الحاق به کنوانسیون ارقام جدید گیاهی نفعی برای ایران ندارد

به گزارش کسب و کار نیوز، دولت با توجه به اهمیت و لزوم ایجاد نظام موثر حمایت از ارقام گیاهی در کشورهای متعهد و یکسان سازی فرآیند ثبت ارقام جدید گیاهی در کشورهای عضو این کنوانسیون، لایحه عضویت ایران را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرده است.
اتحادیه بین‌المللی حفاظت از ارقام جدید گیاهی در سال ۱۹۶۱ با هدف ‌های مختلفی از جمله تخصیص حقوق انحصاری به بهنژادگران ارقام جدید گیاهی توسط تعدادی کشور اروپایی تشکیل شد و اکنون حدود ۷۴ کشور در آن عضویت دارند.
عضویت ایران در این کنوانسیون که به اختصار UPOV نامیده می شود، در حالی مطرح است که ایران خود دارای دانش فنی تولید و اصلاح بذور مختلف از جمله گندم و برنج بوده و دست اندرکاران این بخش بر این اعتقادند که با عضویت ایران نه تنها هیچ حمایتی از بهنژادگران ایرانی نمی شود بلکه راهی یک طرفه برای حضور بیشتر شرکت های خارجی در ایران خواهد بود.
این لایحه در کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده اما هنوز در جلسه علنی مجلس مطرح و رای گیری نشده است؛ از این رو برخی کارشناسان و دست اندرکاران علوم ژنتیک و ایمنی زیستی در نشستی به بیان دیدگاه های خود درباره عضویت ایران به این کنوانسیون پرداختند.
«بهزاد قریاضی» رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران در این نشست گفت: پیوستن به این کنوانسیون نه تنها به نفع ایران نیست، بلکه ما را مجبور به پذیرش الزامات غیرضروری می کند و دست بهنژادگران داخلی را می‌بندد زیرا دیگر امکان اصلاح نژاد زیرگونه ‌های (واریته) مختلف و تغییر آن در داخل کشور برای استفاده وجود نخواهد داشت.
این مسئول می گوید: «هیچ شرکتی در دنیا وجود ندارد که بذر گندم و برنج خود را بفروشد، بنابراین اگر ما عضو این کنوانسیون شویم، هیچ واریته به ما نمی فروشند».
به گفته وی، آنچه که اکنون به ایران وارد می شود، نوعی چغندر قند و هیبرید سیب زمینی و پیاز است که نمی توان از آنها بذر گرفت.
وی اظهار داشت: پیوستن به این کنوانسیون سبب می شود واریته‌ گونه‌های مختلف گیاهی به طور قانونی و بدون رعایت حقوق بهنژادگران خارجی وارد ایران شود و آنها بتوانند ادعای مالکیت کنند زیرا اکنون بیشتر گلهای زینتی که در کشور کشت می شوند، واریته‌های خارجی دارند.
به گفته وی، پرتقال‌های والنسیا، تامسون، سیب ‌های درختی، انواع هلو و آلو که در ایران تولید می شوند، واریته‌های خارجی دارند و به طور رایگان استفاده می شوند و اگر کشورمان به عضویت این کنوانسیون درآید، باید از این پس حقوق مالکیت بهنژادگران خارجی را بپردازد.
رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران مزیت کشورمان را درختان باغی و گل های زینتی دانست و تصریح کرد: در واقع با پیوستن به این کنوانسیون باید برای تولید و فروش هر شاخه گل زینتی حدود سه هزار تومان پول پرداخت کنیم که این امر می تواند هزینه‌های تولید را در کشور افزایش دهد.
وی اضافه کرد: اکنون روند پیوستن کشورها به عضویت کنوانسیون بین المللی UPOV بسیار کند است؛ وقتی در سال ۱۹۶۱ این اتحادیه ایجاد شد، در ابتدا به مدت هفت سال تنها کشورهای آلمان، هلند و انگلستان عضو این معاهده بودند و در سال های بعد نیز کشورهای محدود دیگری با سرعت کمی به این کنوانسیون پیوستند.
قره یاضی براین باور است که هنوز زمان پیوستن ایران به UPOV نرسیده است، زیرا با پیوستن به این اتحادیه نمی‌توان منافع مادی داشته باشیم و واریته‌های خود را در دیگر کشورها به فروش برسانیم.
وی ضمن انتقاد از موافقان پیوستن به کنوانسسیون UPOV که قرار بود در این نشست حضور داشته باشند اما شرکت نکردند، گفت: به نظر می‌رسد این لایحه توسط موسسه ثبت و گواهی نهال و بذر تهیه و به مجلس شورای اسلامی ارائه شده که به معنی موافقت وزارت جهادکشاورزی است و بر این باورم که وزارتخانه مذکور از ماهیت این موضوع خبر ندارد.
وی اظهار داشت: موافقان این لایحه قبل از ارایه به مجلس باید نظرات کارشناسی را دریافت می کردند و حتی دلایل خود را برای پیوستن ایران به این کنوانسیون بین‌ المللی و منافع احتمالی مدنظر خود را ارایه می کردند.

