۲۰۳۰ دیگر در یونسکو تکرار نمی‌شود

کمیسیون ملی «یونسکو» (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) در ایران پس از پذیرش عضویت ایران در این سازمان، با تصویب مجلس شورای ملی وقت، در سال ۱۳۲۷ تشکیل شد. رسالت اصلی کمیسیون ملی در کشور، تعیین خلأها، تمرکز نیروها بر حوزه‌های اولویت‌دار و بحران‌زایی ملی و جهانی و اجتناب از تلاش‌های حاشیه‌ای است.
حجت الله ایوبی با مصوبه جلسه ۵ اردیبهشت ۱۳۹۷هیات وزیران، به سمت دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران منصوب شده که در سوابق اجرایی خود، ریاست سازمان سینمایی و سمعی، بصری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ریاست مؤسسه فرهنگی اکو، معاونت اجتماعی فرهنگی وزارت کشور و رایزنی فرهنگی ایران در پاریس را دارد.
این اولین گفت و گوی اختصاصی وی با رسانه های کشور پس از انتصاب است که از نظرتان می گذرد:

ایرنا: یونسکو این روزها ما را به یاد سند ۲۰۳۰ می اندازد. با همه سودمندی ها و دستاوردهای مثبتی که این نهاد برای اعتلای نام ایران در عرصه فرهنگی جهان داشته ولی رهبری و بخشی از مردم در این باره دغدغه های جدی دارند و بسیاری منتظرند موضع رییس جدید کمیسیون ملی را درباره این موضوع حساس بدانند!
ایوبی: ۲۰۳۰ رخداد نامیمون و البته ناخواسته ای بود که با حسن نیت اتفاق افتاد ولی با صراحت اعلام می کنم مساله سند ۲۰۳۰ در یونسکو تمام شده است.
همگان بدانند یونسکو نهادی خوشنام است و نارضایتی مان از تلاش برای اجرای بد این سند و اتفاق نادرست، نباید روی اعتبار و جایگاه خوب این مجموعه اثر بگذارد.
دغدغه های مقام معظم رهبری را در این خصوص باور داریم و به صراحت اعلام می کنم یونسکو یک سنگر و دژ مستحکم هویت ایرانی – اسلامی ماست و هرگز مدخل نفوذ هیچ اندیشه ناسازگار با فرهنگ ملی و اسلامی ما نخواهد شد.
اما در باب الگوهای آموزشی اتکا به تجربه دیرین ایرانی ها برای ما مهم تر است؛ ما قدیمی ترین دانشگاه جهان یعنی «جندی شاپور» را داریم، شیوه های آموزشی استاد – شاگردی را در مکتب خانه ها و حوزه های علمیه داشتیم که یک مدل قابل عرضه است و لازم نیست در این زمینه، مدل های غربی را به ایران بیاوریم.
ضمن اینکه یونسکو در کلیت ۲۰۳۰ به دنبال همگانی و فراگیر شدن آموزش، استفاده اقشار محروم از آموزش و دسترسی پناهجویان است و به دنبال دخالت در محتوای آموزشی کشورها نبود. باید دانست که یونسکو اجرای مفادش را منوط به ارزش های مسلط و هنجارهای مذهبی هر کشور می داند و براساس قانون اساسی یونسکو این سازمان از دخالت در امور آموزشی کشورها منع شده است. بنابراین تبدیل ۲۰۳۰به یک سند ملی اصلا مورد انتظار یونسکو نبوده است و ضرورتی برای تبدیل مفاد ۲۰۳۰ به سند ملی آموزشی نبود.
یونسکو یک سازمان خوشنام، غیر غربی و غیر آمریکایی ست؛ با اینکه مقر آن در پاریس است، همیشه مخالف جهانی شدن یکپارچه فرهنگی، مخالف آمریکایی شدن و پرچمدار تنوع فرهنگی بوده است.
درست آن زمان که کشورهای زیادی فکر می کردند جهان باید آمریکایی شود و نظریه فوکویاما مطرح شد، در یونسکو تنوع فرهنگی به تصویب رسید و گفت قرار نیست همه قومیت ها و ملت ها به یک شکل درآیند.
در مجموع بگویم در مورد سند ۲۰۳۰ حاشیه هایی ایجاد شد ولی مردم بدانند که نگاه کلی یونسکو بیشتر به شرق و جهان سوم است تا به غرب.

