فرصت طلبی اپراتورها از فیلترینگ

شایلی قرایی

موضوع فیلترینگ تلگرام به عنوان محبوب‌ترین شبکه پیام‌رسان در ایران هنوز بعد از گذشت یک هفته از اجرای حکم آن موضوع تازه‌ای است. فیلترینگ تلگرام از بسیاری جهات قابل تامل و بررسی است. اینکه بخواهند شبکه‌ای را با فیلترینگ از دسترس کاربران خارج کنند، دیگر پروژه‌ای نخ‌نما شده است. مردم به هر روشی که بتوانند، فیلترینگ را دور خواهند زد و از شبکه محبوب خود استفاده می‌کنند. فیلترینگ تلگرام در حال حاضر به مرحله فیلتر فیلترشکن‌ها رسیده است و کاربران برای دسترسی به تلگرام به هر دری می‌زنند تا بتوانند از پیام‌رسان محبوب خود استفاده کنند. در این بین فروشندگان فیلترشکن هستند که سودهای میلیاردی به جیب می‌زنند. با این فیلترینگ گسترده کنونی، اگر بگوییم نصف کاربران اینترنت در ایران از فیلترشکن استفاده می‌کنند، مبلغی که نیمی از کاربران ایرانی اینترنت بابت گذر از فیلترینگ می‌پردازند، چیزی در حدود چند صد میلیارد تومان می‌شود.
این کالای به ظاهر ساده و کم‌هزینه، اما در مقیاس بزرگ چرخه مالی عظیمی را به خود اختصاص داده است که در دنیا بیش از هزاران میلیارد دلار در سال را شامل می‌شود. در ایران نیز این تجارت پرسود با گردش مالی بسیار بالایی روبه‌رو است که برای این ادعا اگر سری به سایت همه‌چیزیاب گوگل بزنید و واژه «وی‌پی‌ان» (vpn) را در این سایت جستجو کنید، خواهید دید که سایت‌های بسیاری به زبان فارسی وجود دارند که خدمات مختلف این سرویس را به مشترکان ارائه می‌دهند. همین یک راه برای اثبات این مدعا که وی‌پی‌ان در ایران دارای بازاری با چرخش مالی بالاست، کفایت می‌کند، زیرا انبوه سایت‌ها با دسترسی‌های مختلف و به شیوه‌های نوین پرداختی مجهز هستند تا به سادگی وی‌‌پی‌ان و آی‌پی کشور مورد علاقه شما را در اختیارتان قرار دهند.
در این بین اپراتورها نیز بازی‌های جدیدی را آغاز کرده‌اند تا احتمالا درآمد بیشتری نصیب‌شان شود. اپراتور دوم تلفن همراه به تازگی اعلام کرده است که کاربران این اپراتور در صورت استفاده از فیلترشکن تعرفه اینترنت آزاد را باید بپردازند و این هم دیگر زیان و ضرری است که کاربران باید متحمل شوند و باید مسئولان وارد این موضوع شوند تا حق کاربری در این بین پایمال نشود. البته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به اعتراض کاربران اعلام کرده است که درخواست رسیدگی به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی داده تا شکایات را بررسی کند و در صورت تخطی از مقررات حقوق مصرف‌کنندگان اعاده شود.
محدود ساختن اینترنت و استفاده از اپلیکیشن‌های موبایلی برای اقلیتی خوشحالی به بار می‌آورد و برای اکثریت، نارضایتی. نکته دیگر توجیه این فیلترینگ تحت عنوان حریم خصوصی و مسائل شرعی، قطعا توجیه نادرستی است. به طور مثال اگر فیلترکنندگان نگران حریم خصوصی و اطلاعات مردم هستند، در وهله اول باید نگران اطلاعات خود باشند. قطعا اغلب ایرانیان از فیلترینگ سایت‌های غیراخلاقی و ضد انقلاب استقبال و حمایت می‌کنند، اما دایره فیلترینگ روز به روز بزرگ‌تر می‌شود.

