمندی را تالیف کرده اند اما به دلیل هزینه های بالای چاپ، اقدام به انتشار کتاب خود نمی کنند.
ابوالفضل فخر الاسلام نبود سایت و یا مرکز فروش ناشران در استان مرکزی را یکی دیگر از مشکلات این قشر از جامعه عنوان کرد و گفت: راه اندازی این مهم نیازمند حمایت های نهاد کتابخانه ها و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان است.
وی، کامل نبودن حلقه های چرخه صنعت چاپ در استان مرکزی را یکی دیگر از مشکلات ناشران استان عنوان کرد و گفت: باوجود بالا بودن هزینه های چاپ و بی کیفیت بودن کاغذ مورد استفاده چاپخانه ها، بسیاری از ناشران تمایل دارند که کتاب های خود را در داخل استان چاپ کنند اما، پایین بودن کیفیت مربوط به صحافی، یو وی و سلفون مشکلات زیادی را برای ناشران بوجود می آورد و اغلب برای چاپ کتاب های خود به استان قم مراجعه می کنند.
مدیر انتشارات فخر الاسلام اراک حذف یارانه کاغذ، مساعدت ناکافی نهادهای دولتی به خصوص اداره کل فرهنگ و ارشاد و نهاد کتابخانه های استان در خصوص خرید کتاب از ناشران را از دیگر مشکلات ناشران استان مرکزی عنوان کرد.
یکی دیگر از ناشران استان مرکزی در گفت و گو با ایرنا گفت: حل مشکلات ناشران تنها از طریق وزارتخانه با ارائه اعتبارات خرید کتاب از ناشران حل می شود.
اسماعیل اطاعتی افزود: بازار خرید کتاب در کشور نابسامان است از این رو باید برای جلوگیری از تعطیلی انتشارات به خصوص انتشارات استانی وزارت فرهنگ و ارشاد حمایت های خود را از این قشر افزایش دهد در غیر این صورت به زودی جامعه فرهنگی و فرهیخته کشور شاهد ورشکستگی و در نهایت تعطیلی انتشارات خواهد بود.
وی در خصوص ارائه بن کتاب از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز گفت: این بن ها تنها در تهران توزیع می شود و نسبت به ناشران استانی هیچ مساعدتی نمی شود.
مدیر انتشارات پیام دیگر در گفت و گو با ایرنا گفت: درآمد انتشارات در شهرهای کوچک و به خصوص شهرهای استان مرکزی به قدری پایین است که نمی توان این کار را به عنوان شغل اول انتخاب کرد.
افشین حسینی افزود: نبود سیستم توزیع کتاب در استان یکی از مهمترین مشکلات این بخش است که باید از سوی مسئولان مربوطه اصلاح شود.
وی بیان کرد: در گذشته نویسنده بعد از اتمام نگارش امور ویرایش، چاپ و فروش کتاب را به انتشارات واگذار می کرد اما امروزه همه سرمایه چاپ را نویسنده پرداخت می کند و از این رو انتشارات تلاشی برای فروش کتاب نمی کند و همه شمارگان کتاب را به نویسنده می دهد.
مدیر انتشارات پیام دیگر اظهار کرد: نبود آثار فاخر و مخاطب پسند نیز مهمترین دلیل کاهش جمعیت کتابخوان و از طرفی رکود بازار چاپ و نشر شده که باید به صورت ریشه ای و کارشناسی حل شود.
مسئول انتشارات دانش کیان نیز گفت: یکی از راه های افزایش چاپ کتاب و در نتیجه گرمی بازار چاپخانه ها و انتشارات فعالیت در کارهای دانشگاهیی بود که به تازگی اساتید از معرفی کتاب صرف نظر کرده و در عوض به دانشجویان خود جزوه می دهند.
محبوبه گودرزی افزود: نویسنده های مطرح استان برای استفاده از نام و نشان معتبر انتشارات تهران و قم، تالیفات خود را به این شهرها می برند که این هم یک مشکل اساسی صنعت چاپ و نشر در استان مرکزی است.
اهمیت صنعت چاپ و نقش تاثیرگذار آن در جامعه به گونه ای است که شورای عالی انقلاب فرهنگی، یازدهم شهریور را به عنوان روز ملی صنعت چاپ نامگذاری کرد.
چاپ و نشر به عنوان صنعتی پیشرو و تاثیرگذار، سرآغاز تحولی شگرف در زندگی انسانها شد و پیشرفت بسیاری از تمدن های جهان را سرعت بخشید، پیشرفتی که همچنان با گسترش فناوری ها ادامه دارد.
نبود اتحادیه برای پیگیری مسائل، نیروی متخصص و ماهر به عنوان اپراتور در چاپخانه ها، کمبود خدمات پس از چاپ و اختصاص تسهیلات، واگذاری کارهای عمده به چاپخانه های خارج از استان از جمله مشکلات حوزه چاپ و نشر در استان مرکزی به شمار می رود که سرمایه گذاران و فعالان این حوزه برای رفع آنها چشم انتظار توجه بیش از پیش مسئولان هستند.
بیش از ۲۰۰ فروشگاه کتابفروشی، ۷۲ کتابخانه نهادی، هشت کتابخانه مشارکتی، ۲۵ چاپخانه و ۴۱ انتشارات در نقاط مختلف استان مرکزی فعالیت می کنند.
۳۰۱۷/۶۰۱۳/