** کار در شهرداری تهران دشوار شده بود
ایرنا : پست دبیر کلی یونسکو سال گذشته قبل از انتصاب به معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران به شما پیشنهاد شد چرا در آن مقطع شهرداری را انتخاب کردید؟
ایوبی : بله، مسئولیت یونسکو برای اولین بار پیش از رفتنم به شهرداری پیشنهاد شد اما من قبل از پذیرش هر مسئولیتی به این می اندیشم کجا می توانم خدمت بهتری به فرهنگ و هنر کنم.
به یونسکو علاقه داشتم و با سوابق اجرایی من در فرانسه جور بود، اما با قراری که با مسئولان وقت، صالحی امیری و همکاران شهرداری گذاشتم این بود که اگر اختیارات، سیاستها و امکانات لازم، در اختیارم قرار بگیرد، آرزوهای فرهنگی من در شهرداری راحت تر محقق می شود و به این ترتیب با وجود اینکه به جایگاه والای کمیسیون ملی واقف بودم در آن مقطع به قرارم با آقایان باقی ماندم. اما وضعیت در شهرداری به گونه ای دیگر رقم خورد و کار در شهرداری دشوار شده بود.
روزهای اولی که به سینما رفتم، همه اهداف من را رویاهای غیرقابل تحقق یک مدیر تازه کار در سینما می دانستند و کسی باور نمی کرد که شدنی باشد اما با راه اندازی سامانه نمایش درخواستی (VOD) گرفته تا احداث پردیس های سینمایی و دهها مورد ثابت شد که انجام کارهای بزرگ، ناممکن نیست.
وقتی مسئولیت شهرداری را پذیرفتم دوست داشتم تهران را شهر نمونه ای در عرصه فرهنگ و هنر تبدیل شود و این ظرفیت و توان را در شهر می دیدم.
برای سرانه مصرف، سرانه تولید، نگارخانه ها، سالن های سینما و بسیاری موارد، برنامه های زیادی داشتم اما احساس کردم که زمینه کارهای بنیادین فرهنگی اجتماعی در شهرداری دست کم برای من فراهم نیست.
معتقدم مشکلاتی که در دستگاههای دیگر وجود دارد، این جا کمتر است چون معلم ها مردمان کم حاشیه ای هستند. دبیران کل یونسکو معمولا از اساتید دانشگاه هستند و رویکردشان غیرسیاسی، فرهنگی و علمی است. همکاران کمیسیون ملی یونسکو هم از غوغاهای سیاست دور هستند و بیشتر افراد فرهنگی و علمی اند.

ایرنا : به کمیسیون ملی یونسکو برگردیم، شما در موازنه ظرفیت کار عملیاتی این کمیسیون یا تشریفاتی ولی مهم بودن، برای کدام کفه سنگینی قائلید؟
ایوبی : معتقدم اینجا ظرفیت بسیار برای کار عملیاتی دارد که باید از این فرصت استفاده کنیم و میراث با ارزش ایران را به جهانیان بشناسانیم، برای نمونه امسال در یونسکو بزرگداشت شیخ شهاب الدین سهروردی و جندی شاپور را به عنوان قدیمی ترین دانشگاه جهان داریم.
یک هم‌افزایی هم باید با اراده موجود در شهرداری ها و استانداری ها داشته باشیم که دوست دارند با استفاده از برند یونسکو، ظرفیت مفاخر، میراث و ابتکارهای علمی و آموزشی خود را آشکار کنند.
به هرحال این کمیسیون ملی یونسکو که مهمترین مرجع ملی برای یونسکو به شمار می رود یک نشان (برند) ۷۰ ساله معتبر است.

**هدفم تبدیل کمیسیون یونسکو به سکوی پرتاب جوان های خلاق است

ایرنا : با توجه به سوابق فرهنگی شما در فرانسه، موسسه اکو و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این انتظار جدی وجود دارد که نگاه سابق تکلیف محور کمیسیون ملی یونسکو را با دمیدن جان تازه متحول کنید. چه برنامه هایی در این زمینه دارید؟
ایوبی : چند نقطه قوت وجود دارد که با بهره درست از آنها می توانیم به این تحول و تغییر رویکرد برسیم؛ اول اینکه شخص وزیر علوم «منصور غلامی» و قائم مقام وی «عبدالرضا باقری»، تیم بسیار کاری و بی حاشیه ای هستند و در پی کارهای بنیادی و اساسی اند.
دوم اینکه اعضای کمیته های گروههای پنجگانه ملی یونسکو اعم از شخصیت های حقیقی و حقوقی اغلب از وزیران، معاونان وزیر و بسیاری شخصیت های علمی و اثرگذار کشور هستند.
دیگر اینکه ما صاحب ۱۶ کرسی مصوب در یونسکو هستیم که شانزدهمین آن را در دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی برپا کردیم؛ هرچند برخی از این کرسی ها چندان فعال نیستند که باید برای فعالتر شدن آنها تلاش کرد.
ضمن اینکه چندین دفتر شماره ۲ یونسکو در تهران و شهرهای مختلف تاسیس شده اند که کشورهای مختلف عضو آنها هستند.
اگر این مجموعه استفاده درستی شود و یک انرژی تازه به این زنجیره تزریق شود، می توان کارهای خوبی کرد.