فیلتر در کشور به جوک و داستان تبدیل شده است
الیاس مرزبان، کارشناس فضای مجازی
موضوع استفاده از فیلترشکن‌ها سال‌های زیادی است که در کشور مطرح است و کاربران برای ورود به شبکه‌های اجتماعی مختلف از آنها استفاده می‌کنند. به عنوان مثال شبکه‌های اجتماعی فیسبوک، توئیتر و… از آن دسته شبکه‌های اجتماعی هستند که برای استفاده از آنها باید از فیلترشکن استفاده کرد، اما این موضوع با اتفاقی که در حال حاضر افتاده است، تفاوت‌های بسیاری دارد. استفاده از فیسبوک آنچنان که استفاده از تلگرام همه‌گیر شده، نبود و شرایط به طور کلی تفاوت دارد.
انحصار استفاده از تلگرام مسئولان را بر آن داشت تا برای توسعه استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی اقدام به فیلتر این شبکه پرطرفدار در ایران کنند و از آنجایی که اعتماد مردم برای استفاده از شبکه‌های داخلی هنوز جلب نشده، سیل دانلود فیلترشکن‌ها به راه افتاده است. البته این تجربه را در دفعات قبلی که اقدام به فیلتر تلگرام کرده بودند نیز شاهد بودیم، اما این‌بار موضوع تفاوت دارد، چراکه با حکم قضایی اقدام به فیلتر همیشگی تلگرام کرده‌اند و کاربران بر این موضوع واقفند که فیلترینگ در این مرحله دیگر قابل بازگشت نیست و به همین دلیل بازار فیلترشکن‌ها و فروش آنها داغ است. از سوی دیگر به دلیل اینکه در دستور قضایی آمده است که این پیام‌رسان نباید با هیچ فیلترشکنی نیز کار کند، بنابراین شاهد هستیم که در روزهای اخیر فیلترشکن‌های شناخته‌شده کم و بیش از دسترس خارج شده‌اند و دیگر اجرا نمی‌شوند؛ ازاین‌رو اگر در اینترنت یک جستجوی کوچک انجام دهید، متوجه خواهید شد که دانلود فیلترشکن‌ها تا چه اندازه افزایش داشته است و اگر بگوییم دانلود فیلترشکن‌ها از اپ‌استور، گوگل‌پلی و سایت‌های اینترنتی تا هزار درصد افزایش داشته، اغراق نکرده‌ایم. با تداوم فیلتر تلگرام می‌بینیم پتانسیل جذب ۱۳ میلیون کاربر توسط تنها یک فیلترشکن وجود دارد.
البته بسیاری از گوشی‌ها در این مورد که دیگر فیلترشکن‌های نصب‌شده روی آنها کار نمی‌کنند، با مراجعه به فروشگاه‌های موبایل و ابزارهای وابسته اقدام به خرید وی‌پی‌ان و فیلترشکن می‌کنند و این افراد هم چون بازار داغ را مشاهده کرده‌اند، مبالغ بالایی را برای نصب و ارائه کد راه‌اندازی درخواست می‌کنند.
در این بین این مردم هستند که حاضر نیستند فضای تلگرام را به دلایل مختلف ترک کنند و کوچ اجباری جوابگو نبوده است و از سوی دیگر این فروشندگان فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها هستند که سودهای زیادی به جیب می‌زنند و از هر دو طرف به کاربران زیان وارد می‌شود. موضوع مهم‌تر اینکه با اجرای فیلترشکن‌ها روی گوشی‌ها دیگر سایت‌هایی که احتیاج به فیلترشکن‌ ندارند نیز با فیلترشکن باز می‌شوند و همین امر موجب استفاده از پهنای باند خارجی شده و ضرر و زیان به زیرساخت‌های ارتباطی کشور وارد خواهد آمد. فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها با دور زدن زیرساخت‌های ارتباطی داخلی به پهنای باند خارجی و کشورهای دیگر متصل می‌شوند تا بتوانند این انسداد را دور زده و سایت و شبکه مورد نظر را برای کاربران در دسترس قرار دهند که این امر موجب تحمیل هزینه‌های بسیار به اقتصاد خواهد شد. تجربه نشان داده است که هر زمان سایت یا شبکه‌ای از دسترس خارج می‌شود جامعه از هر طریقی که بتواند فیلترشکن بهتر را یافته و به شبکه محبوب خود دسترسی پیدا می‌کند. اکنون فیلتر در کشور به جوک و داستان تبدیل شده، زیرا هرکسی نیاز داشته باشد، شبکه فیلترشده را به هر شکلی باز می‌کند.