** پیشنهادکنندگان لایحه الحاق به کنوانسیون UPOV هنوز مشخص نیستند
«محمود تولایی» رئیس انجمن ژنتیک کشور نیز در این زمینه گفت: برای پیوستن به کنوانسیون های جهانی باید هوشمندانه عمل کنیم زیرا این معاهده ها ممکن است محدودیت‌هایی برای کشورها اعمال کنند.
وی گفت: به طور طبیعی در این کنوانسیون ها تکالیفی به صورت دستوری برای اعضا مشخص می‌ شود و بخشی از این به صورت اختیاری است، بنابراین باید دولت مشخص کند که چه کسانی پیشنهاد کننده لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون حمایت از ارقام جدید گیاهی هستند.

** عضویت ایران در کنوانسیون UPOV جریمه های سنگینی دارد
«ولی‌الله محمدی» عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز به خبرنگاران توضیح داد: برخی مدعی هستند که با پیویستن ایران به کنوانسیون UPOV تکنولوژی تولید بذر به کشور وارد می‌شود در حالی که به نظر می رسد چنین نخواهد شد.
وی از مزایای پیوستن به این معاهده بین‌المللی را حفظ حقوق بهنژادگران خارجی دانست و گفت: البته این مهم برای کشور ما نیز خوب است زیرا ما به دنیا اعلام می کنیم که کشور قانونمندی داریم.
وی ادامه داد: همه شرکت های بذری که اکنون با ایران همکاری می‌کنند، بذر خود را می‌ فروشند و اگر قرار باشد بذر کیفی خود را در اختیار ما قرار ندهند، باز هم با با پیوستن به این کنوانسیون این کار رخ نمی دهد.
این عضو هیات علمی دانشگاه معتقد است، اکنون که ایران عضو این کنوانسیون بین المللی نیست، وقتی شرکت های خارجی می خواهند بذری را به ایران بفروشند از قوانین سختگیرانه ‌ای استفاده می کنند.
وی مهمترین مشکل پیوستن ایران به این کنوانسیون را ضرر یک طرفه ایران به دلیل نداشتن صادرات بذر دانست و افزود: اکنون ما واردکننده بخش عمده بذور ذرت، سبزی و صیفی هستیم و در صورت پیوستن به این کنوانسیون باید نه تنها به طور کامل حق و حقوق بهنژادگران خارجی را بپردازیم بلکه به دلیل نداشتن صادرات بذور، متضرر نیز خواهیم شد.
محمدی اضافه کرد: هر کشوری که عضو این کنوانسیون می شود، باید در صورتی که در گذشته از بذور بهنژادگران خارجی استفاده کرده باشد، جریمه‌های سنگینی را بپردازد.
به گفته وی، با ارایه این لایحه این سوال مطرح می شود که عضویت در این کنوانسیون چه سودی برای کشور ما دارد که هیچ کس تاکنون پاسخگوی این پرسش نبوده است.
وی افزود: ابهام در علت عضویت ایران در این لایحه در حالی مطرح است که هفته آینده این لایحه در صحن علنی مجلس بررسی می‌ شود که امیدواریم این بار مجلس از متخصصان داخلی نظرخواهی کند تا سود و زیان احتمالی این لایحه مشخص شود.

** نگرانی موسسات تحقیقاتی از عضویت ایران در UPOV
«شاهین واعظی» عضو سابق هیات علمی بانک ژن گیاهی ایران نیز گفت: موسسات تحقیقاتی داخلی نگران عضویت ایران به این کنوانسیون هستند و لازم بود پیش از ارسال این لایحه به مجلس، در معرض دید به‌نژادگران قرار می ‌گرفت.
«علی سپهوند» رئیس اسبق موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور در این نشست اظهار داشت: پیوستن به کنوانسیون بین‌المللی UPOV منجر به اجرای قوانین سختگیرانه می‌شود که نه تنها تحقیرآمیز است بلکه این عضویت به صلاح کشورمان نیست.
وی با بیان اینکه هنوز زیرساخت های لازم برای عضویت ایران در این معاهده فراهم نیست، افزود: با پیوستن به این کنوانسیون به دلیل حمایت نکردن از تولید و فرآوری بذر در داخل کشور، بهنژادگران داخلی نومید می‌شوند.
سپهوند بر این باور است که اکنون برای واردات بذر خارجی ثبت گواهی شده یارانه داده می شود که عضویت ایران در این کنوانسیون می تواند به واردکنندگان بیش از پیش کمک کند.

** صادرات بذور ایران در آینده به الحاق به این کنوانسیون بستگی دارد
«علی رمائی» کارشناس موسسه بذر و گواهی نهال‎ به عنوان یکی از موافقان پیوستن ایران به این کنوانسیون در این نشست گفت: ممکن است، پیوستن ایران به این کنوانسیون بین المللی موجب افزایش هزینه‌های تولید در کشور شود اما باید توجه داشت که تا چه زمانی می‌توانیم این شرایط را ادامه دهیم زیرا اکنون نیز افرادی در ایران وجود دارند که تولیدکننده بذور هستند اما نمی‌توانند در سطح جهانی از حق و حقوق خود دفاع کنند.
وی افزود: احتمال آن می رود در آینده با تولید بذر سبزی و صیفی بهنژاد شده بتوانیم تولیدات خود را صادر کنیم که در این صورت به عضویت در این کنوانسیون بین المللی نیاز داریم.
اقتصام**۹۱۸۶*۲۰۲۵