ایرنا : کمیسیون ملی یونسکو وظیفه ذاتی پیوند دهندگی دارد، به عبارتی می تواند علاوه بر انتقال آرای یونسکو به ایران، یک کاتالیزور برای شناساندن یا حتی صدور فرهنگ فخیم ما به جهانیان باشد. به نظر می رسد در مدیریت گذشته، ایده ها و اجرای جذابی برای این کارکرد مهم تعریف نشده کما اینکه به طور قطع اگر از هر هزار دانشجو، استاد و فرهیخته فرهنگی کشورمان بپرسید، تعداد افرادی که از اعطای جایزه ابن سینا در یونسکو، اطلاع دارند شاید به تعداد انگشتان دست هم نرسد، در حالیکه باید این جایزه بازتاب جهانی می داشت. شما در این باره چه خواهید کرد؟
ایوبی : نسبت به گذشته موضع خاصی ندارم و می دانم که دبیرکل پیشین «سعدالله نصیری قیداری» با تمام توان خود برای پیشرفت امور کوشید.
تصور این است که کمیسون ملی یونسکو زبان قابل فهم جهانی را می فهمد؛ ما دستورالعمل (Guideline) یونسکو جهانی را با نهادهای ایرانی در میان می گذاریم و از طرف مقابل باید ایده های بکر کمیته های ملی خودمان را به زبان یونسکو ارائه کنیم.
باید دیدگاههای فرهنگی ارزشی و تمدن ایران را به یونسکو پمپاژ کنیم و از آن سو رابط دیدگاه یونسکو با کشور باشیم.
بهانه های فراوانی برای کار داریم؛ مطرح کردن شخصیت های ایرانی که قابلیت های جهانی دارند، وظیفه ماست و اینجا فرصت بسیار خوبی برای این کار فراهم است. ضمن اینکه سفیر ایران در یونسکو، «احمد جلالی» با دانش و تجربه کم نظیرش نگهبان بسیار خوبی برای میراث فرهنگی ایران است.
یکی از آرزوهایم، تبدیل کمیسیون ملی یونسکو به مرکزی است که سکوی پرتاب جوان های خلاق در رشته های مختلف از فیلم و هنرهای تجسمی و خوشنویسی گرفته تا المپیادی ها، علوم، فنون و اختراعات و ابتکارات مختلف باشد.

** در ثبت میراث دیداری و شنیداری، راههای نرفته بسیار است
ایرنا : در کشور ما متاسفانه اغلب میراث فرهنگی را به غلط، فقط در اشیا و بناهای تاریخی می بینند، در حالی که این دیدگاه باید تصحیح شود. به طور مثال ظرفیت بزرگی داریم تا «میراث دیداری و شنیداری» خود را در حافظه جهانی یونسکو ثبت کنیم.
شاید باورش دشوار باشد در حالیکه تا سال ۲۰۱۶ از مجموع ۳۴۸ اثر که در فهرست میراث جهانی مستند در جهان به ثبت رسیده، بیش از ۶۰ درصد آن متعلق به میراث دیداری و شنیداری کشورها بوده اما ایران تاکنون در این فهرست هیچ اثری به ثبت نرسانده است. آیا این ظرفیت مغفول، مورد توجه شما خواهد بود؟
ایوبی : حتما همینطور است، اگرچه سهم ما در ثبت های جهانی یونسکو که غالبا در زمینه بناها و محوطه های تاریخی به دلیل محدودیت، کم است اما به طور کلی در زمینه ثبت هایی از این دست در شرایط خوبی قرار داریم و پرونده ها بر اساس شناخت و مطالعه چندین ساله در روال منظمی در نوبت ثبت قرار دارد. در مورد میراث ناملموس نیز کارهای خوبی شروع شده اما در مورد میراث دیداری و شنیداری، همانطور که به درستی اشاره کردید هنوز جای کار بسیاری هست.
چرا وقتی ایران جزء کشورهای مدعی در این زمینه هست و با اینکه پنج سال بعد از اختراع دوربین، آن را به ایران آوردیم و سینمای ۱۲۰ ساله داریم، نباید از این همه داشته، استفاده کنیم؟
معتقدم باید به سرعت در این بخش، کارگروه های هنری راه بیاندازیم تا شاید این حلقه مفقوده کمیسیون ملی یونسکو ایران، یعنی نگاه هنری را مرمت و احیا کنیم.
ما در زمینه علمی، میراثی و آموزشی کارهای خوبی داشتیم اما با ایجاد یک کمیته ویژه دیداری و شنیداری این مساله را پیگیری خواهیم کرد؛ حوزه ای که جزء دغدغه ها و علایق جدی من نیز هست.

ایرنا : یونسکو بخش های مختلف علمی، فرهنگی، آموزشی و تربیتی دارد و از طرفی یک نهاد فرابخشی بین سازمانهای مختلف دولتی و سمن ها است؛ برای دستیابی به هارمونی داخلی و بیرونی مورد نیاز در این دو زمینه چه تمهیداتی دارید؟ خوب می دانید که اگر مدیریت هوشمندانه ای در این باره اعمال نشود دچار ویروس نابسامانی و ناکارآمدی در اجرا می شوید.
ایوبی : از این پس ما به سراغ دستگاهها می رویم؛ سعی می کنیم از ظرفیت های خاموش استفاده کنیم و این هماهنگی و هارمونی را به وجود آوریم. بعد از این، همه بخش های فعالیت ما یک مجموعه و بسته فرهنگی در کنار هم خواهد بود.
به گزارش کسب و کار نیوز، مبانی توسعه پایدار ۲۰۳۰ شامل ۱۷ هدف اصلی و ۱۶۹ هدف فرعی در سپتامبر ۲۰۱۵ (شهریور ۹۴) به منظور اقدام عملی همه کشورها برای تحقق حکومت یکپارچه در سازمان ملل ارائه شد.
ایران نیز از کشورهای شرکت کننده در این اجلاس بود که متعهد به اجرای این سند شد و پس از آن سند ملی آموزش ۲۰۳۰ جمهوری اسلامی ایران با مدیریت و برنامه‌ ریزی دفتر یونسکو در ایران با تشکیل ۳۰ کارگروه تخصصی تدوین و آماده و در تاریخ بیستم آذر ۹۵ رونمایی شد.
رهبران کشورهای عضو سازمان ملل، در سپتامبر ۲۰۱۵ در اجلاس عالی‌رتبه سازمان ملل تعهد کردند دستور کار جهانی توسعه پایدار ۲۰۳۰ را در سیاست گذاری‌های کلان خود در سطح ملی از اول ژانویه سال ۲۰۱۶ اجرایی کنند.
بر این ‌اساس در بخش اهداف آموزشی، موضوع آموزش و یادگیری مادام‌العمر با کیفیت، ‌برابر و فراگیر برای همه با محوریت یونسکو تعیین شده که ایران نیز نسبت به اجرای آن و مولفه‌های کلیدی در برنامه آموزش ۲۰۳۰ شامل برابری و فراگیر بودن، دسترسی برابر، عادلانه و با کیفیت، برابری جنسیتی، کیفیت آموزش و یادگیری مادام العمر، متعهد شد.
به دنبال کش و قوس های فراوان درباره اجرا شدن یا اجرا نشدن سند ۲۰۳۰، سرانجام با تاکید رهبر معظم انقلاب و مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، اجرای سند متوقف و برای همیشه پرونده آن بسته شد.
اخیرا مباحثی در رابطه با آموزش مفاد ۲۰۳۰ در برخی مدارس کشور مطرح شد که وزیر آموزش و پرورش با ورود جدی به این قضیه، عکس العمل نشان داد و گفت: اجرای سند ۲۰۳۰ در مدارس کاملا منتفی شده است و در صورتی که سازمان های مردم نهاد با ورود به مدارس، قصد آموزش در این زمینه را داشته باشند، به شدت با آنها برخورد می‌شود.
سید محمد بطحایی تاکید کرد: آموزش‌ها درباره سند ۲۰۳۰ حتی از طریق سازمان های مردم نهاد که وارد مدارس می‌شوند، به دانش‌آموزان ارائه نشود.
گفت و گو: علی اسدی
فراهنگ**۳۰۷۹**۱۰۵۵